Έχουν περάσει περίπου δυο χρόνια από την επιστροφή του στην Ελλάδα. Πέρασε κάτι λιγότερο από 14 χρόνια στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ρέι Μπρουκς στη Νέα Υόρκη για ένα αδίκημα που... διέπραξε. Κατασκοπία κατά της Αμερικής. Και υπέρ της Ελλάδας. Και τώρα ανοίγει την καρδιά του αποκλειστικά στο Eva’s Only.
Ο Σταύρος Λάλας μιλάει για όλα αυτά που έζησε στην Αμερική –ως παιδί κι ως κρατούμενος-, για όσους τον στήριξαν και για τα «παλικάρια» που καίνε την ελληνική σημαία.
Της Δώρας Μποσταντζόγλου
Η συνάντηση μας έγινε στο καφέ του καλού του φίλου και ζωγράφου, Γιώργου Σινανίδη, στην Κεραμωτή, τρώγοντας τους καταπληκτικούς λουκουμάδες του! «Ο Γιώργος είναι φίλος από παλιά. Ξέρεις, οι φίλοι φαίνονται στην ανάγκη. Κι ο Γιώργος ήταν ένας απ’ αυτούς- έστειλε γράμματα, βοήθησε την οικογένεια μου κι είναι ακόμα δίπλα μας», λέει βουρκωμένος και συνεχίζει: «Ένας ακόμη από τους ανθρώπους που ήταν από την αρχή δίπλα μου είναι κι ο Αλέξης Παπαχελάς. Καλό παιδί. Παρουσίασε το θέμα μου, βοήθησε τους δικούς μου κι ήταν εκεί για μας».
Τα πρώτα χρόνια
-Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια;
-Δόξα τον Θεό, είχαμε καλά παιδικά χρόνια... Οι γονείς μου ήταν καλοί άνθρωποι. Μεγαλώσαμε στην Αμερική αλλά σε ελληνικό περιβάλλλον. Στην πόλη μας, ήμασταν πολλοί Έλληνες μετανάστες –κυρίως από τη Μεσσηνία και τη Μικρά Ασία, όπως κι εμείς... Πηγαίναμε σχολείο και μετά στο σπίτι... Κι εκεί μιλούσαμε μόνο ελληνικά. Όσο για το σχολείο; Σε κάποια μαθήματα καλύτερα, σε κάποια άλλα λιγότερο –όπως όλα τα παιδιά. Οι γονείς μου ήταν βέβαια αρκετά αυστηροί- ειδικά σ’ ό,τ ι αφορά το διάβασμα! Κι έτσι διάβαζα!
-Ρατσισμό λόγω της καταγωγής σας αντιμετωπίσατε;
-Όχι ρατσισμό. Ζήλια υπήρχε. Υπήρχαν αυτοί που έλεγαν για όλους τους μετανάστες γενικά ότι «χωρίς να ξέρουν τη γλώσσα, που ξεκίνησαν από το μηδέν, κατάφεραν να αγοράσουν σπίτια, να κάνουν επιχειρήσεις». Όμως, αυτοί που τα έλεγαν, ήταν λίγοι. Στην πόλη που μεγάλωσα, ήμασταν γενικά ενωμένοι.
-Στην Αμερική ενωμένοι. Στην Ελλάδα όμως;
-Εδώ είδα πράγματα που δεν τα πίστευα... Στην Ελλάδα, ο κόσμος είναι φιλότιμος –το ‘χει αυτό το καλό. Αγάπη περισσότερη πρέπει να υπάρχει μεταξύ μας. Υπάρχει κι η εθνική περηφάνια, αλλά πρέπει να υπάρχει κι η ταπεινότητα κι η αλληλοβοήθεια... Αν δούμε κάποιον να έχει ανάγκη, πρέπει να τον βοηθάμε. Και θα πρέπει να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας για διάφορες καταστάσεις.
