ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

Η 19η Μαΐου είναι ημέρα μνήμης της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Η Ελληνική Βουλή μετά από 71 χρόνια στις 24 Φεβρουαρίου 1994 αποφάσισε την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Ο πιο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει το πώς βρέθηκαν οι Έλληνες στον Πόντο, αλλά και πώς μπόρεσαν και κράτησαν την Ελληνική γλώσσα όπως την μιλούσαν κατά πολύ μεγάλο ποσοστό τον 7ο αιώνα π.Χ.. Μιλάμε για μια ιστορία σχεδόν τριών χιλιάδων χρόνων. Καλό θα είναι να μάθει ο καθένας μας την ιστορία και το σπουδαιότερο να μάθουν τους λόγους που βοήθησαν ώστε να διατηρηθεί για τόσα χρόνια η Ελληνικότητα των Ελλήνων του Πόντου .
Διάφορες ανασκαφές που έχουν γίνει στα δυτικά παράλια του Ευξείνου Πόντου έφεραν στο φως Μυκηναϊκά αγγεία και ευρήματα (περιοχή σημερινής Βουλγαρίας και Ρουμανίας) καθώς και στην πόλη Ζιλέ πιο κάτω από την Αμάσεια, έχουν βρεθεί Μυκηναϊκά αγγεία. Σε μια περιοχή όπου υπήρχε το κράτος των Χετταίων (δεύτερη χιλιετία) στο οροπέδιο της Άγκυρας. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός άκμασε από τον 14ο αιώνα έως τον 11ο αιώνα π.Χ.. Η Ζιλέ υπήρχε πάνω στον δρόμο που οδηγούσε μέσα από τα βουνά της Παφλαγονίας και των Ποντιακών Άλπεων στην θάλασσα , στην μετέπειτα Αμισό και κατόπιν Σαμψούντα (πεντακόσια εξήντα π.χ.).Σε αυτά εάν συμπληρώσουμε και την μυθολογία-πραγματικότητα του Φρίξου και τη Έλλης και την αργοναυτική εκστρατεία αργότερα, βλέπουμε ότι οι επαφές των Ελλήνων με τον Πόντο όπως ονομαζόταν τότε ο Εύξεινος Πόντος , προϋπήρχαν των αποικιών .Δεν φαίνεται όμως να γινόταν μέσω θαλάσσης.
Δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για αυτά τα χρόνια γιατί στην περιοχή του Πόντου από ανασκαφές δεν έχει γίνει τίποτα, καθώς και σε άλλες περιοχές που έγιναν ανασκαφές δεν βρέθηκαν οικισμοί –εμπορικά κέντρα ανεφοδιασμού –εκτός από αγγεία και ευρήματα .Οι Έλληνες μέσα από τις ανταλλαγές που είχαν μάλλον μέσω Μικράς Ασίας με τους Χετταίους,έμαθαν για την περιοχή γύρω από τον Πόντο ότι υπάρχουν πολλά μεταλλεύματα (χρυσός, άργυρος κ.ά.), καθώς και πληθώρα προϊόντων. Έτσι δημιουργήθηκε ένας μύθος για αυτή την περιοχή .Υπήρχαν πολλές δυσκολίες για να μπορέσουν να φτάσουν τα Ελληνικά καράβια στον Πόντο που τον ονόμασαν Άξενο Πόντο λόγω της ανεξερεύνητης θάλασσας. Για τον Άξενο Πόντο ακουγόταν πολλά καθώς ανεξερεύνητες ήταν και οι παραλιακές ζώνες του Πόντου και των μεγάλων ποταμών .
