Δραματική η αλλαγή κλίματος στην Αρκτική!
Οι 46 ερευνητές επιστήμονες του γερμανικού Ινστιτούτου Alfred-Wegener της Βρέμης, που ειδικεύεται στη θαλάσσια και πολική έρευνα, με το ερευνητικό πλοίο τους „Polarstern“ μπόρεσαν για πρώτη φορά φέτος, ξεκινώντας απο το Ρέυκιαβικ της Ισλανδίας και για 2 μήνες απο τα μέσα Αυγούστου, να περάσουν απο το ΝΔ πέρασμα, να κάνου τον γύρο του Β.Πόλου και να γυρίσουν πίσω απο το ΒΑ πέρασμα.(Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Amundsen χρειάσθηκε 3 χρόνια για να περάσει μόνο το ΒΔ πέρασμα, πράγμα το οποίο το „Polarstern“ το κατάφερε σε λιγότερο απο 4 μέρες)
Στη κεντρική Αρκτική βρέθηκαν προ μεγάλων εκπλήξεων. Παρατήρησαν π.χ. πουλιά που κανονικά μέχρι τώρα τα έβρισκε κανείς μέχρι το Β. Ατλαντικό. Διαπίστωσαν οτι η ανατολική Σιβηρία ήταν στο μεγαλύτερο μέρος της σκεπασμένη απο πάγο, περισσότερο απο 60.000 χρόνια πριν. Δεν βρήκαν το υποθαλάσσιο υφαίστιο, που υπολόγιζαν οτι υπήρχε εκεί, βρήκαν όμως οτι στην υποτιθέμενη επίπεδη υποθαλάσια λεκάνη Makarow, υπάρχει μια οροσειρά.
Τα σημαντικότερα όμως ευρήματά τους ήταν: οι θερμοκρασίες 5° C πάνω απο το κανονικό, τόσο υψηλές όσο ποτέ άλλοτε για φθινόπωρο, το λυώσιμο των πάγων στο δεύτερο μεγαλύτερο βαθμό απο το 2007( που ήταν σε επίπεδο ρεκόρ ), σταθερή άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Επίσης αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους σε τέτοιο βαθμό, ώστε εκεί που πριν υπήρχε μόνο συνεχής πάγος, τωρα να καλύπτεται απο βλάστηση. Οι πληθυσμοί των ταράνδων λιγοστεύουν, ενώ των χηνών αυξάνουν. Οι πολικές αρκούδες έχουν ήδη μεγάλο πρόβλημα επιβίωσης. Γενικά οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στην περιοχή είναι οξύτερες απο οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη.
Όμως τα οικονομικά συμφέροντα και οι επενδυτές στις χώρες που έχουν βλέψεις στην περιοχή λόγω γειτνίασης (ΗΠΑ, Ρωσσία, Δανία, Νορβηγία, Καναδάς), ετοιμάζονται να μετατρέψουν τις οικολογικά δυσμενείς εξελίξεις, σε πλεονέκτημα για αυτούς. Να οργανώσουν τη πρόσβαση στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της που αναμένονται να αποκαλυφθούν πλούσιες. Υπολογίζουν π.χ. οτι, κάτω απο τον πάγο, βρίσκονται πάνω απο το ¼ των εναπομεινάντων συνολικών αποθεμάτων σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, που αν εξαχθούν και χρησιμοποιηθούν, θα εντείνουν παραπέρα τις κλιματικές αλλαγές.
Ας ελπίσουμε οτι το διεθνές κίνημα ενάντια στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και τη κλιματική αλλαγή, καθώς και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, για το ποιά περιοχή της Αρκτικής ανήκει σε ποιόν, θα τους σταματήσει από το να πραγματοποιήσουν τις προθέσεις τους.
Γ.Κ.
Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2008
Ο άγνωστος στρατιώτης...
Ο άγνωστος στρατιώτης...
Έβρεχ΄ο ουρανός φωτιά
σίδερο και ατσάλι,
κι ο χάρος ο χαιρέκακος
χόρευε πεντοζάλι.
Τα στούκας παρελαύναν
επάνω απ΄τα κεφάλια
κι εμείς τα πολεμούσαμε
μ΄αξίνες και δρεπάνια.
Σαν στάχυα μας θερίζανε
τ΄ατσάλινα θηρία,
τη Κρήτη δεν ρωτήσανε,
τι εστί Ελευθερία.
Απ΄τα Τεμένια ως το Σελίκι
ίσαμε το Λασήθι,
το χώμα εκοκκίνησε
απ΄το αίμα που εχύθει.
Χαλάζι οι οβίδες στην Αγιά
μια πέφτει στον Μιχάλη,
κι ο Μιχαλιός ξεψύχησε
φωνάζοντας χαλάλι.
Τον έκλαψε το Σέληνο
στην πάνδημη κηδεία,
για το κακό που έγινε
πάνω στα εικοσιτρία.
Κανένα δεν αφήσανε
τ΄ανήμερα θηρία ,
κι αυτούς που αιχμαλωτίσανε,
τους στήσανε στα τρία.
Τους κλάψαμε στο Μάλεμε
κι αυτούς σαν τον Μιχάλη
και στα βουνά τραβήξαμε
για εκδίκηση μεγάλη.
Όταν κάποιους του στήνουν ανδριάντες. Όταν κάποιους τους αναγορεύουν επίτιμους Προέδρους και με παράσημα ανδρείας τους στολίζουν! Ένας άγνωστος στρατιώτης τότε πεθαίνει....Όρα ιστορία... Κάπως έτσι έφυγε κι ο Μιχαλιός!
Τάφηκε άκλαυτος .... Δίχως κερί, δίχως λιβάνι, δίχως τίποτα.... Ας είναι ελαφρύ το χώμα της μαμάς Πατρίδας που το σκεπάζει! Αιωνία η μνήμη σου Μιχαλιό!
(Δασκαλάκης Μιχαήλ του Παύλου, ετών 23, γεωργός εκ Τεμενίων. Έπεσεν κατά την μάχη της Κρήτης στην Αγυιά στις 21-5-41).
Έβρεχ΄ο ουρανός φωτιά
σίδερο και ατσάλι,
κι ο χάρος ο χαιρέκακος
χόρευε πεντοζάλι.
Τα στούκας παρελαύναν
επάνω απ΄τα κεφάλια
κι εμείς τα πολεμούσαμε
μ΄αξίνες και δρεπάνια.
Σαν στάχυα μας θερίζανε
τ΄ατσάλινα θηρία,
τη Κρήτη δεν ρωτήσανε,
τι εστί Ελευθερία.
Απ΄τα Τεμένια ως το Σελίκι
ίσαμε το Λασήθι,
το χώμα εκοκκίνησε
απ΄το αίμα που εχύθει.
Χαλάζι οι οβίδες στην Αγιά
μια πέφτει στον Μιχάλη,
κι ο Μιχαλιός ξεψύχησε
φωνάζοντας χαλάλι.
Τον έκλαψε το Σέληνο
στην πάνδημη κηδεία,
για το κακό που έγινε
πάνω στα εικοσιτρία.
Κανένα δεν αφήσανε
τ΄ανήμερα θηρία ,
κι αυτούς που αιχμαλωτίσανε,
τους στήσανε στα τρία.
Τους κλάψαμε στο Μάλεμε
κι αυτούς σαν τον Μιχάλη
και στα βουνά τραβήξαμε
για εκδίκηση μεγάλη.
Όταν κάποιους του στήνουν ανδριάντες. Όταν κάποιους τους αναγορεύουν επίτιμους Προέδρους και με παράσημα ανδρείας τους στολίζουν! Ένας άγνωστος στρατιώτης τότε πεθαίνει....Όρα ιστορία... Κάπως έτσι έφυγε κι ο Μιχαλιός!
Τάφηκε άκλαυτος .... Δίχως κερί, δίχως λιβάνι, δίχως τίποτα.... Ας είναι ελαφρύ το χώμα της μαμάς Πατρίδας που το σκεπάζει! Αιωνία η μνήμη σου Μιχαλιό!
(Δασκαλάκης Μιχαήλ του Παύλου, ετών 23, γεωργός εκ Τεμενίων. Έπεσεν κατά την μάχη της Κρήτης στην Αγυιά στις 21-5-41).
Οι πρώτοι Ελληνες νεκροί κατά την 28η Οκτωμβρίου 1940.
Οι πρώτοι Ελληνες νεκροί κατά την 28η Οκτωμβρίου 1940.
Οι αγώνες του Ελληνικού Εθνους γιά την υπεράσπιση της πατρίδας ήταν πάντοτε συλλογικοί. Το έπος του 1940 δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Συμβαίνει όμως κάποιες φορές, η ιστορία χωρίς να παραγνωρίζει την αξία του συλλογικού αγώνα, να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιά τούς πρώτους ήρωες, τούς πρώτους τραυματίες, τούς πρώτους νεκρούς.
Τα ιστορικά δεδομένα και οι μαρτυρίες στρατιωτών πού ήταν δίπλα του, μας λένε πώς ο πρώτος νεκρός ήταν ο στρατιώτης ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΒΑΛΙΑΡΗΣ από το Γοργογύρι Τρικάλων, ο οποίος σκοτώθηκε στίς 5 το πρωί της 28 ης Οκτωβρίου, ήταν έξω από το φυλάκιο καί χτυπήθηκε από τα πρώτα πυρά των Ιταλών, με θραύσμα όλμου, πάνω από το μάτι. Σύμφωνα με τίς ιστορικές πηγές, [βλέπε άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Οκτώβρίου 1999], την πρώτη μέρα της Ιταλικής επίθεσης σκοτώθηκαν στήν πρώτη γραμμή του Αλβανικού μετώπου οι:
Στρατιώτης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ , από την Οξειά Καρδίτσας, του 51 Συντάγματος πεζικού
Στρατιώτης ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από την Καρίτσα Δωδώνης
Λοχίας ΤΣΙΩΜΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ από το Βρυσοχώρι Ζαγορίου καί την ίδια μέρα στόν αεροπορικό βοβαρδισμό της Πάτρας
ο Στρατιώτης ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ από την Καυκωνία Ηλείας καί
ο Εφεδρος Ανθυπολοχαγός ΚΟΤΣΙΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από τον Γούμενο Ηλείας.
Δυό μέρες αργότερα, - στίς 1 Νοεμβρίου πέφτει νεκρόςκαί ο πρώτος αξιωματικός, είναι ο Υπολοχαγός ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣ, διοικητής του 2 ου Λόχου του 4 ου Συντάγματος Πεζικού, 39 χρονών.
Την διοίκηση του λόχου, την αναλαμβάνει αμέσως ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΝΤΑΣΚΑΣ, 38 χρονών, ο οποίος πέφτει κι αυτός νεκρός λίγες στιγμές αργότερα....
Θαρρώ πώς στίς μέρες μας, των " πολιτικών τζακιών" καί των " γιών του ταχυδρόμου ", με τον Ζαχόπουλο καί τον Εφραίμ να γίνονται πρώτο θέμα, αυτοί οι πρώτοι νεκροί, γίνονται επίκαιροι: αν καί ξεχασμένοι από τα ΜΜΕ, όταν έρχονται με κάποια αφορμή στήν μνήμη μας, μας συγκινούν, μας δίνουν κουράγιο, καί πέρα από ιδεολογίες, μας εμπνέουν, - είναι ένα ορόσημο ελπίδας, πώς ο τόπος αυτό πού ζούμε, θα παραμείνει, ανεξάρτητα από την οποιανδήποτε δυσκολία, δικός μας, ελεύθερος, εδαφικά κι ιδεολογικά ....
Οι αγώνες του Ελληνικού Εθνους γιά την υπεράσπιση της πατρίδας ήταν πάντοτε συλλογικοί. Το έπος του 1940 δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Συμβαίνει όμως κάποιες φορές, η ιστορία χωρίς να παραγνωρίζει την αξία του συλλογικού αγώνα, να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιά τούς πρώτους ήρωες, τούς πρώτους τραυματίες, τούς πρώτους νεκρούς.
Τα ιστορικά δεδομένα και οι μαρτυρίες στρατιωτών πού ήταν δίπλα του, μας λένε πώς ο πρώτος νεκρός ήταν ο στρατιώτης ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΒΑΛΙΑΡΗΣ από το Γοργογύρι Τρικάλων, ο οποίος σκοτώθηκε στίς 5 το πρωί της 28 ης Οκτωβρίου, ήταν έξω από το φυλάκιο καί χτυπήθηκε από τα πρώτα πυρά των Ιταλών, με θραύσμα όλμου, πάνω από το μάτι. Σύμφωνα με τίς ιστορικές πηγές, [βλέπε άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Οκτώβρίου 1999], την πρώτη μέρα της Ιταλικής επίθεσης σκοτώθηκαν στήν πρώτη γραμμή του Αλβανικού μετώπου οι:
Στρατιώτης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ , από την Οξειά Καρδίτσας, του 51 Συντάγματος πεζικού
Στρατιώτης ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από την Καρίτσα Δωδώνης
Λοχίας ΤΣΙΩΜΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ από το Βρυσοχώρι Ζαγορίου καί την ίδια μέρα στόν αεροπορικό βοβαρδισμό της Πάτρας
ο Στρατιώτης ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ από την Καυκωνία Ηλείας καί
ο Εφεδρος Ανθυπολοχαγός ΚΟΤΣΙΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από τον Γούμενο Ηλείας.
Δυό μέρες αργότερα, - στίς 1 Νοεμβρίου πέφτει νεκρόςκαί ο πρώτος αξιωματικός, είναι ο Υπολοχαγός ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣ, διοικητής του 2 ου Λόχου του 4 ου Συντάγματος Πεζικού, 39 χρονών.
Την διοίκηση του λόχου, την αναλαμβάνει αμέσως ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΝΤΑΣΚΑΣ, 38 χρονών, ο οποίος πέφτει κι αυτός νεκρός λίγες στιγμές αργότερα....