Από το Βιετνάμ στη φυλακή
-Πώς αποφασίσατε να καταταγείτε στον αμερικανικό στρατό;
-Ήταν η εποχή του πολέμου του Βιετνάμ. Έπαιρναν κόσμο τότε κι επειδή στο σχολείο την περίοδο εκείνη δεν τα πήγαινα καλά, ήταν βέβαιο ότι θα με έπαιρναν στο στρατό. Με κάλεσαν και διάλεξα να πάω στο πεζικό. Κι έτσι πήγα. Ήθελα δεν ήθελα θα πήγαινα...
-Και πήγατε στο Βιετνάμ...
-Και Βιετνάμ και Λάος και Ταιλάνδη...
-Και μετά πήρατε μετάθεση στη CIA;
-Μετατέθηκα σε κρατική υπηρεσία. Αυτό μπορώ μόνο να σου πω!
- Σας πλησίασαν ποτέ από άλλες χώρες για ενδεχόμενη «συνεργασία»;
-Ποτέ. Δεν με πλησίασαν ποτέ από άλλη χώρα... Μόνο από το ελληνικό κράτος. Μου είπαν να βοηθήσω την πατρίδα και το έκανα.
-Φοβηθήκατε ποτέ;
-Όταν παντρεύτηκα κι έπειτα... Φοβόμουν για την οικογένεια μου.
-Φτάνουμε στο 1993. Περιγράψτε μου τις ημέρες μέχρι που σας είπαν πως έπρεπε να πάτε στην Αμερική.
-Είχα ένα περίεργο «προαίσθημα»... Ήθεελα απλά να πάω και να γυρίσω μετά από τρεις μέρες... Κάτι δεν μου πήγαινε καλά, αλλά δεν ήμουν απόλυτα σίγουρος...
-Τις στιγμές που βρισκοσασταν στο δωμάτιο με τα απόρρητα έγγραφα, σκεφτήκατε ότι «ίσως να είναι η τελευταία μου αποστολή»;
-Τότε δεν ήξερα ότι υπήρχαν κάμερες μέσα εκεί... Και δεν το σκέφτηκα ποτέ... Πάντα βοηθούσα την πατρίδα όσο μπορούσα να βοηθήσω...
-Τον Απρίλιο του 1993 μπαίνετε στο αεροπλάνο για την Αμερική. Φανταστήκατε ότι θα περνούσαν πάνω από 14 χρόνια για την επιστροφή σας στην Ελλάδα;
-Όχι! Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να πάω και να γυρίσω σπίτι μου!
- Ποιες ήταν οι πρώτες σας σκέψεις όταν συνειδητοποιήσατε πως οι Αμερικάνοι τα ξέρουν όλα;
-Πώς έγινε... Πώς το κατάλαβαν...
-Κατά βάθος, ξέρετε τι έγινε τότε;
-Δεν είμαι σίγουρος... Νομίζω ότι αυτό θα φανεί στα επόμενα χρόνια...
-Μέχρι τον Σεπτέμβρη του ’93, όταν βγήκε δηλαδή η απόφαση του δικαστηρίου, πιστεύατε ότι θα την «βγάλετε καθαρή»;
-Όχι. Υπήρχαν αποδείξεις κι ήξερα ότι θα πήγαινα φυλακή.
Τα 38 cents, το κελί κι ο σεβασμός
- Φτάνουμε στη φυλάκιση σας. Οι πρώτες ώρες, η συμπεριφορά των υπαλλήλων απέναντι σας, οι μέρες στην φυλακή...
-Ήμουν σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Ήταν επικίνδυνα... Υπήρχαν συμμορίες... Δεν ήξερες τι θα γίνει το επόμενο δευτερόλεπτο... Σχεδόν κάθε μέρα, κάποιος μαχαιρωνόταν... Δύσκολα πράγματα... Ήξεραν γιατί ήμουν μέσα. Στις αρχές, με σταματούσαν και με έψαχναν. Φοβόντουσαν μήπως έχω κάποιο όπλο ή μαχαίρι. Φοβόντουσαν μήπως αποδράσω. Μετά είδαν ότι δεν ήθελα φασαρίες κι ηρέμησαν κάπως τα πράγματα. Αργότερα, δούλευα στο εργοστάσιο της φυλακής –μας έδιναν 38 cents την ώρα.