Για να φτάσεις όμως στον Άξενο Πόντο μέσω θάλασσας θα πρέπει να περάσεις από τον Βόσπορο. Τα στενά του Βοσπόρου τα είχαν ονομάσει οι Αρχαίοι Συμπληγάδες , μεταφορικά σημαίνει κάτι που δεν περνιέται . Τις Συμπληγάδες τις φυλούσαν από την μία πλευρά η Σκύλα και από την άλλη η Χάρυβδη. Αυτά τα στενά για να τα περάσουν οι Έλληνες έχουν κάνει πολλούς αιώνες αγώνα . Όταν όμως περάσανε τα στενά του Βοσπόρου πέσανε οι μύθοι και δημιουργήθηκαν οι πρώτες Ελληνικές αποικίες τον 7ο π.Χ. αιώνα (Σινώπη, Αμισός, Τραπεζούντα, Κερασούντα κ.ά.). Τότε άλλαξαν και την ονομασία της θάλασσας και από Άξενο Πόντο την μετονόμασαν σε Εύξεινο Πόντο για να μην τους θυμίζει τις τρομερές δυσκολίες και την δύσκολη θάλασσα που περνούσαν . Στον Βόσπορο και στον Εύξεινο Πόντο υπάρχουν πάρα πολλά θαλάσσια ρεύματα.
Όλα αυτά έγιναν γιατί οι Αρχαίοι Έλληνες κατάλαβαν ότι τα εδάφη του Πόντου είναι πλούσια σε μεταλλεύματα και διάφορα αγροτικά προϊόντα.Δηλαδή τα κίνητρα ήταν οικονομικά . Οι Έλληνες που είχαν ανώτερο πολιτισμό και κυρίως ήταν καλοί ναυτικοί άρα και έμποροι , ήταν αυτοί που δημιούργησαν διάφορες λιμενικές εγκαταστάσεις –μικρούς σταθμούς για ανεφοδιασμό. Το ταξίδι από Αθήνα και Μίλητο ήταν αρκετά μεγάλο μέχρι να φτάσουν στις αποικίες τους (Σινώπη , Αμισός κ.ά.). Με αυτόν τον τρόπο και γι’αυτόν τον λόγο βρέθηκαν οι ‘Έλληνες να κατοικούν στον Πόντο.
Οι Έλληνες Ιωνικής καταγωγής των αποικιών του Πόντου δημιούργησαν αργότερα πόλεις που άκμασαν και αργότερα μεγαλούργησαν . Υπήρχε και πολιτιστική και εμπορική επικοινωνία των αποικιών με τις Μητροπόλεις. Πολλοί φιλόσοφοι, ιστορικοί, ποιητές, πήγαν από τον Πόντο στην Αθήνα όπως π.χ. ο Διογένης ο Σινώπιος.
Οι Έλληνες του Πόντου σε σχέση με τους γύρω λαούς είναι ανώτεροι σχεδόν σε όλα.Έτσι ένας λαός με ανώτερο πολιτισμό πάντοτε επιβιώνει και αντί να αφομοιωθεί, αφομοιώνει τους γύρω λαούς που έρχονται σε επαφή μαζί του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έρχονταν σε επιμιξίες με τους γύρω λαούς. Ίσα-ίσα η συγγένεια εξ αίματος βοηθά στο καλύτερο πάντρεμα των λαών σε όλες τις μορφές. Τα αναφέρω αυτά γιατί στην χώρα μας υπάρχουν ακόμα ακραίες αντιλήψεις για τους Πόντιους. Άλλοι τους θεωρούν πολύ “ξύπνιους” και άλλοι πολύ “κουτούς”, δίνοντας πολλές φορές υπερφυσικές ιδιότητες μη γνωρίζοντας και μη θέλοντας να πιστέψουν ότι για καθετί υπάρχει αιτία . Και για την κατάσταση των Ποντίων η ιστορία τους δείχνει πολλές αιτίες για το πώς βρίσκονται σήμερα .
Αυτή η κατάσταση επικρατεί μέχρι που περνάει από την περιοχή ο Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος όμως ουσιαστικά τον Ανατολικό Πόντο δεν τον έχει πειράξει καθόλου . Το 302 π.Χ. ο Μιθριδάτης ο Α’ δημιουργεί το Βασίλειο του Πόντου με πρωτεύουσα την Αμάσεις και αργότερα την Σινώπη. Το Βασίλειο αυτό διατηρείται έως το 64 π.Χ. οπότε διαλύθηκε από τον αυτοκράτορα της Ρώμης Πομπήιος. Ο Μιθριδάτης και αργότερα οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν για γλώσσα του κράτους τα Ελληνικά (Ποντιακά). Αργότερα προώθησαν τον Εξελληνισμό της ενδοχώρας. Η Ελληνική γλώσσα ήταν η μόνη γραπτή γλώσσα όλων των λαών του Εύξεινου Πόντου γι’αυτό και την χρησιμοποίησαν οι Ρωμαίοι για να έχουν επικοινωνία με τους άλλους λαούς.