Θαρρώ πώς στίς μέρες μας, των " πολιτικών τζακιών" καί των " γιών του ταχυδρόμου ", με τον Ζαχόπουλο καί τον Εφραίμ να γίνονται πρώτο θέμα, αυτοί οι πρώτοι νεκροί, γίνονται επίκαιροι: αν καί ξεχασμένοι από τα ΜΜΕ, όταν έρχονται με κάποια αφορμή στήν μνήμη μας, μας συγκινούν, μας δίνουν κουράγιο, καί πέρα από ιδεολογίες, μας εμπνέουν, - είναι ένα ορόσημο ελπίδας, πώς ο τόπος αυτό πού ζούμε, θα παραμείνει, ανεξάρτητα από την οποιανδήποτε δυσκολία, δικός μας, ελεύθερος, εδαφικά κι ιδεολογικά ....
Τι άλλο έγινε στις 28 Οκτωβρίου...
Τι άλλο έγινε στις 28 Οκτωβρίου...
Η 28η Οκτωβρίου είναι επέτειος και άλλων γεγονότων, με τη δική του σημασία το καθένα...
Ανάμεσα σε αυτά:
-Το 1636 ιδρύθηκε το Harvard College
-Το 1886 η Γαλλία έκανε δώρο στις ΗΠΑ το Αγαλμα της Ελευθερίας
-Το 1922 στην Ιταλία πήρε την εξουσία ο φασίστας Μουσολίνι
-Το 1976 στις ΗΠΑ ο συνεργάτης του προέδρου Νίξον John D. Ehrlichman φυλακίστηκε για συμμετοχή στο σκάνδαλο Watergate.
-Το 2007 στην Αργεντινή εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος, η Cristina Fernandez.
Η 28η Οκτωβρίου είναι επέτειος και άλλων γεγονότων, με τη δική του σημασία το καθένα...
Ανάμεσα σε αυτά:
-Το 1636 ιδρύθηκε το Harvard College
-Το 1886 η Γαλλία έκανε δώρο στις ΗΠΑ το Αγαλμα της Ελευθερίας
-Το 1922 στην Ιταλία πήρε την εξουσία ο φασίστας Μουσολίνι
-Το 1976 στις ΗΠΑ ο συνεργάτης του προέδρου Νίξον John D. Ehrlichman φυλακίστηκε για συμμετοχή στο σκάνδαλο Watergate.
-Το 2007 στην Αργεντινή εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος, η Cristina Fernandez.
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2008
ΚΟΥΜΟΥΝΙΣΜΟΣ........
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σου δίνει λίγο γάλα
ΦΑΣΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σου πουλά λίγο γάλα
ΝΑΖΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, η κυβέρνηση τις παίρνει και σε σκοτώνει κιόλας
ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες , η κυβέρνηση παίρνει και τις 2, σκοτώνει τη μία, αρμέγει την άλλη και στο τέλος πετά το γάλα
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, πουλάς τη μία, αγοράζεις ένα ταύρο, πολλαπλασιάζεις το κοπάδι και η οικονομία αναπτύσσεται ομαλά. Στη συνέχεια, πουλάς όλο το κοπάδι, γίνεσαι εισοδηματίας και ζεις καλύτερα.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες, πουλάς τη μία και αναγκάζεις την άλλη να παράγει το γάλα που αντιστοιχεί σε 4 αγελάδες. Αργότερα, προσλαμβάνεις έναν εμπειρογνώμονα για να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους η αγελάδα έπεσε νεκρή.
ΓΑΛΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και απεργείς επειδή θέλεις 3.
ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να έχουν το 1/10 του μεγέθους τους και να παράγουν 20 φορές περισσότερο γάλα. Μετά σχεδιάζεις ένα έξυπνο καρτούν, το ονομάζεις COWKEMON και το πουλάς σε όλο τον κόσμο.
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να ζουν 100 χρόνια, να τρώνε μία φορά το μήνα και να αυτοαρμέγονται.
ΙΤΑΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες αλλά δεν ξέρεις που είναι, έτσι κάνεις διάλειμμα για φαγητό.
ΡΩΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, τις μετράς και μαθαίνεις ότι στην πραγματικότητα έχεις 5. Τις ξαναμετράς και μαθαίνεις ότι έχεις 42. Την Τρίτη φορά μαθαίνεις ότι έχεις δύο ξανά. Μετά σταματάς να μετράς και ανοίγεις ακόμη ένα μπουκάλι βότκα.
ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, 300 ανθρώπους να τις αρμέγουν, ισχυρίζεσαι ότι εξασφαλίζεις πλήρη απασχόληση και υψηλή παραγωγικότητα και συλλαμβάνεις τον δημοσιογράφο που ανακοινώνει τους παραπάνω αριθμούς.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, τις πουλάς όσο-όσο, με τα λίγα χρήματα που σου δίνουν δίνεις προκαταβολή για να πάρεις αυτοκίνητο, το οποίο αποπληρώνεις σε 7.083 δόσεις.
ΙΝΔΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες και απλά τις λατρεύεις ( είναι ιερό ζώο στην Ινδία)
ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες και είναι και οι δύο τρελές
ΦΑΣΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σου πουλά λίγο γάλα
ΝΑΖΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, η κυβέρνηση τις παίρνει και σε σκοτώνει κιόλας
ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες , η κυβέρνηση παίρνει και τις 2, σκοτώνει τη μία, αρμέγει την άλλη και στο τέλος πετά το γάλα
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ : Έχεις 2 αγελάδες, πουλάς τη μία, αγοράζεις ένα ταύρο, πολλαπλασιάζεις το κοπάδι και η οικονομία αναπτύσσεται ομαλά. Στη συνέχεια, πουλάς όλο το κοπάδι, γίνεσαι εισοδηματίας και ζεις καλύτερα.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες, πουλάς τη μία και αναγκάζεις την άλλη να παράγει το γάλα που αντιστοιχεί σε 4 αγελάδες. Αργότερα, προσλαμβάνεις έναν εμπειρογνώμονα για να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους η αγελάδα έπεσε νεκρή.
ΓΑΛΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και απεργείς επειδή θέλεις 3.
ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να έχουν το 1/10 του μεγέθους τους και να παράγουν 20 φορές περισσότερο γάλα. Μετά σχεδιάζεις ένα έξυπνο καρτούν, το ονομάζεις COWKEMON και το πουλάς σε όλο τον κόσμο.
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις 2 αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να ζουν 100 χρόνια, να τρώνε μία φορά το μήνα και να αυτοαρμέγονται.
ΙΤΑΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες αλλά δεν ξέρεις που είναι, έτσι κάνεις διάλειμμα για φαγητό.
ΡΩΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, τις μετράς και μαθαίνεις ότι στην πραγματικότητα έχεις 5. Τις ξαναμετράς και μαθαίνεις ότι έχεις 42. Την Τρίτη φορά μαθαίνεις ότι έχεις δύο ξανά. Μετά σταματάς να μετράς και ανοίγεις ακόμη ένα μπουκάλι βότκα.
ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, 300 ανθρώπους να τις αρμέγουν, ισχυρίζεσαι ότι εξασφαλίζεις πλήρη απασχόληση και υψηλή παραγωγικότητα και συλλαμβάνεις τον δημοσιογράφο που ανακοινώνει τους παραπάνω αριθμούς.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες, τις πουλάς όσο-όσο, με τα λίγα χρήματα που σου δίνουν δίνεις προκαταβολή για να πάρεις αυτοκίνητο, το οποίο αποπληρώνεις σε 7.083 δόσεις.
ΙΝΔΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες και απλά τις λατρεύεις ( είναι ιερό ζώο στην Ινδία)
ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Έχεις δύο αγελάδες και είναι και οι δύο τρελές
Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2008
ΣΥΝΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΑΓΙΩΝ & ΓΕΡΟΝΤΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΣΥΝΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΑΓΙΩΝ & ΓΕΡΟΝΤΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
--------------------------------------------------------------------------------
Προφητείες Αγίου Κοσμά Αιτωλού (1714-1779) για την Ελλάδα και Τουρκία
Προφητείες Γέροντα Παϊσίου (1924-1994) για τις Ταυτότητες και Πόλεμο
--------------------------------------------------------------------------------
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός:
Λέει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στους Έλληνες για το "ΣΗΜΕΡΑ":
Σημείωση: Οι ακόλουθες προφητείες δεν αφορούν την Ελληνική Επανάσταση - Αυτήν την επροφήτευσε σε άλλες προφητείες οι οποίες σημειώστε έχουν καταπληκτικά επαληθευθεί... .Οι πιό κάτω προφητείες αναφέρονται στους σύγχρονους Έλληνες - τους Έλληνες της περιόδου μετά την Ελληνική Επανάσταση.
" Θα προσπαθούν να το λύσουν με την πέναν μα δέν θα μπορούν. 99 φορές με τον πόλεμο και μια με την πένα "
Σημείωση: Προφανώς αναφέρεται στο Κυπριακό και στο Αιγαίο.
"Αν βρεθούν τρεις δυνάμεις σύμφωνες τίποτε δεν θα πάθετε. Αν το ζήτημα λυθεί με τον πόλεμο θα πάθετε πολλές καταστροφές - σε τρεις χώρες μια θα μείνει..."
"Οι Τούρκοι θα μάθουν το μυστικό (ή θα καταλάβουν στο Αλβανικό Χειρόγραφο) τρεις μέρες γρηγορότερα από τους Χριστιανούς".
"Ξένος Στρατός θα έρθει. Χριστό θα πιστεύει, γλώσσα δεν θα ξέρει".
"Με άλλους θα κοιμηθείτε και με άλλους θα ξημερωθείτε".
"Εσείς θα πάτε να κατοικήσετε αλλού και άλλοι θα έρθουν να να κατοικήσουν σεσάς".
"Νάχετε το Σταυρό στο μέτωπο για να γνωρίζουν ότι είστε χριστιανοί".
"Δεν θα φθάσει ο στρατός στην Πόλη - στη μέση του δρόμου θα ρθει το μαντάτο ότι έφτασε το ποθούμενο".
"Θα έρθει καιρός που μια γυναίκα θα διώχνει 10 Τούρκους με τη ρόκα".
"Στην Αυλώνα θα γίνει χαλασμός. Θα έλθουν στρατεύματα να ελευθερώσουν τον τόπο".
"Από τρία μπουγάζια στενά, Κρά, Κράψη και Μουζίνα θα περνούν πολλά στρατεύματα για την Πόλη. Καλόν είναι τα γυναικόπαιδα να βγουν στα βουνά. Θα σας ρωτούν αν είναι μακρυά η Πόλη, εσείς να μή λέτε την αλήθεια, διότι θα σας κακοποιήσουν. Ο στρατός αυτός δεν θα φτάσει εις την Πόλη, στη μέση του δρόμου θα μάθει ότι ο πόλεμος ετέλειωσε".
"Να κρυφτείτε ή κοντά στην πόρτα ή κοντά στην πλάκα, άν είναι βιαστικό και γρήγορο".
"Πολλά θα συμβούν. Οι πολιτείες θα καταντήσουν σαν παράγγες".
"Μετά τον πόλεμο οι άνθρωποι θα τρέχουν μισή ώρα δρόμο για να βρίσκουν άνθρωπον και να τον κάμουν αδελφό".
"Στην Πόλη θα χυθεί αίμα που τροχρονίτικο δαμάλι θα πλέζει".
"Καλότυχος όποιος ζήσει μετά το γενικό πόλεμο. θα τρώγει με ασημένιο κουτάλι....".
"Μετά το γενικό πόλεμο θα ζήσει ο λύκος μετ' αρνί".
"Θάναι τον όγδοο (8ον) αιώνα που θα γίνουν αυτά".
"Θα μαζωχτεί το χιλιάρμενο στο Σκάλωμα (Άγιοι Σαράντα) και θαρθούν κοκκινογέλεκοι να πολεμήσουν για σας".
" 'Η τρεις μέρες, ή τρεις μήνες, ή τρία χρόνια θα βαστάξει".
"Θα ζητήσουν να σας πάρουν και στρατιώτας. Δεν θα προφτάσουν όμως".
"Οι αντίχριστοι θα φύγουν, αλλά θαρθούν πάλι. Έπειτα θα τους κυνηγήσετε έως την Κόκκινη Μηλιά".
Σημείωση: Αντίχριστους εννοεί τους Τούρκους και Κόκκινη Μηλιά εννοεί την Μέκκα.
"Οι Τούρκοι θα φύγουν αλλά θα ξανάρθουν πάλι και θα φθάσουν ως τα Εξαμήλια. Στο τέλος θα τους διώξουν στην Κόκκινη Μηλιά. Από τους Τούρκους, το 1/3 θα σκοτωθεί, το 1/3 θα βαπτιστεί και το άλλο θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά".
Σημείωση: Στην τελευταία του προφητεία (η οποία θεωρείται πολύ σημαντική για το Ελληνικό Έθνος) αναφέρεται στην περιοχή Εξαμήλια. Αυτή μπορεί να είναι (σύμφωνα με Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια) μια από τις ακόλουθες περιοχές:
>> χωριό της Επαρχίας Κορινθίας (Νομός Αργολιδοκορινθίας) - κοντά στον ισθμό της Κορίνθου, ή
>> τοποθεσία 3 μίλια νοτίως των Αγίων Σαράντα (Βόρειος Ήπειρος)
>> χωριό της κοινότητας Ασσήρου της επαρχίας Λαγκαδά του νομού Θεσαλλονίκης, ή
>> κώμη περι το μέσον του ισθμού της Θρακικής χερσονήσου.
Σημειώνεται επίσης ότι αυτή την τελευταία προφητεία του Αγίου Κοσμά, την βεβαιώνει και μια άλλη προφητεία, αυτή του Αγίου Μεθοδίου (Επισκόπου Πατάρων - 3ος αιώνας μ.χ.) η οποία λέει:
"Τους Ισμαηλίτας μερίσεται εις τρία μέρη και την μέν πρώτην εν ρομφαία, τήν δευτέραν βαπτίσει, τήν τρίτην καταδουλώσεται εν τη ανατολή".
Σημειώνεται ότι με τον όρο Ισμαηλίτες αναφέρεται στους Τούρκους.