- Κάθε πότε μιλούσατε με την οικογένεια σας;
-Μια φορά την εβδομάδα για δεκαπέντε λεπτά.
-‘Ησασταν μόνος στο κελί;
-Στην αρχή, ήμουν με άλλους τέσσερις. Μετά, με πήγαν σε κελί με άλλους δυο. Η φυλακή ήταν για 585 άτομα... Εμείς ήμασταν 1300... Πάρα πολλοί κι ο χώρος μικρός...
-Δύσκολες καταστάσεις...
-Πολύ... Μακριά από την οικογένεια σου, απ’ το σπίτι σου... Δύσκολα...
-Οι άλλοι κρατούμενοι πώς σας αντιμετώπιζαν;
-Δεν έκανα πολλές παρέες... Δυο –τρεις ανθρώπους μόνο που μου έδειχναν σεβασμό και το ίδιο κι εγώ.. Εκεί, δεν πρέπει να δείχνεις φόβο. Μόνο σεβασμό... Κι αυτό έκανα...
Ο κίνδυνος, ο Θεός κι η σημαία
-Έχετε πει ότι αν γυρνούσε ο χρόνος πίσω, θα απαντούσατε και πάλι θετικά για να βοηθήσετε την πατρίδα. Θα κάνατε κάτι διαφορετικά έτσι ώστε να μην σας έπιαναν;
-Διαφορετικό; Όταν δεν ξέρεις τι σε περιμένει, δεν μπορείς και να φυλαχτείς... Από την άλλη, πάντα υπάρχει κίνδυνος όταν κάνεις τέτοια πράγματα. Οπότε...
-Αν δεν σας έπιαναν τότε, πως νομίζετε ότι θα ήταν η ζωή σας σήμερα;
-Θα τελείωνα τη δουλειά μου, θα έπαιρνα σύνταξη και θα ζούσα εδώ με την οικογένεια μου σε άλλες συνθήκες.
-Θα συνεχίζατε μέχρι το τέλος δηλαδή;
-Ναι.
-Και πώς πιστεύετε ότι θα ήταν η κατάσταση για την Ελλάδα αν δεν σας έπιαναν;
-Θα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα ...
-Ο στρατηγός Γρυλλάκης έχει δηλώσει πως είστε «ο σημαντικότερος Έλληνας κατάσκοπος τα τελευταία 50 χρόνια». Νιώθετε έτσι ή νιώσατε ποτέ έτσι;
-Σπουδαίος; Όχι! Έκανα το χρέος μου προς την πατρίδα... Αυτό που έπρεπε να κάνω...
- «Δεν υπάρχει θέμα συνειδητής πράξης αποκάλυψης του ρόλου του Λάλας, αλλά ένας συνδυασμός μοιραίων λαθών», έχουν πει στο παρελθόν στελέχη της ΕΥΠ. Το πιστεύετε;
-Ναι. Δεν νομίζω ότι μπορεί να το έκανε κάποιος επίτηδες... Αν έχει καρδιά και ψυχή, αν πιστεύει στον Θεό,όχι. Αλλά, βέβαια, δεν ξέρω 100 Θα σου πω όμως ένα: αν όντως το έκαναν επίτηδες, υπάρχει Θεός... Πιστεύω στον Θεό. Τον έχω δει... Και στον πόλεμο και στην φυλακή... Και θα το βρουν από τον Θεό... Το πιστεύω μέσα από την καρδιά μου.