Φτάνουμε στην Ρωμαϊκή εποχή και βλέπουμε πως διατηρούνται οι Έλληνες του Πόντου.
Εν τω μεταξύ δημιουργείται το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός. Η άφιξη του Χριστού. Οι ιστορικοί χωρίζουν πλέον την ιστορία σε π.Χ. και μ.Χ.
Ο Πόντος είναι από τα μέρη εκείνα που ασπάζεται πρώτος τον Χριστιανισμό και είναι η περιοχή που προσφέρει τους περισσότερους Αγίους-Μάρτυρες από όλους τους Μάρτυρες του Χριστιανισμού.Αναφέρω ορισμένους: Αγία Βαρβάρα, Αγία Κυριακή,Μέγας Βασίλειος, Άγιοι Ανάργυροι,Άγιος Γρηγόριος,Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος, Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης κ.ά. Ο Χριστιανικός Πόντος θα είναι ένας από τους σπουδαιότερους λόγους που θα κρατήσουν οι Έλληνες την γλώσσα και την παράδοσή τους,αφού τα Ευαγγέλια μεταφράστηκαν πρώτα στα Ελληνικά. Η Ελληνική γλώσσα μιλιόταν σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Θα είναι ο λόγος που θα κρατηθούν οι Έλληνες με τον ερχομό του Ισλαμισμού αργότερα και την υποδούλωση από τους Τούρκους . Με την δημιουργία αργότερα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όπου κύρια γλώσσα είναι η Ελληνική και θρησκεία ο Χριστιανισμός,κρατάει γερά και αναπτύσσονται σε όλους τους τομείς οι Έλληνες του Πόντου. Όταν το 1204 μ.Χ. οι Φράγκοι στην Δ’ Σταυροφορία κυρίευσαν την Κωνσταντινούπολη οι Κομνηνοί δημιούργησαν την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας του Πόντου που κράτησε ως το 1461. Η Τραπεζούντα παραδόθηκε , δεν έπεσε στους Τούρκους, οχτώ χρόνια αργότερα από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τον τελευταίοι αυτοκράτορά της Δαυίδ.
Μπαίνουμε στα χρόνια της τουρκοκρατίας όπου οι Τούρκοι δεν θέλησαν να διαλύσουν τους Έλληνες που κατοικούσαν στα παράλια του Πόντου γιατί κρατούσαν το εμπόριο,ήταν κατασκευαστές καραβιών καθώς και τους Πόντιους της περιοχής Αργυρούπολης γιατί ήταν οι μόνοι που ήξεραν την τέχνη της εξόρυξης και της επεξεργασίας των μετάλλων και τους είχαν ανάγκη . Η Αργυρούπολη βρίσκεται στην Αρχαία Χαλδαία-νότια της Παναγίας Σουμελά. Εκεί αναπτύχθηκε πολύ η αστρολογία.Χαλδαία ίσον αστρολογία έλεγαν οι Αρχαίοι όπως Αίγυπτος ίσον μαθηματικά.Από την Χαλδαία κρατούσε και η καταγωγή των μάγων με τα δώρα καθώς και οι δικοί μου . Γι’αυτό οι Πόντιοι μπόρεσαν και κράτησαν τα ήθη και έθιμά τους, την γλώσσα και την θρησκεία τους. Με την υποταγή όλων των Ορθόδοξων Ελληνόφωνων και μη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης , η Πόλη γίνεται το κέντρο της Οικουμενικότητας . Μετά την άλωση, εκπρόσωπος του Θεού επί της γης δεν είναι πια ο Αυτοκράτορας αλλά ο Έλληνας Πατριάρχης . Πολλοί Έλληνες του Πόντου αλλά και της Άσπρης Θάλασσας (έτσι ονόμαζαν την Μεσόγειο) άρχισαν να μεταναστεύουν προς τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Έτσι έφτασαν σε σημείο στις δύο ηγεμονίες Βλαχίας και Μολδαβίας να εξασφαλίσουν τους θρόνους των δύο ηγεμονιών – πριγκιπάτων Έλληνες από το 1711 έως το 1821.Από τις ηγεμονίες οι Έλληνες βοηθούσαν τα διάφορα μοναστήρια με χρυσά νομίσματα. Από εκατό χρυσά στην αρχή μέχρι εκατόν εξήντα χρυσά νομίσματα έφτασαν να στέλνουν το χρόνο στο μοναστήρι του Σουμελά στον Πόντο.Ο Τραπεζούντιος δάσκαλος Σεβαστός ήταν ο πρώτος καθηγητής της πριγκηπικής ακαδημίας Βουκουρεστίου. Πολλοί Έλληνες πήγαιναν στις πριγκηπικές ακαδημίες των ηγεμονιών να σπουδάσουν αφού οι καθηγητές τους ήταν Έλληνες καθώς και πολλές φορές οι ίδιοι οι ηγεμόνες.