--------------------------------------------------------------------------------
Προφητείες Αγίου Κοσμά Αιτωλού (1714-1779) για την Ελλάδα και Τουρκία
Προφητείες Γέροντα Παϊσίου (1924-1994) για τις Ταυτότητες και Πόλεμο
--------------------------------------------------------------------------------
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός:
Λέει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στους Έλληνες για το "ΣΗΜΕΡΑ":
Σημείωση: Οι ακόλουθες προφητείες δεν αφορούν την Ελληνική Επανάσταση - Αυτήν την επροφήτευσε σε άλλες προφητείες οι οποίες σημειώστε έχουν καταπληκτικά επαληθευθεί... .Οι πιό κάτω προφητείες αναφέρονται στους σύγχρονους Έλληνες - τους Έλληνες της περιόδου μετά την Ελληνική Επανάσταση.
" Θα προσπαθούν να το λύσουν με την πέναν μα δέν θα μπορούν. 99 φορές με τον πόλεμο και μια με την πένα "
Σημείωση: Προφανώς αναφέρεται στο Κυπριακό και στο Αιγαίο.
"Αν βρεθούν τρεις δυνάμεις σύμφωνες τίποτε δεν θα πάθετε. Αν το ζήτημα λυθεί με τον πόλεμο θα πάθετε πολλές καταστροφές - σε τρεις χώρες μια θα μείνει..."
"Οι Τούρκοι θα μάθουν το μυστικό (ή θα καταλάβουν στο Αλβανικό Χειρόγραφο) τρεις μέρες γρηγορότερα από τους Χριστιανούς".
"Ξένος Στρατός θα έρθει. Χριστό θα πιστεύει, γλώσσα δεν θα ξέρει".
"Με άλλους θα κοιμηθείτε και με άλλους θα ξημερωθείτε".
"Εσείς θα πάτε να κατοικήσετε αλλού και άλλοι θα έρθουν να να κατοικήσουν σεσάς".
"Νάχετε το Σταυρό στο μέτωπο για να γνωρίζουν ότι είστε χριστιανοί".
"Δεν θα φθάσει ο στρατός στην Πόλη - στη μέση του δρόμου θα ρθει το μαντάτο ότι έφτασε το ποθούμενο".
"Θα έρθει καιρός που μια γυναίκα θα διώχνει 10 Τούρκους με τη ρόκα".
"Στην Αυλώνα θα γίνει χαλασμός. Θα έλθουν στρατεύματα να ελευθερώσουν τον τόπο".
"Από τρία μπουγάζια στενά, Κρά, Κράψη και Μουζίνα θα περνούν πολλά στρατεύματα για την Πόλη. Καλόν είναι τα γυναικόπαιδα να βγουν στα βουνά. Θα σας ρωτούν αν είναι μακρυά η Πόλη, εσείς να μή λέτε την αλήθεια, διότι θα σας κακοποιήσουν. Ο στρατός αυτός δεν θα φτάσει εις την Πόλη, στη μέση του δρόμου θα μάθει ότι ο πόλεμος ετέλειωσε".
"Να κρυφτείτε ή κοντά στην πόρτα ή κοντά στην πλάκα, άν είναι βιαστικό και γρήγορο".
"Πολλά θα συμβούν. Οι πολιτείες θα καταντήσουν σαν παράγγες".
"Μετά τον πόλεμο οι άνθρωποι θα τρέχουν μισή ώρα δρόμο για να βρίσκουν άνθρωπον και να τον κάμουν αδελφό".
"Στην Πόλη θα χυθεί αίμα που τροχρονίτικο δαμάλι θα πλέζει".
"Καλότυχος όποιος ζήσει μετά το γενικό πόλεμο. θα τρώγει με ασημένιο κουτάλι....".
"Μετά το γενικό πόλεμο θα ζήσει ο λύκος μετ' αρνί".
"Θάναι τον όγδοο (8ον) αιώνα που θα γίνουν αυτά".
"Θα μαζωχτεί το χιλιάρμενο στο Σκάλωμα (Άγιοι Σαράντα) και θαρθούν κοκκινογέλεκοι να πολεμήσουν για σας".
" 'Η τρεις μέρες, ή τρεις μήνες, ή τρία χρόνια θα βαστάξει".
"Θα ζητήσουν να σας πάρουν και στρατιώτας. Δεν θα προφτάσουν όμως".
"Οι αντίχριστοι θα φύγουν, αλλά θαρθούν πάλι. Έπειτα θα τους κυνηγήσετε έως την Κόκκινη Μηλιά".
Σημείωση: Αντίχριστους εννοεί τους Τούρκους και Κόκκινη Μηλιά εννοεί την Μέκκα.
"Οι Τούρκοι θα φύγουν αλλά θα ξανάρθουν πάλι και θα φθάσουν ως τα Εξαμήλια. Στο τέλος θα τους διώξουν στην Κόκκινη Μηλιά. Από τους Τούρκους, το 1/3 θα σκοτωθεί, το 1/3 θα βαπτιστεί και το άλλο θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά".
Σημείωση: Στην τελευταία του προφητεία (η οποία θεωρείται πολύ σημαντική για το Ελληνικό Έθνος) αναφέρεται στην περιοχή Εξαμήλια. Αυτή μπορεί να είναι (σύμφωνα με Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια) μια από τις ακόλουθες περιοχές:
>> χωριό της Επαρχίας Κορινθίας (Νομός Αργολιδοκορινθίας) - κοντά στον ισθμό της Κορίνθου, ή
>> τοποθεσία 3 μίλια νοτίως των Αγίων Σαράντα (Βόρειος Ήπειρος)
>> χωριό της κοινότητας Ασσήρου της επαρχίας Λαγκαδά του νομού Θεσαλλονίκης, ή
>> κώμη περι το μέσον του ισθμού της Θρακικής χερσονήσου.
Σημειώνεται επίσης ότι αυτή την τελευταία προφητεία του Αγίου Κοσμά, την βεβαιώνει και μια άλλη προφητεία, αυτή του Αγίου Μεθοδίου (Επισκόπου Πατάρων - 3ος αιώνας μ.χ.) η οποία λέει:
"Τους Ισμαηλίτας μερίσεται εις τρία μέρη και την μέν πρώτην εν ρομφαία, τήν δευτέραν βαπτίσει, τήν τρίτην καταδουλώσεται εν τη ανατολή".
Σημειώνεται ότι με τον όρο Ισμαηλίτες αναφέρεται στους Τούρκους.
Το Βυζάντιο κι εμείς
Το Βυζάντιο κι εμείς
Πηγή: http://www.flash.gr/ , "Σερ Στήβεν Ράνσιμαν: Χρειαζόμαστε την πνευματική μετριοφροσύνη", 6/11/2000, Επιμέλεια-Επιλογή αποσπασμάτων: Λαμπρινή Χ. Θωμά
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από το σερ Στήβεν Ράνσιμαν, στο Ελσισιλντς της Σκωτίας, στον πατρογονικό πύργο του, τον Οκτώβρη του 1994, για λογαριασμό της ΕΤ3, στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Χ. Θωμά. Για τεχνικούς λόγους, δεν «βγήκε» ποτέ στον αέρα. Και οι δύο δημοσιογράφοι θεωρούν την συνέντευξη αυτή από τις πιο σημαντικές της καριέρας τους, μια και ανήκει στο είδος των «συζητήσεων» που σε διαμορφώνουν και δεν ξεχνάς ποτέ. Θεωρούν ότι πρέπει να δει το φως της δημοσιότητας, έστω και με μια τόσο θλιβερή αφορμή, όπως ο θάνατος του μεγάλου φιλέλληνα. Ο Flash.gr δημοσιεύει, για πρώτη φορά, αδημοσίευτα αποσπάσματα από την συνέντευξη αυτή.
Δημοσιογράφος: Πώς νοιώθει ένας άνθρωπος που ασχολείται τόσα χρόνια με το Βυζάντιο; Κουραστήκατε;
Δύσκολο να απαντήσω. Το ενδιαφέρον μου ποτέ δεν εξανεμίστηκε. Οταν άρχισα να μελετώ το Βυζάντιο, υπήρχαν πολλοί λίγοι άνθρωποι σ' αυτήν τη χώρα (σ.σ. τη Μεγάλη Βρετανία) που ενδιαφέρονταν, έστω και ελάχιστα για το Βυζάντιο. Μ' αρέσει να πιστεύω πως «δημιούργησα» ενδιαφέρον για το Βυζάντιο. Αυτό που με ικανοποιεί, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ότι πλέον υπάρχουν αρκετοί, πολλοί καλοί εκπρόσωποι (σ.σ. της σπουδής του Βυζαντίου) στη Βρετανία. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πατρικά απέναντί τους. Είμαι ευτυχής, λοιπόν, που επέλεξα το Βυζάντιο ως το κύριο ιστορικό μου ενδιαφέρον.
Κι ήταν ελκυστικό για σας όλα αυτά τα χρόνια;
Πιστεύω πως κάθε γεγονός της ιστορίας, αν αρχίσεις να το μελετάς σε βάθος, μπορεί να γίνει συναρπαστικό. Το δε Βυζάντιο το βρίσκω εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί ήταν ένας αυθύπαρκτος πολιτισμός. Για να μελετήσεις το Βυζάντιο, πρέπει να μελετήσεις την τέχνη, να μελετήσεις τη θρησκεία, να μελετήσεις έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, που είναι πολύ διαφορετικός από το σημερινό.
Καλύτερος ή χειρότερος;
Κοιτάξτε... Δεν είμαι σίγουρος αν θα μου άρεσε να ζήσω στους βυζαντινούς χρόνους. Δε θα μου άρεσε, λόγου χάριν, να αφήσω γένια. Ωστόσο, στο Βυζάντιο είχαν έναν τρόπο ζωής που ήταν καλύτερα δομημένος. Αλλωστε, όταν έχεις έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή σου «μορφοποιείται» κι είναι πολύ πιο ικανοποιητική από τη σημερινή, όπου κανείς δεν πιστεύει σε τίποτε αρκετά.
Αρα ήταν μία θρησκευτική Πολιτεία;
Ηταν ένας πολιτισμός, στον οποίο η θρησκεία αποτελούσε μέρος της ζωής.
Και στους έντεκα αυτούς αιώνες;
Νομίζω ότι ο κόσμος μιλά για το Βυζάντιο λες κι παρέμεινε το ίδιο, ένας πολιτισμός αμετάβλητος κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων. Είχε αλλάξει πολύ από την αρχή ως το τέλος του, αν και κάποια συγκεκριμένα βασικά στοιχεία κράτησαν σε όλη τη διάρκειά του -όπως το θρησκευτικό αίσθημα. Μπορεί να διαφωνούσαν για θρησκευτικά ζητήματα αλλά πίστευαν όλοι, κι αυτό το αίσθημα είναι μόνιμο. Ο σεβασμός, η εκτίμηση στις τέχνες, ως εκείνες που ευχαριστούν το Θεό, κι αυτά διατηρήθηκαν. Κι έτσι, παρ' ότι οι μόδες άλλαζαν, η οικονομική κατάσταση άλλαζε, οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν, υπήρχε μια ακεραιότητα, πολύ ενδιαφέρουσα μέσα στο σύνολο.
Μιλάμε για θρησκεία κι ηθική. Το Βυζάντιο πολλοί το θεωρούν μία περίοδο πολέμων, δολοφονιών, δολοπλοκιών, «βυζαντινισμών» που ουδεμία σχέση είχε με την ηθική.
Γίνονταν και τότε πολλοί φόνοι, αλλά δεν υπάρχει περίοδος της ιστορία που αυτοί να λείπουν. Κάποτε έδινα μια διάλεξη στις Η.Π.Α., και στο ακροατήριό μου ήταν κι η κόρη του προέδρου Τζόνσον, που μελετούσε το Βυζάντιο. Ηρθε στη διάλεξη με δύο σωματοφύλακες, δύο σκληρούς κυρίους που την πρόσεχαν. Μου εξήγησε ότι αγαπούν τη βυζαντινή ιστορία, γιατί είναι γεμάτη φόνους, και φαντάζει σαν σχολικό μάθημα (homework). Είχα το τακτ να μη της πω ότι, ως τότε, το ποσοστό των αμερικανών προέδρων που είχαν δολοφονηθεί ήταν πολύ μεγαλύτερο -σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης των Η.Π.Α.- από το ποσοστό των δολοφονημένων βυζαντινών αυτοκρατόρων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούν.
Ανοίξτε τα μάτια σας!
Γράφετε στο Βυζαντινό πολιτισμό ότι δεν υπήρχε θανατική ποινή στο Βυζάντιο. Οντως, δεν σκότωναν. Και η μεγάλη διαφορά φαίνεται στους πρώτους χρόνους. Οταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, μία από τις βασικότερες αλλαγές ήταν να σταματήσουν οι μονομαχίες, να μη πετούν πια ανθρώπους στα λιοντάρια, κι όλα τα σχετικά. Η αυτοκρατορία έγινε πολύ πιο ανθρωπιστική. Και πάντα, απέφευγαν όσο μπορούσαν τη θανατική ποινή. Κατά καιρούς, κάποιοι αυτοκράτορες κατέφευγαν σε αυτή, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούσαν ως εσχάτη τιμωρία, μια μέθοδο που σήμερα μας φαίνεται αποτρόπαια: τον ακρωτηριασμό κάποιας μορφής. Αλλά μου φαίνεται, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να τους κόψουν π.χ. ένα χέρι, παρά να τους θανατώσουν.
Υπάρχει εδώ και καιρό ένας διάλογος ανοικτός στην Ελλάδα. Υπάρχουν σύγχρονοι Ελληνες διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα, ότι δε δημιούργησε τίποτε, ότι είχε σχολιαστές των γραφών κι όχι διανοούμενους. Με μια φράση «δεν ήταν και τίποτε αξιομνημόνευτο».
