Ο ΠΑΝΑΓΙΟΣ ΤΑΦΟΣ

Ο ΠΑΝΑΓΙΟΣ ΤΑΦΟΣ

Ιστορικό | Προσκυνήματα

Ο Ναός της Αναστάσεως ή Πανάγιος Τάφος

Ο Πανάγιος Τάφος είναι το ιερότερο, το αρχαιότερο, το σπουδαιότερο, το μεγαλοπρεπέστερο και το πιο ένδοξο μνημείο της χριστιανικής πίστης.

Ο Ναός της Αναστάσεως βρίσκεται στο κέντρο της Ιερουσαλήμ στην παλιά πόλη. Είναι κτισμένος στο λόφο του Γολγοθά εκεί όπου έγινε η Σταύρωση, η Ταφή και η Ανάσταση του Κυρίου ημών Χριστού.

Αρχιτεκτονικά το μνημείο, δεν έχει συνοχή αλλά αν μελετήσουμε την ιστορία του θα καταλάβουμε το λόγο της σημερινής πολύπλοκης μορφής του.

Αποτελείται από πολλά κτήρια που είναι ενωμένα μεταξύ τους και στο εσωτερικό βρίσκουμε εκκλησίες, παρεκκλήσια, προσκυνήματα, υπόγεια, αποθήκες, υπνοδωμάτια, σκάλες, αυλές, μπαλκόνια, διάδρομους και βοηθητικούς χώρους. Ο διάκοσμος είναι ένα μίγμα βυζαντινών τοιχογραφιών και αγαλμάτων, υπάρχουν σημεία Αναγεννησιακού ρυθμού, αλλά και σύγχρονα ψηφιδωτά και εικόνες.

Το ίδιο συμβαίνει και με την εξωτερική όψη του. Βρίσκεται ανάμεσα σε σπίτια, μοναστήρια και τζαμιά αλλά εκείνο που ξεχωρίζει είναι ο μεγάλος τρούλος του.

Οι προσκυνητές που θα συναντήσει κανείς είναι από όλα τα δόγματα και τις φυλές.

'Ολες αυτές οι αντιθέσεις είναι αποτέλεσμα της ιστορίας του και των αγώνων για την επιβίωσή του. Επέζησε γιατί μπορούσε να προσαρμόζεται με τους ανθρώπους και το περιβάλλον του.

Οι ιεροί χώροι του Γολγοθά και του Τάφου του Χριστού, στον Ναό της Αναστάσεως βρίσκονται στα αυθεντικά τοπογραφικά σημεία που έλαβαν χώρα.

'Αλλα σημεία έχουν καθοριστεί ως συναφή με τα γεγονότα της Σταύρωσης και της Ταφής, άλλα έχουν εντοπιστεί από συμβολική και θεολογική συνάφεια και άλλα είναι αφιερωμένα σε κάποιο πρόσωπο ή γεγονός.






Ιστορικό του Ναού της Αναστάσεως

Σύμφωνα με μαρτυρίες της Καινής Διαθήκης ο Ναός κτίσθηκε εκεί όπου σταυρώθηκε, τάφηκε και αναστήθηκε ο Χριστός.

Το 135 μ.Χ ο Τίτος ανοικοδομεί την Ιερουσαλήμ και το 137 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, σκέπασε με χώματα τον Γολγοθά και τον Τάφο του Χριστού και σύμφωνα με την παράδοση έχτισε ναό προς τιμή της Αφροδίτης από επάνω για να εμποδίσει την μετάβαση των πρώτων χριστιανών προσκυνητών εκεί. Χτίζει ρωμαϊκούς ναούς και δημόσια κτίρια και ονομάζει την νεόκτιστη πόλη Αιλία Καπιτωλίνα.

Το 326 μ.Χ. η Αγία Ελένη βρίσκει τον Τίμιο Σταυρό. (Ο σταυρός βρέθηκε μαζί με πολλούς άλλους σε σπήλαιο όπου τους πετούσαν μετά τις σταυρώσεις και ξεχώρισε επειδή την στιγμή που τον έβγαζαν από την κρύπτη έγινε θαύμα).