Έτσι παρότι ο Ελληνισμός είναι υπόδουλος πρωτοστατεί στα γράμματα και στο εμπόριο. Είναι αυτοί που θα δώσουν το σύνθημα για ανεξαρτησία της Ελλάδας. Θα βοηθήσουν και με έμψυχο υλικό και οικονομικά. Με την δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους ο Πόντος δεν είχε προβλήματα. Τουναντίον η οικονομική ανάπτυξη συνδυάστηκε με δημογραφική άνοδο. Στις αρχές του αιώνα μας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ζούσαν περίπου 600.000 Πόντιοι.Τα χρόνια της ευημερίας όμως τελείωσαν το 1914 με το σχέδιο εξόντωσης των Χριστιανικών πληθυσμών , πρώτα των Αρμενίων και μετά του Ποντιακού στοιχείου.
Με τους πρώτους διωγμούς των Τούρκων πολλοί Πόντιοι πήγαν προς τον Καύκασο –Γεωργία όπου υπήρχαν ομόθρησκοί τους. Οι Έλληνες πήραν μαζί τους τον πολιτισμό, την καλλιέργεια της γης , το εμπόριο, τις τέχνες και τα γράμματα. Γι ‘αυτό οι Γεωργιανοί ονόμασαν τους Πόντιους περζένεσβίλλι που σημαίνει οι γιοι των σοφών ανθρώπων . Το πρώτο τυπογραφείο στην Τιφλίδα καθώς και ο πυρήνας της πρώτης “Ρωσικής ατμοπλοϊκής εταιρίας”σχηματίστηκε από Έλληνες . Έλληνες του Πόντου ήταν και οι περισσότεροι πλοίαρχοι. ΟΛΕ ΙΝΤΑΝ(όλα μπορούν να γίνουν) . Έγινε και αυτό. Η ιστορία των Ελλήνων του Πόντου σταμάτησε μετά από τρεις χιλιάδες χρόνια το 1922-24 , όταν μεσολάβησαν οι συμμαχικές δυνάμεις και η Ελληνική κυβέρνηση τα βρήκες με τον Τούρκο Κεμάλ και συμφώνησαν για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Αυτή η τόσο μεγάλη και ωραία ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, διδάσκεται μόνο σε μερικές σχολές, όπως στην θεολογική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην Παιδαγωγική Σχολή της Φλώρινας . Δεν διδάσκεται ακόμη στους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου ώστε να γνωρίζουν και να έχουν γνώση τα Ελληνόπουλα για την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου.
Εταιρίδης Σοφοκλής Οικονομολόγος (τηλ. 0932 243248)
Βιβλιογραφία α.Οι Έλληνες στην μαύρη θάλασσα της κυρίας Μαριάννας Κορομηλά β.Οι Έλληνες του Εύξεινου Πόντου του κυρίου Βλάση Αγτζίδη
ηλεκτρονική εφημερίδα www.fora.gr/grevena
Αυτό το site έχει κατασκευαστεί από τη ΦΟΡΑψάξτο