Νομίζω ότι αυτοί οι Ελληνες είναι πολύ άδικοι με τους βυζαντινούς τους προγόνους. Δεν ήταν μια κοινωνία χωρίς διανοούμενους -αρκεί να δεις τη δουλειά και την πρόοδο της βυζαντινής ιατρικής. Μπορεί να μη συμπαθεί κάποιος τη θρησκεία, αλλά μερικοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς όπως οι Καπαδόκες πατέρες, και πολλοί ακόμη, ως το Γρηγόριο τον Παλαμά, ήταν άνθρωποι μοναδικής πνευματικότητας... Υπήρχε έντονη διανόηση και πνευματική ζωή στο Βυζάντιο. Κυρίως δε, στο τέλος των βυζαντινών χρόνων, π.χ. στην Παλαιοντολόγεια περίοδο. Είναι αρκετά περίεργο πως, την ώρα που η αυτοκρατορία συρρικνώνονταν η διανόηση ήταν πιο ανθηρή από ποτέ.
Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είχε τέχνη.
Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοί σας λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.
Αρα, όσοι χαρακτηρίζουν «απλή μίμηση κι αντιγραφή» τη βυζαντινή τέχνη, μάλλον σφάλουν.
Αν κάνεις κάτι άριστα, μπορείς να το επαναλάβεις άριστα. Αλλά υπήρχαν πάντα διαφορές. Βλέποντας μια εικόνα, μπορούμε τη χρονολογήσουμε -αν ήταν όλες ίδιες αυτό δε θα συνέβαινε. Υπάρχουν συγκεκριμένες παραδόσεις που διατηρούνταν, αλλά η τέχνη αυτή παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από αιώνα σε αιώνα. «Κόλλησε» και παρέμεινε η ίδια μετά την πτώση της Τουρκοκρατίας, διότι έλειπαν από τη χώρα σας οι φωτισμένοι χορηγοί.* Η τέχνη των Παλαιολόγων είναι πολύ διαφορετική από την Ιουστινιάνεια. Φυσικά, είχε και αναλογίες, αλλά δεν ήταν μιμητική. Τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι που κατατρέχουν το Βυζάντιο ποτέ δεν το μελέτησαν, ξεκίνησαν με προκαταλήψεις εναντίον του. Δε γνωρίζουν τι κατόρθωσε, τι επετεύχθη.
Ελλάδα, Βυζάντιο, σύγχρονη Δημοκρατία
Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι το βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό και δεν αποτέλεσε κανενός είδους συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Δεν είχε δημοκρατία, ή έστω δημοκρατικούς θεσμούς.
Δε νομίζω ότι οι σύγχρονοι έλληνες είναι περισσότερο έλληνες από τους βυζαντινούς. Μέσα στο χρόνο, μες στους αιώνες, οι φυλές δε μένουν καθαρές, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά των πολιτισμών που παραμένουν εθνικά. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα -που άλλαξε λίγο, αλλά οι γλώσσες αλλάζουν- ενδιαφέρονταν για τη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική ζωή πάρα πολύ, ήταν μεν υπήκοοι ενός αυτοκράτορα, αλλά αυτός ο αυτοκράτορας έπρεπε να φέρεται σωστά, γιατί γίνονταν εύκολα λαϊκές εξεγέρσεις. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πουν για το Βυζάντιο είναι πως ήταν, μάλλον, ένα γραφειοκρατικό κράτος. Ομως είχε μια πολύ μορφωμένη γραφειοκρατία, πολύ πιο μορφωμένη από τους γραφειοκράτες του σημερινού κόσμου. Και, τι εννοείτε με τη λέξη «δημοκρατία»; Ηταν όλη η αρχαία Ελλάδα δημοκρατική; Οχι. Θα έλεγα στους Ελληνες που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, να διαβάσουν την ίδια τους την ιστορία, ειδικότερα της κλασσικής Ελλάδας. Εκεί, θα βρουν πολλά να κατακρίνουν... Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία». Στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα, δημοκρατία σημαίνει να σε κυβερνούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφημερίδες, η τηλεόραση. Διότι, είναι θεμιτό να έχουμε αυτό που ονομάζεται «λαϊκή ψήφος» αλλά, από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρίνουν μόνοι τους -κι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο που δε σκέφτονται- τότε μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια όσων κατέχουν τα ΜΜΕ, οι οποίοι, με τη δύναμη που έχουν, θα έπρεπε να επιλέξουν το δύσκολο δρόμο και να μορφώσουν όλο τον κόσμο. Πολλοί εξ αυτών, όχι όλοι ευτυχώς, είναι ανεύθυνοι. Δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνον εάν έχουμε ένα υψηλής μόρφωσης κοινό. Σε μία πόλη σαν την αρχαία Αθήνα υπήρχε δημοκρατία -χωρίς να σκεφτόμαστε πως περνούσαν οι σκλάβοι ή οι γυναίκες-, διότι οι άνδρες είχαν όλοι πολύ καλή μόρφωση. Συνήθως δεν εξέλεγαν τους κυβερνήτες τους, τραβούσαν κλήρο, σα να το άφηναν στα χέρια του Θεού -καμία σχέση με τη βουλή των κοινοτήτων.
Υπήρχε κοινωνικό κράτος στο Βυζάντιο;
Η Εκκλησία έκανε πολλά για τους ανθρώπους. Το Βυζάντιο είχε πλήρη κοινωνική αίσθηση. Τα νοσοκομεία ήταν πολύ καλά, όπως και τα γηροκομεία, τα οποία ανήκαν κυρίως στην Εκκλησία, αλλά όχι μόνο σε αυτήν -υπήρχαν και κρατικά. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους του κράτους ήταν ο Ορφανοτρόφος. Σίγουρα η Εκκλησία έπαιξε βασικό κοινωνικό ρόλο. Δεν ήταν απλά ένα καθεστώς ερημιτών που κάθονταν στο Αγιον Ορος -ήταν κι αυτό, αλλά υπήρχε ένα σύστημα από μοναστήρια στις πόλεις. Τα μοναστήρια φρόντιζαν τους Οίκους για τους γέροντες, των οποίων οι μοναχοί μόρφωναν τη νεολαία -κυρίως τα αγόρια γιατί τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι- και τα περισσότερα παρείχαν πολύ καλή μόρφωση. Τα κορίτσια του Βυζαντίου είχαν πολλές φορές καλύτερη παιδεία διότι «απολάμβαναν» περισσότερη ιδιωτική, προσοχή. Νομίζω ότι η βαθμολογία που θα δίναμε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, στο Βυζάντιο είναι ιδιαίτερα υψηλή.
Και η παιδεία τους, κατά το Μέγα Βασίλειο, όφειλε να στηρίζεται στον Ομηρο, τον «διδάσκαλο των αρετών».
Ηταν γνώστες της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Είναι αξιομνημόνευτο, ωστόσο, ότι δεν έδιναν μεγάλη σημασία στους Αττικούς Τραγωδούς, αλλά στους λοιπούς ποιητές. Υπάρχει η διάσημη ιστορία μιας ελκυστικής κυρίας, φίλης ενός αυτοκράτορα, που μας διηγείται η Αννα Κομνηνή. Την ώρα που η κυρία περνούσε, κάποιος της φώναξε έναν ομηρικό στίχο, που μιλούσε για την Ελένη στην Τροία, κι εκείνη κατάλαβε το υπονοούμενο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να της εξηγήσει κάποιος, ποιανού ήταν οι στίχοι. Ολα ανεξαιρέτως τα αγόρια και τα κορίτσια ήξεραν τον Ομηρο. Η Αννα Κομνηνή δεν εξηγεί ποτέ τα σημεία στα οποία αναφέρεται στον Ομηρο, όλοι οι αναγνώστες της τα γνώριζαν.
Αμόρφωτοι, δεν υπήρχαν στο Βυζάντιο;
Αλλα ήταν τα προβλήματα της βυζαντινής γραμματείας. Ηταν τόσο καλοί γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ώστε επηρεάστηκαν στη διαμόρφωση της γλώσσας. Πολλοί ιστορικοί ήθελαν να γράψουν σαν τον Θουκυδίδη, δεν ήθελαν να γράψουν στη γλώσσα που τους ήταν πιο φυσική αλλά στην αρχαία. Η μεγάλη τραγωδία των βυζαντινών γραμμάτων ήταν η εξάρτησή της από την κλασσική γραμματεία. Οχι γιατί δεν γνώριζαν αρκετά, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ περισσότερα από όσα ήταν απαραίτητα, για το δικό τους «δημιουργικό» καλό.
Θα θέλατε να ζείτε στο Βυζάντιο;
Δεν ξέρω αν προσωπικά θα ταίριαζα στην εποχή του Βυζαντίου. Αν ζούσα τότε, σκέφτομαι ότι θα αναπαυόμουν σε κάποιο μοναστήρι, ζώντας, όπως πολλοί μοναχοί ζούσαν, μια ζωή διανοούμενου, χωμένος στις θαυμάσιες βιβλιοθήκες που διέθεταν. Δε νομίζω πως θα ήθελα μια ζωή στη βυζαντινή πολιτική, αλλά, είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια περίοδο στην παγκόσμια ιστορία στην οποία θα ήθελες να ζήσεις... Ολα εξαρτώνται από το πολίτευμα, την κοινωνία, την τάξη στην οποία γεννιέσαι. Θα ήθελα να ζω στη Βρετανία του 18ου αιώνα αν είχα γεννηθεί αριστοκράτης, αλλιώς δε θα μου άρεσε καθόλου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας.
Εδώ είναι Βαλκάνια...
Η κατάσταση στη Βαλκανική σας ανησυχεί;
Με ενδιαφέρουν πολύ τα Βαλκάνια, είναι ένα μέρος του κόσμου που με «συντροφεύει» πολλά χρόνια, κι έτσι, φυσικά, και ενδιαφέρομαι και θλίβομαι. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Ενα από τα πράγματα που με ενοχλεί ελαφρώς στα γηρατειά μου, είναι ότι, θα ήθελα να γνωρίσω τι θα συμβεί σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου -και κυρίως στα Βαλκάνια- σε μερικά χρόνια. Η Ελλάδα θα προχωρήσει, και από τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες μάλλον και η Βουλγαρία. Αλλά για τη Ρουμανία και την Γιουγκοσλαβία... νοιώθω απελπισμένος όταν σκέφτομαι το μέλλον τους...
Μήπως τα Βαλκάνια πληρώνουν την ιστορία τους, σήμερα;
Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Είναι μεγάλο πρόβλημα να έχεις μεγάλη ιστορία. Διότι, έχεις πολύ περισσότερες μνήμες από ότι μπορείς να σηκώσεις. Είναι μια τραγωδία στην περιοχή αυτές οι μνήμες, διότι έχεις να νοιαστείς για πάρα πολλά. Δεν κυλούν εύκολα τα πράγματα, λόγω της αρχαίας, με βαθιές ρίζες, μνήμης.
Πρόσφατα άνοιξε ένας παγκόσμιος διάλογος -και στη χώρα σας- για το κατά πόσον ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι θρησκευτικός.
Ανησυχώ για συγκεκριμένες θρησκείες, με ανησυχούν οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν ένα πολύ ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πολιτισμό, αλλά η θρησκεία χρειάζεται. Οι άνθρωποι θα νοιώσουν ευτυχέστεροι, λιγότερο χαμένοι, με τη θρησκεία σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία παγκοσμία θρησκεία, και οι διάφορες θρησκείες ποτέ δε συμπάθησαν ιδιαιτέρως η μία την άλλη. Η φιλανθρωπία δεν καλύπτει και το γείτονα της διπλανής πόρτας, αν αυτός πρεσβεύει άλλη θρησκεία. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η θρησκεία θα είναι η σωτηρία, αλλά δεν γνωρίζω και τίποτε που να μπορεί να είναι η σωτηρία. Με τον πληθυσμό να αυξάνεται, είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα δεδομένα της εκπαίδευσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Απλώς, ποτέ δε θα υπάρξουν αρκετοί δάσκαλοι στον κόσμο, τουλάχιστον μορφωμένοι δάσκαλοι. Φοβάμαι πως είμαι απαισιόδοξος.
Ορθοδοξία, η αγαπημένη
Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία μες σε αυτό τον κύκλο;
Εχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δε μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα. Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.
Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;
Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό της σχέσης των ορθοδόξων με τους αγίους τους -ο σεβασμός της ταπεινότητας. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι ανακατεύτηκαν στην πολιτική ή άσκησαν πολιτική;
Ολοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση. Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες. Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.
Διανόηση, πολιτική και πίστη στα Θεία, λοιπόν, μπορούν να βαδίζουν μαζί;
Αποτελεί παράδειγμα η πόλη σας, η Θεσσαλονίκη. Ηταν πολύ φημισμένη για τους διανοητές της, ειδικά στα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Αλλά είχε και βοήθεια από τους στρατιωτικούς της που, όπως ο Αγιος Δημήτριος, που έρχονταν να τη σώσουν στη σωστή στιγμή. Η πίστη στους Αγίους σου δίνει κουράγιο να υπερασπιστείς την πόλη από τις επιθέσεις, όπως έκανε κι ο Αη-Δημήτρης.
Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;
Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για το νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν, κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν το νόμο. Ετσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με το νόμο. Τον βλέπεις το νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, το νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί. Εχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- το διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε». Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι'αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.
Τι γνώμη έχετε για τους νεοέλληνες;
Υπάρχει ακόμη ζωντανή στο λαό αυτή η γρήγορη κατανόηση των πραγμάτων και των καταστάσεων. Υπάρχει έντονη επίσης, η άλλη ποιότητα των Βυζαντινών: η ζωηρή περιέργεια. Και οι νεοέλληνες έχουν, όπως είχαν κι οι Βυζαντινοί, αντίληψη της σημασίας τους στην ιστορία του πολιτισμού. Ολα αυτά δείχνουν μία ιστορική ενότητα, άλλωστε κανείς λαός δεν διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του απείραχτα. Πολλά εξαρτώνται από τη γλώσσα, που είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησης της παράδοσης. Η γραμματεία του Βυζαντίου πληγώθηκε από τη σχέση της με την αρχαία γραμματεία. Ευτυχώς, οι νεοέλληνες έχουν τη δημοτική που επέτρεψε στην νεοελληνική γραμματεία να προχωρήσει, να εξελιχθεί μ' έναν τρόπο που οι βυζαντινοί δεν κατάφεραν, με εξαίρεση την κρητική λογοτεχνία και το Διγενή. Τα μεγάλα βυζαντινά αριστουργήματα ήταν μάλλον λαϊκά.