Ο Μέγας Κωνσταντίνος με την μητέρα του Αγία Ελένη έχτισαν τον πρώτο Ναό (326-335) αφού κατεδάφισαν τα ρωμαϊκά κτήρια. Αυτός ο πρώτος ναός (Κωνσταντίνειος Βασιλική) ήταν ο μεγαλοπρεπέστερος και ο πιο όμορφος και κτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Ζηνόβιος.

Πάνω από τον Τάφο έγινε κυκλικό οικοδόμημα που ονομάστηκε «Ροτόντα» και επικοινωνούσε με τεράστια βασιλική, όπου ήταν η κρύπτη εύρεσης του Τιμίου Σταυρού. Ο ιστορικός Ευσέβιος στο βιβλίο του «Βίος Κωνσταντίνου» δίνει λεπτομερή περιγραφή για το σχήμα και τον πλούσιο διάκοσμο από μάρμαρα, μωσαϊκά, χρυσάφι και ασήμι. Μιλά επίσης και για τα εγκαίνια του Ναού που έγιναν στις 13 Σεπτεμβρίου του 336 από τους επισκόπους που πήραν μέρος στην Σύνοδο στην Τύρο.

Το 614 ο Ναός καταστρέφεται από τον Πέρση Χοσρόη Β’ που παίρνει τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο και αιχμαλωτίζει τον Πατριάρχη Ζαχαρία.

Στη διάρκεια από το 617 ως το 626 ο μετέπειτα Πατριάρχης Μόδεστος ανοικοδομεί τον Ναό όχι όμως στην αρχική μεγαλόπρεπη μορφή του λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων.

Το 629 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ηράκλειος νικά τους Πέρσες και επαναφέρει θριαμβευτικά τον Τίμιο Σταυρό και τον Πατριάρχη Ζαχαρία. Ανυψώνει τον Τίμιο Σταυρό στο Γολγοθά στις 14 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.

Το 637 οι Μωαμεθανοί καταλαμβάνουν τα Ιεροσόλυμα αλλά ο ναός και οι Άγιοι Τόποι προστατεύονται χάρη στο έγγραφο «Αχτιναμέ» (Συνθήκη του Ομάρ) του χαλίφη Ομάρ Χαττάμπ προς τον Πατριάρχη Σωφρόνιο.

Το 969 μουσουλμάνοι καινε τον τρούλο, λεηλατούν τον Ναό και παραδίνουν στην πυρά τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιωάννη Δ’ για να εκδικηθούν για την εκστρατεία του Νικ. Φωκά στην Ανατολή.

Το 1009 φανατικοί μουσουλμάνοι προκαλούν τεράστιες καταστροφές.

Το 1024 με 1048 ύστερα από την υπογραφή συνθήκης ειρήνης, μεταξύ του βυζαντινού αυτοκράτορα Ρωμανού Γ’ και του χαλίφη Δάχερ, ξαναχτίζεται σταδιακά ο ναός, με ενίσχυση των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου.

Από το 1099 ως το 1149 επισκευάζεται κατά διαστήματα από τους Σταυροφόρους.

Το 1187-1190 ο Σαλαδίν αφού νίκησε τους σταυροφόρους απογυμνώνει τον ναό, κατεβάζει τον Σταυρό και τον κάνει τζαμί. Ύστερα όμως από συμφωνία με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ισαάκιο Αγγελο παρέδωσε ξανά τον ναό στους χριστιανούς.

Το 1390 γίνονται νέες επισκευές.

Μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 οι ορθόδοξοι Πατριάρχες κρατούσαν τα κλειδιά του Ναού της Αναστάσεως γεγονός που ανανέωσε με νόμο το 1517 ο σουλτάνος Σελίμ επί πατριάρχου Δωροθέου. Με νέο νόμο του Σουλεϊμάν τα κλειδιά δόθηκαν στους μωαμεθανούς.

Το 1545 επισκευάζεται το Κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου υπό του Πατριάρχη Γερμανού και προστίθεται μικρός τρούλος.

Το 1719-1720 επισκευάζεται ο Ναός από ορθόδοξους και Λατίνους υπό του Πατριάρχη Χρύσανθου.