-Πώς νιώθετε όταν βλέπετε να καίνε την ελληνική σημαία;
-Δεν έχουμε κάνει κακό σε κανέναν ως κράτος. Στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Έλληνας έχυσε πολύ αίμα. Πολεμήσαμε δυο κράτη – θηρία και τα σταματήσαμε. Ο Τσώρτσιλ είχε πει ότι «οι Έλληνες δεν πολεμάνε σαν ήρωες –οι ήρωες πολεμάνε σαν Έλληνες». Δώσαμε ελευθερία και πολιτισμό... Τη σημαία αυτή πρέπει να την δοξάζουμε. Και δεν έχει κανείς το δικαιώμα να την καίει... Αν είναι παλικάρια, να πάνε στην Κύπρο, στα κατεχόμενα και να κάψουν την τουρκική σημαία... Αν είναι άντρες... Ξέρεις, οι Αμερικάνοι λένε «USA: love it or leave it». Έτσι είναι... Αν δε σου αρέσει φίλε στην Ελλάδα, σήκω και φύγε... Γιατί όταν καις την ελληνική σημαία, είναι σαν να καις την ίδια σου τη μάνα...
-Τι σημαίνει για σας η Ελλάδα;
-Πατρίδα.
-Κι οι ΗΠΑ;
-Εκεί γεννήθηκα, εκεί μεγάλωσα. Δεν μπορώ να κατηγορήσω τους Αμερικάνους. Έκανα κάτι εναντίον τους και το πλήρωσα. Ο Θεός να τους έχει καλά... Αλλά πρέπει να καταλάβουν κι αυτοί πως η Ελλάδα είναι ένας καλός σύμμαχος που ήταν πάντα δίπλα στην Αμερική. Πρέπει να σεβαστούν όλααυτά που έχουμε κάνει γι’ αυτούς.
Η οικογένεια κι η Ντόρα
- Η γυναίκα σας υποπτεύθηκε ποτέ κάτι σχετικά με τις δραστηριότητες σας;
-Όχι. Άλλωστε, σ’ αυτές τις δουλειές, δεν μιλάς με πολύ κόσμο –ακόμα και με τους δικούς σου ανθρώπους.
-Μετά τη σύλληψη σας, ποιες ήταν οι πρώτες κουβέντες που είπατε μαζί της;
-Έπεσε από τα σύννεφα... Δεν το περίμενε. Γυρνάει και μου λέει «τι συνέβει; Είσαι καλά;»... Μόνο αυτά είπαμε... Αυτό που έκανε η γυναίκα μου, ήταν απίστευτο... Ποιος το κάνει αυτό; Η γυναίκα μου διάλεξε το δύσκολο και στάθηκε παλικάρι. Εκείνη τα έκανε όλα... Γύρισα και βρήκα δυο αγόρια να με αγαπάνε και να με σέβονται κι εκείνη βράχος... Ακλόνητος βράχος.
-Τι σχέδια έχετε για το μέλλον;
-Η ζωή συνεχίζεται... Μετά το 2010 (σ.σ. τελειώνει η αναστολή του), βλέπουμε... Προς το παρόν, βοηθάω τη γυναίκα μου στο φροντιστήριο της και στέκομαι δίπλα στα παιδιά μου, στους γιους μου... Τώρα ήρθε η ώρα να βοηθήσω κι εγώ. Τόσα χρόνια εκείνοι τα έκαναν όλα... Και θέλω να ευχαριστήσω την κυρία Μπακογιάννη, τον κύριο Κασσίμη και τον κύριο Παπαληγούρα που βοήθησαν κι «έσπρωξαν» το θέμα μου έτσι ώστε να γυρίσω στην Ελλάδα και να είμαι κοντά στην οικογένεια μου. Όπως, επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τον κύριο Παπαθεμελή, αλλά και τον κύριο Παπανδρέου για το γράμμα στήριξης που μου είχε στείλει όταν ήταν υπουργός εξωτερικών.
Με μια φράση...
-Σμύρνη
-Η μάνα μου, ο πατέρας μου, οι παππούδες μου...
-ΕΥΠ
-Να κάνουν τη δουλειά τους σωστά και να υπερασπίζουν την Ελλάδα.
-Στρατός
-Αν δεν υπάρχει, δεν υπάρχει κράτος.
-Πολιτικοί
-Να αγαπάνε την πατρίδα, να την υπηρετούνε καλά, να είναι τίμιοι και σωστοί.
-Ελευθερία
-Υπάρχει. Και πολύ.
Από:www.evasonly.gr