Βόλτα στον Κήπο και Ιστορίες Ποίησης**
Πρωτογνώρισα το Σεφέρη όταν ήμουν στην Ελλάδα, αμέσως μετά τον πόλεμο. Οταν ήρθε πρεσβευτής στο Λονδίνο, τον έβλεπα πολύ συχνά. Εκείνη την εποχή, περνούσα πολύ καιρό σε ένα νησί στη Δυτική Ακτή της Σκωτίας, με πολύ μαλακό κλίμα λόγω του Ρεύματος του Κόλπου. Μια αλέα με φοινικιές οδηγούσε στο σπίτι μου. Ηρθε κι έμεινε μαζί με τη γυναίκα του. Ο καιρός ήταν υπέροχος, όπως συμβαίνει συχνά εκεί, και μου είπε «Είναι πιο όμορφα κι από τα ελληνικά νησιά» -κάτι πολύ ευγενικό εκ μέρους του. Είχαμε τακτική αλληλογραφία μέχρι το θάνατό του... Οταν έφυγε από το Λονδίνο για την Αθήνα, μου χάρισε την κάβα του, μια κάβα αποτελούμενη αποκλειστικά από ούζο και ρετσίνα. Ακόμη δεν έχω πιει όλο το ούζο, έχω... Είχε πει ότι 'Οι Κέλτες είναι οι ρωμιοί του Βορρά', ναι, το διασκέδαζε να κάνει τέτοια σχόλια. Αν κι εδώ έχει αρκετό δίκαιο...
Ο Καβάφης είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, και μάλιστα πρωτότυπος... Εκείνον που δε μπορώ να διαβάσω είναι ο Καζαντζάκης, τον γνώριζα προσωπικά, αλλά δεν μπορώ να τον διαβάσω, ποτέ δε μου άρεσε για να είμαι ειλικρινής. Μ' αρέσει ο Ελύτης και πότε-πότε βρίσκω κάτι σημαντικό στο Σικελιανό. Τους νεώτερους δεν τους γνωρίζω, σταμάτησα να παρακολουθώ, κι όπως ξέρετε ανήκω σε μια πολύ παλιά γενιά.
--------------------------------------------------------------------------------
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Οι βυζαντινοί αγιογράφοι δε μας είναι γνωστοί, διότι ο δημιουργός του ναού θεωρούνταν ο χορηγός, εκείνος που έδινε τα χρήματα και βεβαίως είχε άποψη επί του συνόλου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις γνωρίζουμε το όνομα ενός αγιογράφου ή αρχιτέκτονα, στους έντεκα αιώνες του Βυζαντίου, αλλά σχεδόν πάντα μας είναι γνωστό το όνομα του χορηγού.
** Ο σερ Στήβεν μας ξενάγησε στον κήπο του σπιτιού του, μετά τη συνέντευξη, μιλώντας ελεύθερα, για τους αγαπημένους Ελληνες φίλους του. Η κουβέντα ήταν σχεδόν ολόκληρη «off the record», εκτός των αποσπασμάτων που δημοσιεύονται εδώ, τα οποία εν γνώσει του ειπώθηκαν «on camera», καθώς μας έδειχνε το αρχαιότερο δέντρο του κήπου του.
Πηγή: http://www.flash.gr/ , "Σερ Στήβεν Ράνσιμαν: Χρειαζόμαστε την πνευματική μετριοφροσύνη", 6/11/2000, Επιμέλεια-Επιλογή αποσπασμάτων: Λαμπρινή Χ. Θωμά
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από το σερ Στήβεν Ράνσιμαν, στο Ελσισιλντς της Σκωτίας, στον πατρογονικό πύργο του, τον Οκτώβρη του 1994, για λογαριασμό της ΕΤ3, στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Χ. Θωμά. Για τεχνικούς λόγους, δεν «βγήκε» ποτέ στον αέρα. Και οι δύο δημοσιογράφοι θεωρούν την συνέντευξη αυτή από τις πιο σημαντικές της καριέρας τους, μια και ανήκει στο είδος των «συζητήσεων» που σε διαμορφώνουν και δεν ξεχνάς ποτέ. Θεωρούν ότι πρέπει να δει το φως της δημοσιότητας, έστω και με μια τόσο θλιβερή αφορμή, όπως ο θάνατος του μεγάλου φιλέλληνα. Ο Flash.gr δημοσιεύει, για πρώτη φορά, αδημοσίευτα αποσπάσματα από την συνέντευξη αυτή.
Δημοσιογράφος: Πώς νοιώθει ένας άνθρωπος που ασχολείται τόσα χρόνια με το Βυζάντιο; Κουραστήκατε;
Δύσκολο να απαντήσω. Το ενδιαφέρον μου ποτέ δεν εξανεμίστηκε. Οταν άρχισα να μελετώ το Βυζάντιο, υπήρχαν πολλοί λίγοι άνθρωποι σ' αυτήν τη χώρα (σ.σ. τη Μεγάλη Βρετανία) που ενδιαφέρονταν, έστω και ελάχιστα για το Βυζάντιο. Μ' αρέσει να πιστεύω πως «δημιούργησα» ενδιαφέρον για το Βυζάντιο. Αυτό που με ικανοποιεί, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ότι πλέον υπάρχουν αρκετοί, πολλοί καλοί εκπρόσωποι (σ.σ. της σπουδής του Βυζαντίου) στη Βρετανία. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πατρικά απέναντί τους. Είμαι ευτυχής, λοιπόν, που επέλεξα το Βυζάντιο ως το κύριο ιστορικό μου ενδιαφέρον.
Κι ήταν ελκυστικό για σας όλα αυτά τα χρόνια;
Πιστεύω πως κάθε γεγονός της ιστορίας, αν αρχίσεις να το μελετάς σε βάθος, μπορεί να γίνει συναρπαστικό. Το δε Βυζάντιο το βρίσκω εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί ήταν ένας αυθύπαρκτος πολιτισμός. Για να μελετήσεις το Βυζάντιο, πρέπει να μελετήσεις την τέχνη, να μελετήσεις τη θρησκεία, να μελετήσεις έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, που είναι πολύ διαφορετικός από το σημερινό.
Καλύτερος ή χειρότερος;
Κοιτάξτε... Δεν είμαι σίγουρος αν θα μου άρεσε να ζήσω στους βυζαντινούς χρόνους. Δε θα μου άρεσε, λόγου χάριν, να αφήσω γένια. Ωστόσο, στο Βυζάντιο είχαν έναν τρόπο ζωής που ήταν καλύτερα δομημένος. Αλλωστε, όταν έχεις έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή σου «μορφοποιείται» κι είναι πολύ πιο ικανοποιητική από τη σημερινή, όπου κανείς δεν πιστεύει σε τίποτε αρκετά.
Αρα ήταν μία θρησκευτική Πολιτεία;
Ηταν ένας πολιτισμός, στον οποίο η θρησκεία αποτελούσε μέρος της ζωής.
Και στους έντεκα αυτούς αιώνες;
Νομίζω ότι ο κόσμος μιλά για το Βυζάντιο λες κι παρέμεινε το ίδιο, ένας πολιτισμός αμετάβλητος κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων. Είχε αλλάξει πολύ από την αρχή ως το τέλος του, αν και κάποια συγκεκριμένα βασικά στοιχεία κράτησαν σε όλη τη διάρκειά του -όπως το θρησκευτικό αίσθημα. Μπορεί να διαφωνούσαν για θρησκευτικά ζητήματα αλλά πίστευαν όλοι, κι αυτό το αίσθημα είναι μόνιμο. Ο σεβασμός, η εκτίμηση στις τέχνες, ως εκείνες που ευχαριστούν το Θεό, κι αυτά διατηρήθηκαν. Κι έτσι, παρ' ότι οι μόδες άλλαζαν, η οικονομική κατάσταση άλλαζε, οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν, υπήρχε μια ακεραιότητα, πολύ ενδιαφέρουσα μέσα στο σύνολο.
Μιλάμε για θρησκεία κι ηθική. Το Βυζάντιο πολλοί το θεωρούν μία περίοδο πολέμων, δολοφονιών, δολοπλοκιών, «βυζαντινισμών» που ουδεμία σχέση είχε με την ηθική.
Γίνονταν και τότε πολλοί φόνοι, αλλά δεν υπάρχει περίοδος της ιστορία που αυτοί να λείπουν. Κάποτε έδινα μια διάλεξη στις Η.Π.Α., και στο ακροατήριό μου ήταν κι η κόρη του προέδρου Τζόνσον, που μελετούσε το Βυζάντιο. Ηρθε στη διάλεξη με δύο σωματοφύλακες, δύο σκληρούς κυρίους που την πρόσεχαν. Μου εξήγησε ότι αγαπούν τη βυζαντινή ιστορία, γιατί είναι γεμάτη φόνους, και φαντάζει σαν σχολικό μάθημα (homework). Είχα το τακτ να μη της πω ότι, ως τότε, το ποσοστό των αμερικανών προέδρων που είχαν δολοφονηθεί ήταν πολύ μεγαλύτερο -σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης των Η.Π.Α.- από το ποσοστό των δολοφονημένων βυζαντινών αυτοκρατόρων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούν.
Ανοίξτε τα μάτια σας!
Γράφετε στο Βυζαντινό πολιτισμό ότι δεν υπήρχε θανατική ποινή στο Βυζάντιο. Οντως, δεν σκότωναν. Και η μεγάλη διαφορά φαίνεται στους πρώτους χρόνους. Οταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, μία από τις βασικότερες αλλαγές ήταν να σταματήσουν οι μονομαχίες, να μη πετούν πια ανθρώπους στα λιοντάρια, κι όλα τα σχετικά. Η αυτοκρατορία έγινε πολύ πιο ανθρωπιστική. Και πάντα, απέφευγαν όσο μπορούσαν τη θανατική ποινή. Κατά καιρούς, κάποιοι αυτοκράτορες κατέφευγαν σε αυτή, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούσαν ως εσχάτη τιμωρία, μια μέθοδο που σήμερα μας φαίνεται αποτρόπαια: τον ακρωτηριασμό κάποιας μορφής. Αλλά μου φαίνεται, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να τους κόψουν π.χ. ένα χέρι, παρά να τους θανατώσουν.
Υπάρχει εδώ και καιρό ένας διάλογος ανοικτός στην Ελλάδα. Υπάρχουν σύγχρονοι Ελληνες διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα, ότι δε δημιούργησε τίποτε, ότι είχε σχολιαστές των γραφών κι όχι διανοούμενους. Με μια φράση «δεν ήταν και τίποτε αξιομνημόνευτο».
Νομίζω ότι αυτοί οι Ελληνες είναι πολύ άδικοι με τους βυζαντινούς τους προγόνους. Δεν ήταν μια κοινωνία χωρίς διανοούμενους -αρκεί να δεις τη δουλειά και την πρόοδο της βυζαντινής ιατρικής. Μπορεί να μη συμπαθεί κάποιος τη θρησκεία, αλλά μερικοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς όπως οι Καπαδόκες πατέρες, και πολλοί ακόμη, ως το Γρηγόριο τον Παλαμά, ήταν άνθρωποι μοναδικής πνευματικότητας... Υπήρχε έντονη διανόηση και πνευματική ζωή στο Βυζάντιο. Κυρίως δε, στο τέλος των βυζαντινών χρόνων, π.χ. στην Παλαιοντολόγεια περίοδο. Είναι αρκετά περίεργο πως, την ώρα που η αυτοκρατορία συρρικνώνονταν η διανόηση ήταν πιο ανθηρή από ποτέ.
Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είχε τέχνη.
Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοί σας λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.
Αρα, όσοι χαρακτηρίζουν «απλή μίμηση κι αντιγραφή» τη βυζαντινή τέχνη, μάλλον σφάλουν.
Αν κάνεις κάτι άριστα, μπορείς να το επαναλάβεις άριστα. Αλλά υπήρχαν πάντα διαφορές. Βλέποντας μια εικόνα, μπορούμε τη χρονολογήσουμε -αν ήταν όλες ίδιες αυτό δε θα συνέβαινε. Υπάρχουν συγκεκριμένες παραδόσεις που διατηρούνταν, αλλά η τέχνη αυτή παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από αιώνα σε αιώνα. «Κόλλησε» και παρέμεινε η ίδια μετά την πτώση της Τουρκοκρατίας, διότι έλειπαν από τη χώρα σας οι φωτισμένοι χορηγοί.* Η τέχνη των Παλαιολόγων είναι πολύ διαφορετική από την Ιουστινιάνεια. Φυσικά, είχε και αναλογίες, αλλά δεν ήταν μιμητική. Τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι που κατατρέχουν το Βυζάντιο ποτέ δεν το μελέτησαν, ξεκίνησαν με προκαταλήψεις εναντίον του. Δε γνωρίζουν τι κατόρθωσε, τι επετεύχθη.
Ελλάδα, Βυζάντιο, σύγχρονη Δημοκρατία
Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι το βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό και δεν αποτέλεσε κανενός είδους συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Δεν είχε δημοκρατία, ή έστω δημοκρατικούς θεσμούς.