Στις 30-9-1808 Αρμένιοι καινε το μεγαλύτερο μέρος του.

Το 1810 ο Ναός ανοικοδομείται με εράνους απανταχού των ορθοδόξων από τον Ελληνα αρχιτέκτονα Κομνηνό τον Μυτιληναίο.

Το 1834 και 1836 προξενούνται ρωγμές από σεισμούς. Οι επισκευές ξεκινούν με μεγάλη καθυστέρηση από το 1867-1869 και μετά οπότε και ανακαινίζεται ο μέγας Τρούλος του Ναού από την Ρωσία, τη Γαλλία και την Τουρκία.

Το 1927 καταστρέφεται ο μικρός Τρούλος από σεισμό και η κατάσταση είναι απογοητευτική.

1931 με 1933 ανοικοδομείται με εισφορές του ευσεβούς ημών έθνους.

Το 1948 ο μέγας Τρούλος του Ναού της Αναστάσεως βάλλεται από δύο εβραϊκούς όλμους και επισκευάζεται.

Το 1958 ύστερα από συμφωνία των τριών εκκλησιών των Ιεροσολύμων, της Ελληνικής, της λατινικής και της αρμένικης άρχισε από κοινού η αποκατάσταση.

Το 1978-1985 γίνεται ανακατασκευή του μεγάλου Τρούλου.

1993 με 1994 ξεκινά ο Εξωραϊσμός με μωσαϊκή σύνθεση, του ιερού προσκυνήματος της Αγίας Αποκαθηλώσεως και του τρούλου του Καθολικού.

1995 επισκευάζεται με χαλκό το εξωτερικό του τρούλου του Καθολικού.

Οι εργασίες συντήρησης συνεχίζονται μέχρι σήμερα.


Προσκυνήματα του Ναού της Αναστάσεως

Η Αγία Πόρτα
φωτογραφία

Είναι η είσοδος του Ναού της Αναστάσεως. Δίπλα της υπάρχει και δεύτερη πόρτα που είναι χτισμένη. Από πάνω υπήρχαν ανάγλυφες παραστάσεις. Τα κλειδιά της πόρτας κρατά μωαμεθανική οικογένεια πράγμα που καθιέρωσε ο σουλτάνος Σουλεϊμάν το 1520 μ.Χ. επειδή τα διάφορα δόγματα του Ναού είχαν προστριβές.
Οι δύο πόρτες περιστοιχίζονται από μαρμάρινες κολώνες. Στο αριστερό μέρος μία από αυτές είναι σχισμένη. Αυτό συνέβη το 1549 μ.Χ. όταν ο σουλτάνος Μουράτ μετά από επέμβαση του Αρμένιου Πατριάρχη, έκλεισε τις πόρτες του Ναού και δεν επέτρεψε στον ορθόδοξο Πατριάρχη Σωφρόνιο Δ’ να μπει στο Ναό για την τελετή του Αγίου Φωτός. Τότε ο Σωφρόνιος μαζί με το ιερατείο και τους πιστούς στάθηκαν έξω από την πόρτα και έψαλλαν και παρακαλούσαν και ξάφνου σχίζεται η κολώνα και βγαίνει από εκεί το Άγιο Φως. Ο Αρμένιος πατριάρχης έφυγε ντροπιασμένος και ο σουλτάνος έβγαλε φιρμάνι που αναγνώριζε ότι δικαίωμα να παίρνει το Άγιο Φως έχει μόνο ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης.

Η Αγία Αποκαθήλωση
φωτογραφία

Σε αυτό το σημείο υπάρχει ο βράχος, ντυμένος με μάρμαρο πάνω στο οποίο ο Ευσχήμων Ιωσήφ και ο Νικόδημος, τοποθέτησαν και άλειψαν με μύρο το σώμα Του Χριστού και το τύλιξαν σε καθαρό σινδόνι για την ταφή (Ματθ. ΚΖ 57-59, Ιωαν. ΙΘ 39-40). Από πάνω κρέμονται κανδήλες και μανουάλια.