Δε νομίζω ότι οι σύγχρονοι έλληνες είναι περισσότερο έλληνες από τους βυζαντινούς. Μέσα στο χρόνο, μες στους αιώνες, οι φυλές δε μένουν καθαρές, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά των πολιτισμών που παραμένουν εθνικά. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα -που άλλαξε λίγο, αλλά οι γλώσσες αλλάζουν- ενδιαφέρονταν για τη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική ζωή πάρα πολύ, ήταν μεν υπήκοοι ενός αυτοκράτορα, αλλά αυτός ο αυτοκράτορας έπρεπε να φέρεται σωστά, γιατί γίνονταν εύκολα λαϊκές εξεγέρσεις. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πουν για το Βυζάντιο είναι πως ήταν, μάλλον, ένα γραφειοκρατικό κράτος. Ομως είχε μια πολύ μορφωμένη γραφειοκρατία, πολύ πιο μορφωμένη από τους γραφειοκράτες του σημερινού κόσμου. Και, τι εννοείτε με τη λέξη «δημοκρατία»; Ηταν όλη η αρχαία Ελλάδα δημοκρατική; Οχι. Θα έλεγα στους Ελληνες που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, να διαβάσουν την ίδια τους την ιστορία, ειδικότερα της κλασσικής Ελλάδας. Εκεί, θα βρουν πολλά να κατακρίνουν... Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία». Στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα, δημοκρατία σημαίνει να σε κυβερνούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφημερίδες, η τηλεόραση. Διότι, είναι θεμιτό να έχουμε αυτό που ονομάζεται «λαϊκή ψήφος» αλλά, από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρίνουν μόνοι τους -κι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο που δε σκέφτονται- τότε μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια όσων κατέχουν τα ΜΜΕ, οι οποίοι, με τη δύναμη που έχουν, θα έπρεπε να επιλέξουν το δύσκολο δρόμο και να μορφώσουν όλο τον κόσμο. Πολλοί εξ αυτών, όχι όλοι ευτυχώς, είναι ανεύθυνοι. Δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνον εάν έχουμε ένα υψηλής μόρφωσης κοινό. Σε μία πόλη σαν την αρχαία Αθήνα υπήρχε δημοκρατία -χωρίς να σκεφτόμαστε πως περνούσαν οι σκλάβοι ή οι γυναίκες-, διότι οι άνδρες είχαν όλοι πολύ καλή μόρφωση. Συνήθως δεν εξέλεγαν τους κυβερνήτες τους, τραβούσαν κλήρο, σα να το άφηναν στα χέρια του Θεού -καμία σχέση με τη βουλή των κοινοτήτων.
Υπήρχε κοινωνικό κράτος στο Βυζάντιο;
Η Εκκλησία έκανε πολλά για τους ανθρώπους. Το Βυζάντιο είχε πλήρη κοινωνική αίσθηση. Τα νοσοκομεία ήταν πολύ καλά, όπως και τα γηροκομεία, τα οποία ανήκαν κυρίως στην Εκκλησία, αλλά όχι μόνο σε αυτήν -υπήρχαν και κρατικά. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους του κράτους ήταν ο Ορφανοτρόφος. Σίγουρα η Εκκλησία έπαιξε βασικό κοινωνικό ρόλο. Δεν ήταν απλά ένα καθεστώς ερημιτών που κάθονταν στο Αγιον Ορος -ήταν κι αυτό, αλλά υπήρχε ένα σύστημα από μοναστήρια στις πόλεις. Τα μοναστήρια φρόντιζαν τους Οίκους για τους γέροντες, των οποίων οι μοναχοί μόρφωναν τη νεολαία -κυρίως τα αγόρια γιατί τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι- και τα περισσότερα παρείχαν πολύ καλή μόρφωση. Τα κορίτσια του Βυζαντίου είχαν πολλές φορές καλύτερη παιδεία διότι «απολάμβαναν» περισσότερη ιδιωτική, προσοχή. Νομίζω ότι η βαθμολογία που θα δίναμε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, στο Βυζάντιο είναι ιδιαίτερα υψηλή.
Και η παιδεία τους, κατά το Μέγα Βασίλειο, όφειλε να στηρίζεται στον Ομηρο, τον «διδάσκαλο των αρετών».
Ηταν γνώστες της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Είναι αξιομνημόνευτο, ωστόσο, ότι δεν έδιναν μεγάλη σημασία στους Αττικούς Τραγωδούς, αλλά στους λοιπούς ποιητές. Υπάρχει η διάσημη ιστορία μιας ελκυστικής κυρίας, φίλης ενός αυτοκράτορα, που μας διηγείται η Αννα Κομνηνή. Την ώρα που η κυρία περνούσε, κάποιος της φώναξε έναν ομηρικό στίχο, που μιλούσε για την Ελένη στην Τροία, κι εκείνη κατάλαβε το υπονοούμενο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να της εξηγήσει κάποιος, ποιανού ήταν οι στίχοι. Ολα ανεξαιρέτως τα αγόρια και τα κορίτσια ήξεραν τον Ομηρο. Η Αννα Κομνηνή δεν εξηγεί ποτέ τα σημεία στα οποία αναφέρεται στον Ομηρο, όλοι οι αναγνώστες της τα γνώριζαν.
Αμόρφωτοι, δεν υπήρχαν στο Βυζάντιο;
Αλλα ήταν τα προβλήματα της βυζαντινής γραμματείας. Ηταν τόσο καλοί γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ώστε επηρεάστηκαν στη διαμόρφωση της γλώσσας. Πολλοί ιστορικοί ήθελαν να γράψουν σαν τον Θουκυδίδη, δεν ήθελαν να γράψουν στη γλώσσα που τους ήταν πιο φυσική αλλά στην αρχαία. Η μεγάλη τραγωδία των βυζαντινών γραμμάτων ήταν η εξάρτησή της από την κλασσική γραμματεία. Οχι γιατί δεν γνώριζαν αρκετά, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ περισσότερα από όσα ήταν απαραίτητα, για το δικό τους «δημιουργικό» καλό.
Θα θέλατε να ζείτε στο Βυζάντιο;
Δεν ξέρω αν προσωπικά θα ταίριαζα στην εποχή του Βυζαντίου. Αν ζούσα τότε, σκέφτομαι ότι θα αναπαυόμουν σε κάποιο μοναστήρι, ζώντας, όπως πολλοί μοναχοί ζούσαν, μια ζωή διανοούμενου, χωμένος στις θαυμάσιες βιβλιοθήκες που διέθεταν. Δε νομίζω πως θα ήθελα μια ζωή στη βυζαντινή πολιτική, αλλά, είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια περίοδο στην παγκόσμια ιστορία στην οποία θα ήθελες να ζήσεις... Ολα εξαρτώνται από το πολίτευμα, την κοινωνία, την τάξη στην οποία γεννιέσαι. Θα ήθελα να ζω στη Βρετανία του 18ου αιώνα αν είχα γεννηθεί αριστοκράτης, αλλιώς δε θα μου άρεσε καθόλου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας.
Εδώ είναι Βαλκάνια...
Η κατάσταση στη Βαλκανική σας ανησυχεί;
Με ενδιαφέρουν πολύ τα Βαλκάνια, είναι ένα μέρος του κόσμου που με «συντροφεύει» πολλά χρόνια, κι έτσι, φυσικά, και ενδιαφέρομαι και θλίβομαι. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Ενα από τα πράγματα που με ενοχλεί ελαφρώς στα γηρατειά μου, είναι ότι, θα ήθελα να γνωρίσω τι θα συμβεί σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου -και κυρίως στα Βαλκάνια- σε μερικά χρόνια. Η Ελλάδα θα προχωρήσει, και από τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες μάλλον και η Βουλγαρία. Αλλά για τη Ρουμανία και την Γιουγκοσλαβία... νοιώθω απελπισμένος όταν σκέφτομαι το μέλλον τους...
Μήπως τα Βαλκάνια πληρώνουν την ιστορία τους, σήμερα;
Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Είναι μεγάλο πρόβλημα να έχεις μεγάλη ιστορία. Διότι, έχεις πολύ περισσότερες μνήμες από ότι μπορείς να σηκώσεις. Είναι μια τραγωδία στην περιοχή αυτές οι μνήμες, διότι έχεις να νοιαστείς για πάρα πολλά. Δεν κυλούν εύκολα τα πράγματα, λόγω της αρχαίας, με βαθιές ρίζες, μνήμης.
Πρόσφατα άνοιξε ένας παγκόσμιος διάλογος -και στη χώρα σας- για το κατά πόσον ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι θρησκευτικός.
Ανησυχώ για συγκεκριμένες θρησκείες, με ανησυχούν οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν ένα πολύ ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πολιτισμό, αλλά η θρησκεία χρειάζεται. Οι άνθρωποι θα νοιώσουν ευτυχέστεροι, λιγότερο χαμένοι, με τη θρησκεία σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία παγκοσμία θρησκεία, και οι διάφορες θρησκείες ποτέ δε συμπάθησαν ιδιαιτέρως η μία την άλλη. Η φιλανθρωπία δεν καλύπτει και το γείτονα της διπλανής πόρτας, αν αυτός πρεσβεύει άλλη θρησκεία. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η θρησκεία θα είναι η σωτηρία, αλλά δεν γνωρίζω και τίποτε που να μπορεί να είναι η σωτηρία. Με τον πληθυσμό να αυξάνεται, είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα δεδομένα της εκπαίδευσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Απλώς, ποτέ δε θα υπάρξουν αρκετοί δάσκαλοι στον κόσμο, τουλάχιστον μορφωμένοι δάσκαλοι. Φοβάμαι πως είμαι απαισιόδοξος.
Ορθοδοξία, η αγαπημένη
Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία μες σε αυτό τον κύκλο;
Εχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δε μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα. Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.
Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;
Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό της σχέσης των ορθοδόξων με τους αγίους τους -ο σεβασμός της ταπεινότητας. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι ανακατεύτηκαν στην πολιτική ή άσκησαν πολιτική;
Ολοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση. Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες. Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.
Διανόηση, πολιτική και πίστη στα Θεία, λοιπόν, μπορούν να βαδίζουν μαζί;
Αποτελεί παράδειγμα η πόλη σας, η Θεσσαλονίκη. Ηταν πολύ φημισμένη για τους διανοητές της, ειδικά στα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Αλλά είχε και βοήθεια από τους στρατιωτικούς της που, όπως ο Αγιος Δημήτριος, που έρχονταν να τη σώσουν στη σωστή στιγμή. Η πίστη στους Αγίους σου δίνει κουράγιο να υπερασπιστείς την πόλη από τις επιθέσεις, όπως έκανε κι ο Αη-Δημήτρης.
Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;
Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για το νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν, κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν το νόμο. Ετσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με το νόμο. Τον βλέπεις το νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, το νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί. Εχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- το διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε». Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι'αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.
Τι γνώμη έχετε για τους νεοέλληνες;
Υπάρχει ακόμη ζωντανή στο λαό αυτή η γρήγορη κατανόηση των πραγμάτων και των καταστάσεων. Υπάρχει έντονη επίσης, η άλλη ποιότητα των Βυζαντινών: η ζωηρή περιέργεια. Και οι νεοέλληνες έχουν, όπως είχαν κι οι Βυζαντινοί, αντίληψη της σημασίας τους στην ιστορία του πολιτισμού. Ολα αυτά δείχνουν μία ιστορική ενότητα, άλλωστε κανείς λαός δεν διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του απείραχτα. Πολλά εξαρτώνται από τη γλώσσα, που είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησης της παράδοσης. Η γραμματεία του Βυζαντίου πληγώθηκε από τη σχέση της με την αρχαία γραμματεία. Ευτυχώς, οι νεοέλληνες έχουν τη δημοτική που επέτρεψε στην νεοελληνική γραμματεία να προχωρήσει, να εξελιχθεί μ' έναν τρόπο που οι βυζαντινοί δεν κατάφεραν, με εξαίρεση την κρητική λογοτεχνία και το Διγενή. Τα μεγάλα βυζαντινά αριστουργήματα ήταν μάλλον λαϊκά.
Βόλτα στον Κήπο και Ιστορίες Ποίησης**
Πρωτογνώρισα το Σεφέρη όταν ήμουν στην Ελλάδα, αμέσως μετά τον πόλεμο. Οταν ήρθε πρεσβευτής στο Λονδίνο, τον έβλεπα πολύ συχνά. Εκείνη την εποχή, περνούσα πολύ καιρό σε ένα νησί στη Δυτική Ακτή της Σκωτίας, με πολύ μαλακό κλίμα λόγω του Ρεύματος του Κόλπου. Μια αλέα με φοινικιές οδηγούσε στο σπίτι μου. Ηρθε κι έμεινε μαζί με τη γυναίκα του. Ο καιρός ήταν υπέροχος, όπως συμβαίνει συχνά εκεί, και μου είπε «Είναι πιο όμορφα κι από τα ελληνικά νησιά» -κάτι πολύ ευγενικό εκ μέρους του. Είχαμε τακτική αλληλογραφία μέχρι το θάνατό του... Οταν έφυγε από το Λονδίνο για την Αθήνα, μου χάρισε την κάβα του, μια κάβα αποτελούμενη αποκλειστικά από ούζο και ρετσίνα. Ακόμη δεν έχω πιει όλο το ούζο, έχω... Είχε πει ότι 'Οι Κέλτες είναι οι ρωμιοί του Βορρά', ναι, το διασκέδαζε να κάνει τέτοια σχόλια. Αν κι εδώ έχει αρκετό δίκαιο...
Ο Καβάφης είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, και μάλιστα πρωτότυπος... Εκείνον που δε μπορώ να διαβάσω είναι ο Καζαντζάκης, τον γνώριζα προσωπικά, αλλά δεν μπορώ να τον διαβάσω, ποτέ δε μου άρεσε για να είμαι ειλικρινής. Μ' αρέσει ο Ελύτης και πότε-πότε βρίσκω κάτι σημαντικό στο Σικελιανό. Τους νεώτερους δεν τους γνωρίζω, σταμάτησα να παρακολουθώ, κι όπως ξέρετε ανήκω σε μια πολύ παλιά γενιά.
--------------------------------------------------------------------------------
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Οι βυζαντινοί αγιογράφοι δε μας είναι γνωστοί, διότι ο δημιουργός του ναού θεωρούνταν ο χορηγός, εκείνος που έδινε τα χρήματα και βεβαίως είχε άποψη επί του συνόλου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις γνωρίζουμε το όνομα ενός αγιογράφου ή αρχιτέκτονα, στους έντεκα αιώνες του Βυζαντίου, αλλά σχεδόν πάντα μας είναι γνωστό το όνομα του χορηγού.