Το σημείο που στέκονταν οι Μυροφόρες

Αριστερά από την Αγία Αποκαθήλωση υπάρχει σπασμένο μάρμαρο που πιστεύεται ότι εκεί έστεκαν οι μυροφόρες και ο Ιωάννης και παρακολουθούσαν την Σταύρωση (Λουκ. ΚΓ 49). Το προσκύνημα ανήκει στους Αρμένιους.

Το 'Αγιο Κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου
φωτογραφία

Μέσα σε ροτόντα με μολύβδινο τρούλο που έχτισε ο Κομ. Μυτιληναίος το 1810, είναι το Άγιο Κουβούκλιο. Έχει πλούσια εσωτερική και εξωτερική διακόσμηση και αποτελείται από δύο μέρη: Το πρώτο είναι ο προθάλαμος όπου βρίσκεται το Παρεκκλήσι του Αγγέλου και ο Άγιος Λίθος. Εκεί βρίσκουμε κομμάτι από τον βράχο που είχε τοποθετηθεί στην είσοδο του τάφου του Χριστού (Ματθ. ΚΗ 2) και διαβάζουμε την επιγραφή: «άγγελος Κυρίου καταβάς εξ ουρανού απεκύλισε τον λίθον εκ της θύρας του μνημείου».

Στα πλάγια υπάρχουν δύο ανοίγματα από όπου ο ορθόδοξος Πατριάρχης μεταδίδει το Άγιο Φως.

Το δεύτερο μέρος είναι ο κυρίως θάλαμος του Πανάγιου Τάφου, το σημείο όπου ενταφίασαν τον Χριστό. Στο εσωτερικό είναι χαραγμένοι ευαγγελικοί στίχοι και ανάγλυφες παραστάσεις σχετικά με το γεγονός. Πάνω από την πόρτα υπάρχει ανάγλυφη αναπαράσταση της Ανάστασης. Εδώ καθημερινά λειτουργούν οι ορθόδοξοι.

Το Καθολικό

Είναι ο κυρίως ναός των Ορθοδόξων και είναι βασιλικού ρυθμού με τρούλο. Στο κέντρο του Ναού είναι ο λεγόμενος «ομφαλός της γης», που συμβολίζει το πνευματικό κέντρο της γης (Ιεζεκ. ΛΗ 12).

Ο Γολγοθάς
φωτογραφία

Αυτός ο βράχος που είναι αυθεντικό τοπογραφικό σημείο είναι ο τόπος του Μαρτυρίου. Στο βόρειο παρεκκλήσι που είναι και το πραγματικό σημείο της Σταύρωσης κάτω από την 'Αγια Τράπεζα υπάρχει μια τρύπα με ασήμι εκεί όπου στήθηκε ο Σταυρός. Πίσω από την Αγία Τράπεζα υψώνεται ο Εσταυρωμένος και στο πλάι Του δεξιά και αριστερά η Θεοτόκος και ο Ιωάννης. Δίπλα υπάρχει σχισμή στο βράχο που έγινε την στιγμή που εξέπνευσε ο Κύριος (Ματθ. ΚΖ 50-51). Στο νότιο παρεκκλήσι που ανήκει στους Λατίνους είναι το σημείο που ξάπλωσαν τον Χριστό για να τον καρφώσουν στον Σταυρό. Εκεί υπάρχει μία πόρτα από όπου το 629 μ.Χ. μπήκε ο αυτοκράτορας Ηράκλειος νικητής έχοντας στον ώμο του τον Τίμιο Σταυρό. Η παράδοση λεει ότι περνώντας την πόρτα του έπεσε το στέμμα και αυτό θεωρήθηκε ως θεία παρέμβαση. Από τότε οι πατριάρχες και οι άλλοι ιερωμένοι λειτουργούν εκεί ακάλυπτοι.

Το Παρεκκλήσι του Αδάμ ή Παρεκκλήσι του Προδρόμου
φωτογραφία

Βρίσκεται στο χώρο του Γολγοθά. Ο Γολγοθάς στα εβραϊκά μεταφράζεται «κρανίου τόπος» (Ιωαν. ΙΘ 17) και σύμφωνα με την παράδοση από εδώ κάτω ήταν το κρανίο του Αδάμ. Από μια ρωγμή στην τρύπα που στήθηκε ο Σταυρός κύλησε το αίμα του χριστού στο κρανίο και έτσι εξαγνίστηκε το προπατορικό αμάρτημα. Για αυτό στις βυζαντινές παραστάσεις τους Εσταυρωμένου στην βάση του σταυρού απεικονίζεται το κρανίο του Αδάμ. (συμβολικό σημείο).

Παρεκκλήσι του Ακάνθινου Στεφάνου
φωτογραφία

Υπάρχει τμήμα της κολώνας όπου οι στρατιώτες Του έβαλαν την χλαμύδα και το ακάνθινο στεφάνι (Ιωαν. ΙΘ 2). 'Εχει μεταφερθεί εδώ από το Πραιτώριο.

Παρεκκλήσι της Αγίας Ελένης και σπήλαιο εύρεσης του Τιμίου Σταυρού
φωτογραφία

Κατεβαίνοντας 29 σκαλοπάτια φτάνουμε στο παρεκκλήσι της Αγίας Ελένης. Εκεί βλέπουμε το θρόνο της και το βήμα του καλού ληστή. Προχωρώντας άλλα 3 σκαλιά προς τα κάτω οδηγούμαστε στο σπήλαιο όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός τα καρφιά και οι σταυροί των δύο ληστών.

Παρεκκλήσι "Διεμερίσαντο τα ιμάτια μου"
φωτογραφία

Εδώ οι στρατιώτες που φύλαγαν τον Χριστό μοίρασαν τα ρούχα Του με κλήρο (Ιωαν. ΙΘ 24). Το προσκύνημα ανήκει στους Αρμένιους.

Παρεκκλήσι του εκατόνταρχου Λογγίνου

Ο εκατόνταρχος Λογγίνος ήταν ο επικεφαλής της συνοδείας που οδήγησε τον Χριστό στον τόπο του μαρτυρίου και ήταν υπεύθυνος για την σταύρωση. 'Οταν είδε τα γεγονότα γύρω του πίστεψε (Ματθ. ΚΖ 54).

Παρεκκλήσι των Κλαπών
φωτογραφία

Πλάκα με δύο τρύπες όπου έβαλαν τα πόδια του Ιησού πριν την Σταύρωση για να Τον βασανίσουν.

Φυλακή του Χριστού

Μικρός σκοτεινός χώρος όπου έβαλαν οι Ιουδαίοι τον Χριστό προσωρινά πριν την Σταύρωση.

Κολώνα του Δαρμού ή της Φραγγέλωσης ή Παρεκκλήσιο Εμφανείας

Σώζεται τμήμα της κολώνας στην οποία έδεσαν και φραγγέλωσαν τον Χριστό (Ματθ. ΚΖ 26). Μεταφέρθηκε εδώ από τον οίκο του Καϊάφα. Ονομάζεται και Παρεκκλήσιο Εμφανείας γιατί εδώ εμφανίστηκε ο Χριστός στην Παναγία μετά την Ανάσταση. Το προσκύνημα ανήκει στους καθολικούς.

Παρεκκλήσι "Μη μου 'Απτου"
φωτογραφία

Κυκλικό μάρμαρο όπου σύμφωνα με την λατινική παράδοση φανερώθηκε ο Χριστός στην Μαρία Μαγδαληνή μετά την Ανάσταση (Ιωαν. Κ 11-17). Ανήκει στους καθολικούς.

Οι τάφοι του Αριμαθαίας Ιωσήφ και του Νικόδημου

Ο Ιωσήφ τον πρώτο τάφο που είχε για αυτόν και την οικογένεια του τον έδωσε για να ταφεί ο Κύριος και έτσι τάφηκε σε αυτό το σημείο. Προσκύνημα των Σύρων.

Παρεκκλήσι των Κοπτών - προσκύνημα που ανήκει στους Κόπτες



Πάνω




Αρχή - 'Αγιο Φως - Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων - Η Δύναμη των Ψαλμών
Οδηγός Προσκυνητή Αγίων Τόπων - Φωτογραφίες 'Αγιων Τόπων
Η Μαγεία - Links - Site Map - Επικοινωνία