** Ο σερ Στήβεν μας ξενάγησε στον κήπο του σπιτιού του, μετά τη συνέντευξη, μιλώντας ελεύθερα, για τους αγαπημένους Ελληνες φίλους του. Η κουβέντα ήταν σχεδόν ολόκληρη «off the record», εκτός των αποσπασμάτων που δημοσιεύονται εδώ, τα οποία εν γνώσει του ειπώθηκαν «on camera», καθώς μας έδειχνε το αρχαιότερο δέντρο του κήπου του.
Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
Περσίδα – Ο τάφος του Κύρου – Ο θάνατος του Κάλανου
(Αρριανός ΣΤ.29, Ζ.3, Ζ.18, Πλούταρχος Αλέξανδρος 69.3-70, Διόδωρος ΙΖ.107, Κούρτιος 10.1.22-38)
Ο Αλέξανδρος επικεφαλής των ελαφρύτερα οπλισμένων πεζών, των εταίρων και μέρους των τοξοτών κατευθυνόταν προς τις Πασαργάδες για να επισκεφθεί τον τάφο του Κύρου. Καθώς ο πλησίαζε στα σύνορα της Περσίδας, έμαθε ότι όσο βρισκόταν στην Ινδία, είχε πεθάνει ο σατράπης τον οποίο είχε διορίσει, ο Φρασαόρτης, και ότι τον είχε διαδεχθεί προσωρινά ο Ορξίνης. Στις Πασαργάδες τον συνάντησε ο σατράπης της Μηδίας, ο Ατροπάτης, φέρνοντας μαζί του κάποιον Πέρση, τον Βαρυάξη, που είχε φορέσει όρθια την τιάρα και αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς των Μήδων και των Περσών. Ο Αλέξανδρος διέταξε την εκτέλεση του Βαρυάξη και όλων των συλληφθέντων συνεργατών του.
Εν συνεχεία επισκέφθηκε τον τάφο του Κύρου, του ιδρυτή της δυναστείας των Αχαιμενιδών, που βρισκόταν στον βασιλικό παράδεισο των Πασαργάδων. Ο παράδεισος είχε πολλά δέντρα όλων των ειδών, πολλά τρεχούμενα νερά και πυκνή βλάστηση. Η βάση του τάφου είναι τετράγωνη από κυβόσχημες πέτρες, ο ίδιος ο τάφος έχει σχήμα οικοδομήματος με επικλινή στέγη και μία μικρή πορτούλα, από την οποία περνάει με δυσκολία ένας μικρόσωμος άντρας. Μέσα στον τάφο υπήρχε μία κλίνη, της οποίας τα πόδια ήταν από σφυρήλατο χρυσάφι, πάνω της ήταν απλωμένος ένα βαβυλωνιακός τάπητας και για υπόστρωμα είχε πορφυρούς καυνάκες. Επίσης υπήρχαν ένας κάνδυς, χιτώνες βαβυλωνιακοί, μηδικές αναξυρίδες και στολές σε μπλε, πορφυρό και άλλα χρώματα. Υπήρχαν ακόμη περιδέραια από συνεστραμμένο μέταλλο ή αλυσίδα, ακινάκες και σκουλαρίκια όλα χρυσά και λιθοκόλλητα. Υπήρχε και ένα τραπέζι, ενώ στη μέση της κλίνης βρισκόταν η σαρκοφάγος με το σώμα του Κύρου. Από την εποχή του Καμβύση του γιου του Κύρου την φύλαξη είχαν αναλάβει οι Μάγοι, που έμεναν σε ένα οίκημα στην ανηφόρα, που οδηγούσε στον τάφο. Το αξίωμα του φύλακα ήταν κληρονομικό και περνούσε από πατέρα σε γιο. Ο βασιλιάς χορηγούσε στους φύλακες ένα πρόβατο για κάθε μέρα, κρασί, αλεύρι και ένα άλογο κάθε μήνα, για να το θυσιάζουν στον Κύρο. Πάνω στον τάφο υπήρχε «επίγραμμα με περσικά γράμματα», το οποίο δεν σώζεται σήμερα. Το πιθανότερο είναι ότι το επίγραμμα ακολουθούσε τον τύπο όλων των άλλων, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Θα πρέπει δηλαδή να έγραφε «Εγώ είμαι ο Κύρος, ο βασιλιάς, ο Αχαιμενίδης» ή «Κύρος, Μέγας Βασιλεύς, Αχαιμενίδης» και τα «περσικά γράμματα» πρέπει να ήταν οπωσδήποτε το περσικό και τουλάχιστον δύο από τα τρία αλφάβητα των επισήμων γλωσσών της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας, το αραμαϊκό, το ελαμιτικό και το ακκαδικό, ενώ το επίγραμμα, που διασώθηκε ως τις μέρες μας είναι μία ελληνοπρεπής εκδοχή του πραγματικού. Κατά τον Αρριανό έγραφε «Άνθρωπε, εγώ είμαι ο Κύρος, ο γιος του Καμβύση, που ανέβασε τους Πέρσες στην εξουσία και βασίλεψε στην Ασία. Μη με φθονήσεις λοιπόν για το μνήμα μου». Κατά τον Πλούταρχο έγραφε «Άνθρωπε, όποιος κι αν είσαι, απ' όπου κι αν έρχεσαι, διότι ξέρω ότι θα έλθεις, εγώ είμαι ο Κύρος, που πήρα την εξουσία για λογαριασμό των Περσών. Μην φθονήσεις λοιπόν το λίγο χώμα, που σκεπάζει το σώμα μου» και ο Αλέξανδρος διέταξε να χαράξουν πιο κάτω τη μετάφρασή του στα ελληνικά.
Τον Ιανουάριο ή Φεβρουάριο του 324 ο Αλέξανδρος βρήκε τον τάφο του Κύρου συλημένο. Μόνο η κλίνη και η σαρκοφάγος είχαν απομείνειׂ οι τυμβωρύχοι δεν είχαν σεβαστεί ούτε το λείψανο του νεκρού. Το πέταξαν έξω από τη σαρκοφάγο, την οποία προσπάθησαν να σπάσουν, επειδή ήταν μεγάλη και δεν χωρούσε από την πορτούλα. Δεν τα κατάφεραν όμως και την άφησαν. Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο Αλέξανδρος συνέλαβε και βασάνισε τους Μάγους, που είχαν την ευθύνη της φύλαξης, αλλά παρά τα βασανιστήρια, εκείνοι δεν ομολόγησαν κανέναν ένοχο. Επειδή δεν υπήρχαν μαρτυρίες για δική τους συνενοχή, τους άφησε τελικά ελεύθερους. Στη συνέχεια διέταξε τον Αριστόβουλο να αποκαταστήσει το μνημείο και το λείψανο του Κύρου και να τοποθετήσει κτερίσματα ίσα σε αριθμό και ποιότητα, όπως και πριν. Έπρεπε ακόμη να αφαιρέσει την πορτούλα, να χτίσει το άνοιγμα με πέτρες και πηλό, και να το σφραγίσει με τη βασιλική σφραγίδα του. Δηλαδή, κατά τον Αριστόβουλο, την αφήγηση του οποίου παραθέτει ο Αρριανός, η εκτέλεση του Ορξίνη αργότερα ήταν άσχετη με τη σύληση του τάφου του Κύρου.
Κατά τον Πλούταρχο, τον τάφο είχε συλήσει κάποιος «καθόλου ασήμαντος» Μακεδόνας, τον οποίο εκτέλεσε ο Αλέξανδρος, ο Πουλαμάχος από την Πέλλα. Το ταλέντο του Κούρτιου βρήκε στην εκτέλεση του Ορξίνη άλλη μία ευκαιρία για δημιουργία και μας έδωσε μία ενδιαφέρουσα ροζ ιστορία. Υποτίθεται ότι ο σατραπεύων Πέρσης υποδεχόμενος τον Αλέξανδρο του προσέφερε πολλά μεγαλόπρεπα δώρα, πολλούς ίππους και 3.000 τάλαντα σε αργυρά νομίσματα. Επίσης, όταν προσέφερε πολλά και σημαντικά δώρα σε όλους τους εταίρους, κάποιοι τον συμβούλεψαν να τιμήσει και τον ευνούχο Βαγώα, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν η ευνοούμενη ερωμένη του Αλεξάνδρου. Ο Ορξίνης αρνήθηκε και είπε ότι δεν σκόπευε να υποβάλει τα σέβη του στις βασιλικές πόρνες και ότι οι Πέρσες δεν θεωρούσαν ως άντρες όσους συμπεριφέρονταν ερωτικά σαν γυναίκες. Ο Βαγώας πληροφορήθηκε τα λόγια του Ορξίνη και αποφάσισε να τον βγάλει από τη μέση. Όσο καιροφυλακτούσε για την κατάλληλη ευκαιρία, συνωμότησε με τους «πιο ανάξιους ανθρώπους του Ορξίνη» και όποτε προσέφερε τις ερωτικές του υπηρεσίες στον Αλέξανδρο δεν παρέλειπε να συκοφαντήσει τον σατράπη. Η κατάλληλη ευκαιρία δόθηκε στον Βαγώα, όταν ο Αλέξανδρος ζήτησε να επισκεφθεί τον τάφο του Κύρου και να αποδώσει τιμές. Τα κτερίσματα του ιδρυτή της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας ήταν μία σκουριασμένη ασπίδα, δύο «σκυθικά (παλίντονα) τόξα» και μία κοπίς. Στην έκπληξη του Αλεξάνδρου για τα φτωχικά κτερίσματα ενός τόσο μεγάλου άντρα, ο Βαγώας είπε «έχω ακούσει ότι εδώ βρίσκονταν 3.000 τάλαντα, αυτά που σου προσέφερε ο Ορξίνης» και κάλεσε και τους άλλους συνωμότες να δηλώσουν τα προσυμφωνημένα. Έτσι ο Αλέξανδρος υποτίθεται ότι πείστηκε για την ενοχή του Ορξίνη και διέταξε την εκτέλεσή του.
Η βεβαιότητα του Πλούταρχου για την ταυτότητα του Πουλαμάχου έρχεται σε αντίθεση με την αβεβαιότητα του Αριστόβουλου για την ταυτότητα του δράστη, γίνεται δε εντονότερη αν λάβουμε υπόψη μας ότι κατά τον Αριστόβουλο ο Ορξίνης είχε κατηγορηθεί για τη σύληση άλλων τάφων, όχι όμως του συγκεκριμένου. Απ’ την άλλη πλευρά ο Κούρτιος συνεπαρμένος από το δημιουργικό του οίστρο κάνει ένα λάθος εξαιρετικά σημαντικό για την αξιοπιστία της διήγησής του. Βάζει τον Βαγώα να λέει στον Αλέξανδρο ότι ο Ορξίνης «μη δυνάμενος να κρατήσει τη λεία του ατιμώρητος την παρέδωσε σε σένα, θέλοντας να εξασφαλίσει την εύνοιά σου». Αυτό σημαίνει πως ο Βαγώας είχε προηγουμένως διαπιστώσει ότι τα ασημένια νομίσματα αξίας 3.000 ταλάντων, που υποτίθεται ότι παρέλαβε ο Αλέξανδρος, ήταν όλα (μηδενός εξαιρουμένου) κοπής της εποχής του Κύρου ή παλαιότερης. Εκτός κι αν ο Κούρτιος περιμένει να πιστέψουμε ότι ο Αλέξανδρος τυφλωμένος απ’ το ερωτικό πάθος του για τον ευνούχο διέταξε την εκτέλεση χωρίς να ελέγξει, όσα του υποδείκνυε ο Βαγώας και οι άλλοι ως αποδείξεις ενοχής του Ορξίνη.
Η επίσκεψη του Αλεξάνδρου στον τάφο του Κύρου, δεν οφειλόταν στο σεβασμό προς τον ιδρυτή της περσικής αυτοκρατορίας, αλλά εντασσόταν στο γενικότερο τυπικό, που είχε υιοθετήσει, για να εμφανισθεί ως διάδοχος και κληρονόμος του θρόνου των Αχαιμενιδών. Η δε αναζήτηση, η ενδεχόμενη τιμωρία του δράστη και η αποκατάσταση του μνημείου ήταν πράξεις επιβεβλημένες από τις βασικές αρχές διοίκησης, που ακολουθούσε, και συγκεκριμένα στόχευαν στο να εμπεδωθεί στους υπηκόους το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης προς την εξουσία του.
Όσο η στρατιά βρισκόταν στις Πασαργάδες, ο Ινδός φιλόσοφος Κάλανος, τον οποίο ο Αλέξανδρος εκτιμούσε πολύ, αρρώστησε για πρώτη φορά στη ζωή του σε ηλικία 73 ετών κι επειδή η υγεία του χειροτέρευε καθημερινά, θέλησε να δώσει τέρμα στη ζωή του. Αρχικά ο Αλέξανδρος προσπάθησε να τον μεταπείσει, αλλά βλέποντας την αποφασιστικότητά του να πεθάνει, ανέθεσε στον Πτολεμαίο να ετοιμάσει την εξόδιο τελετή, όπως την ήθελε ο Βραχμάνας. Λέγεται ότι προπορευόταν μία πομπή από έφιππους και πεζούς. Άλλοι ήταν οπλισμένοι και άλλοι μετέφεραν πάσης φύσεως θυμιάματα, χρυσά και ασημένια κύπελλα, στρώματα και μία βασιλική ενδυμασία, που κατά διαταγή του Αλεξάνδρου θα καιγόντουσαν στην πυρά προς τιμήν του Ινδού. Επειδή λόγω της ασθενείας του δεν μπορούσε να περπατήσει, του είχαν παραχωρήσει έναν βασιλικό ίππο των Νυσαίων, αλλά ο Κάλανος δεν μπορούσε ούτε να ιππεύσει και τελικά τον μετέφεραν στεφανωμένο κατά τα ινδικά έθιμα πάνω σε φορείο. Σε όλη τη διαδρομή έψελνε ινδικά τραγούδια, τα οποία οι άλλοι Ινδοί της στρατάς αναγνώρισαν ως ύμνους προς τους θεούς τους. Πριν ανέβει στην πυρά, μοίρασε τα δώρα και τα στρώματα στους συντρόφους του και τον ίππο τον δώρισε στον μαθητή του Λυσίμαχο. Χαιρέτησε όλους τους παρόντες Μακεδόνες και τους παρακάλεσε να κάνουν επικήδειο γλέντι, να διασκεδάσουν και να μεθύσουν. Λέγεται ακόμη ότι φίλησε όλους τους εταίρους, αλλά δεν άφησε να τον φιλήσει ο Αλέξανδρος. Του είπε μάλιστα ότι θα τον φιλούσε, όταν θα τον συναντούσε στη Βαβυλώνα, κάτι που κείνη τη στιγμή το θεώρησαν ως ασήμαντη ασυναρτησία. Ενάμισι χρόνο αργότερα, όταν ο Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα, όσοι είχαν ακούσει τον Κάλανο να λέει τα παραπάνω, πίστεψαν ότι ο Ινδός ήταν ο πρώτος, που πρόβλεψε τον θάνατο του Αλεξάνδρου. Μετά ο Κάλανος ανέβηκε στην πυρά και ξάπλωσε έτσι ώστε να τον βλέπει όλη η στρατιά. Σύμφωνα με τον Νέαρχο μόλις ο Αλέξανδρος έδωσε την εντολή να ανάψουν την φωτιά, ήχησαν οι σάλπιγγες, η στρατιά αλάλαξε πολεμικά και οι ελέφαντες έβγαλαν την πολεμική τους κραυγή προς τιμήν του Βραχμάνα. Λέγεται ότι το θέαμα δεν άρεσε καθόλου στον Αλέξανδρο, όμως όλοι θαύμασαν ότι ο Κάλανος έμεινε εντελώς ακίνητος καθώς τον τύλιγαν οι φλόγες. Στο προς τιμήν του νεκρόδειπνο, ο Αλέξανδρος προκήρυξε αγώνα οινοποσίας με έπαθλο στεφάνι αξίας ενός ταλάντου. Νίκησε ο Πρόμαχος, που ήπιε 4 χόες (περίπου 17 λίτρα), αλλά πέθανε μετά από τρεις ημέρες. Εκτός από τον νικητή, η κραιπάλη με αφορμή το νεκρόδειπνο σκότωσε συνολικά 41 άτομα, που όλοι τους ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του στρατού και αξιωματούχοι του κράτους.
Στο μεταξύ ο στόλος, που στα μέσα Ιανουαρίου απέπλευσε από το καρμανικό ερημονήσι της Καταίας, μετά από 400 στάδια (περί τα 71 χμ) κατέπλευσε στην περσική ακτή της Ίλας και αγκυροβόλησε σε ένα μικρό ερημονήσι, την Καΐκανδρο. Με το πρώτο φως της ημέρας άφησαν πίσω τους την Καΐκανδρο και αγκυροβόλησαν σε ένα άλλο νησί, όπου οι κάτοικοι ψάρευαν μαργαριτάρια, όπως και στην ινδική θάλασσα. Απέπλευσαν ξανά και αγκυροβόλησαν σε απόσταση 40 σταδίων (περίπου 7,5 χμ) στο ίδιο νησί, αφού πέρασαν το ακρωτήριό του. Το επόμενο αγκυροβόλιό τους ήταν στην ακτή κάτω από το βουνό Ώχος, όπου βρήκαν ένα ασφαλές λιμάνι και συνοικισμό ψαράδων. Στα 450 στάδια (περίπου 83 χμ) από τον Ώχο ήταν τα Απόστανα. Εκεί βρήκαν πολλά αγκυροβολημένα πλοία και ένα χωριό σε απόσταση 60 σταδίων (περίπου 11 χμ) από την παραλία. Απέπλευσαν τη νύχτα και μετά από 400 στάδια (περί τα 74 χμ) μπήκαν σε έναν κόλπο, γύρω από τον οποίο ήταν χτισμένα πολλά χωριά, και αγκυροβόλησαν στις υπώρειες του βουνού. Στην περιοχή αυτή βρήκαν πολλούς φοίνικες και οπωροφόρα δέντρα «που φυτρώνουν και στην ελληνική γη».
Από εκεί απέπλευσαν και μετά από 600 στάδια (περί τα 111 χμ) έφτασαν σε μία κατοικημένη περιοχή, τα Γώγανα. Το αγκυροβόλιο, που διάλέξαν, η εκβολή του χειμάρρου Αρεώνα, δεν ήταν καλό, διότι ήταν στενό και η άμπωτη αποκάλυπτε τα γύρω βράχια. Προχώρησαν άλλα 800 στάδια ως την εκβολή του ποταμού Σιτακού, αλλά ούτε κι εκεί βρήκαν καλό αγκυροβόλιο. Γενικά σε όλον τον παράπλου των περσικών ακτών δυσκολεύτηκαν από τα βράχια, τις ξέρες και τα παράκτια έλη. Αλλά δεν τους προβλημάτισε καθόλου ο ανεφοδιασμός, διότι ο Αλέξανδρος είχε εκδώσει τις κατάλληλες διαταγές και σ’ όλο το μήκος της ακτογραμμής είχαν δημιουργηθεί σημεία ανεφοδιασμού. Μπόρεσαν λοιπόν να βγάλουν στη στεριά τα πλοία επί 21 ημέρες, για να επισκευάσουν τα καταπονημένα και να συντηρήσουν τα άλλα.
Όταν τελείωσαν οι επισκευές, περί τα τέλη Ιανουαρίου ή αρχές Φεβρουαρίου του 324, έρριξαν και πάλι τα πλοία στη θάλασσα. Μετά από 750 στάδια (περίπου 138 χμ) έφτασαν στην πόλη Ιέρατι και αγκυροβόλησαν στη διώρυγα Ηράτεμι, που ένωνε ένα ποταμό με τη θάλασσα. Μόλις ξημέρωσε κατευθύνθηκαν προς το χείμαρρο Πάδαγρο παραπλέοντας τη χερσόνησο Μεσημβρία, που ήταν κατάφυτη με περιβόλια και οπωροφόρα δέντρα πάσης φύσεως. Από τη Μεσημβρία έπλευσαν άλλα 200 στάδια (περίπου 37 χμ), κατέπλευσαν στην Ταόκη και αγκυροβόλησαν στον ποταμό Γράνι. Περί τα 200 στάδια στο εσωτερικό υπήρχαν περσικά ανάκτορα. Ο Νέαρχος λέει ότι ταξιδεύοντας από τη Μεσημβρία προς την Ταόκη, είδαν ένα κήτος ξεβρασμένο στην ακτή και έστειλε μερικούς ναύτες να το παρατηρήσουν. Το μήκος του ήταν 50 πήχεις (περίπου 23 μ), το πάχος του σχεδόν 1 πήχυς (περίπου 0,5 μ), το δέρμα του ήταν φολιδωτό και πάνω του ήταν κολλημένα όστρακα, πεταλίδες και φύκια. Γύρω από το κήτος κείτονταν και πολλά δελφίνια μεγαλύτερα από εκείνα της Μεσογείου.
Στη συνέχεια αγκυροβόλησαν σε ένα ασφαλές λιμάνι κοντά στον ποταμό Ρώγονι, 200 στάδια (περίπου 37 χμ) από τον Γράνι. Μετά από άλλα 400 στάδια (περί τα 74 χμ) στρατοπέδευσαν κοντά στον χείμαρρο Βρίζανα, όπου περίμεναν να έρθει η πλημμυρίδα, για να μπορέσουν να περάσουν πάνω από τα βράχια, τις ξέρες και τους σκοπέλους. Με την άμπωτη τα πλοία κάθισαν στα ρηχά και με την επόμενη πλημμυρίδα ξανοίχτηκαν και πάλι στη θάλασσα. Την επόμενη στάση την έκαναν κοντά στον ποταμό Άροσι, τον μεγαλύτερο απ’ όσους είχε δει ο Νέαρχος να χύνονται στην ανοιχτή θάλασσα. Ο Άροσις ήταν το όριο μεταξύ Περσίδας και Σουσιανής. Όλη η περσική ακτογραμμή από την Ίλα μέχρι εκεί ήταν 4.400 στάδια (περίπου 813 χμ).
Πριν τελειώσει ο Φεβρουάριος του 324 ο Αλέξανδρος πήγε από τις Πασαργάδες στην Περσέπολη. Εκεί διέταξε τον απαγχονισμό τον Ορξίνη, διότι δέχθηκε πολλές καταγγελίες ότι με διαταγή του είχαν συληθεί ιερά και βασιλικοί τάφοι και πολλοί Πέρσες εκτελέσθηκαν χωρίς δίκη. Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος όρισε σατράπη της Περσίδας τον Πευκέστα, ο οποίος είχε διακινδυνεύσει τη ζωή του για να τον σώσει στη χώρα των Μαλλών. Όπως φάνηκε στη συνέχεια, στον Πευκέστα άρεσε πολύ ο περσικός τρόπος ζωής και μόνος αυτός από όλους του Μακεδόνες έμαθε περσικά, φόρεσε περσική ενδυμασία και τηρούσε το περσικό τυπικό στην Αυλή της σατραπείας. Ο Αλέξανδρος ήταν ικανοποιημένος με την τακτική του αυτή, το ίδιο και οι Πέρσες, που έβλεπαν έναν Έλληνα να αρνείται τα ελληνικά και να αποδέχεται τα περσικά έθιμα.
Η τελευταία κατάχρηση του Άρπαλου
(Πλούταρχος, Αλέξανδρος 35.15, 39.7-9, Δημοσθένης 23-26, Διόδωρος ΙΖ.108.4-κ.ε)
Η σχεδόν τριετής απουσία του Αλεξάνδρου στην Ινδία έκανε τους αξιωματούχους, που είχε τοποθετήσει στις κατακτημένες περιοχές, να πιστέψουν ότι δεν θα ξαναγυρίσει ζωντανός. Έτσι άρχισαν να αυθαιρετούν και να καταπιέζουν τους υπηκόους τους. Ήταν τέτοιο το πλήθος των παραπτωμάτων, ώστε ο Αλέξανδρος άρχισε να επιβάλλει όλο και πιο εύκολα τιμωρίες, όλο και σκληρότερες ποινές, ακόμη και για τα πιο μικρά παραπτώματα, θεωρώντας ότι οι δράστες τους απλώς δεν πρόλαβαν να διαπράξουν μεγαλύτερα αδικήματα. Η ασυδοσία και η ληστρική συμπεριφορά των αξιωματούχων του οφειλόταν στη συνειδητοποίηση ότι ο Αλέξανδρος ήταν ο μοναδικός συνδετικός ιστός όλου του στρατιωτικού εγχειρήματος. Δεν υπήρχε διάδοχος ή αντικαταστάτης, αλλά πολλοί αξιωματούχοι νεόκοποι, ισχυροί και φιλόδοξοι. Χαρακτηριστικά φέρεται να του είχε πει ο γιος του Μαζαίου «ο Δαρείος ήταν ένας εσύ όμως έχει κάνει πολλούς Αλέξανδρους», ενώ η μητέρα του τον συμβούλευε να ευεργετεί και να τιμά τους φίλους του με άλλους τρόπους, όχι με πλούτη και δύναμη, διότι έτσι τους εξομοίωνε με βασιλιάδες. Την Ολυμπιάδα ενοχλούσε ακόμη ότι ο ίδιος φρόντιζε να έχουν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Είδαμε ακόμη τι νοοτροπία είχαν αναπτύξει με την ανοχή του Αλεξάνδρου, έτσι όταν δημιουργήθηκε στους διάφορους αξιωματούχους η πεποίθηση ότι εξέλιπε ο ιθύνων νους, η αντίδρασή τους ήταν αναμενόμενη. Μη γνωρίζοντας πόσα και ποιά εδάφη θα παρέμεναν σε ελληνικά χέρια και ποια θα χάνονταν, δηλαδή μη γνωρίζοντας πόσο θα παρέμεναν στις θέσεις τους, θεώρησαν ότι είχαν περιορισμένο χρόνο μπροστά τους, για να πλουτίσουν και να επιδοθούν σε πάσης φύσεως απολαύσεις. Ένας από αυτούς ήταν και ο Άρπαλος.
Η καχεκτική του διάπλαση, που δεν του επέτρεπε να διακριθεί στην ανώτερη και ευγενέστερη ασχολία της εποχής, την πολεμική δράση, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσής του και των επιλογών του. Μετά την κατάληψη των Εκβατάνων είχε οριστεί υπεύθυνος του θησαυρού των Περσών και των Μήδων και στη συνέχεια αναβαθμίστηκε σε βασιλικό θησαυροφύλακα στη Βαβυλωνία. Ήδη είχε μία κατάχρηση στο ενεργητικό του, τότε όμως ο Αλέξανδρος είχε συγχωρήσει τον παιδικό του φίλο και του είχε αναθέσει ξανά το θησαυροφυλάκιο της εκστρατείας. Όταν ο Αλέξανδρος βρισκόταν στην Ινδία, ο πρόδηλα επιρρεπής σε καταχρήσεις Άρπαλος συνέχισε αυτό, που γνώριζε καλύτερα. Μάλιστα, επειδή ήταν υπερβολικά Έλληνας, θέλησε να δημιουργήσει μία νέα Ελλάδα στη Μεσοποταμία. Δεν άντεχε το βαρβαρικό περιβάλλον κι έφερνε φυτά από την Ελλάδα για τα ανάκτορα και τους περιπάτους της Βαβυλώνας. Ούτε την ελληνική διατροφή δεν μπορούσε να ξεχάσει, γι’ αυτό έφερνε μεγάλες ποσότητες ψαριών από τη μακρινή Ερυθρά Θάλασσα (Περσικό Κόλπο). Επίσης ως προβεβλημένος πλέον Έλληνας πολιτικός χρειαζόταν δίπλα του μία γνωστή εταίρα, από μία λαμπρή ελληνική πόλη. Κάλεσε λοιπόν την διασημότερη Αθηναία εταίρα, την Πυθονίκη, στην οποία όσο ζούσε κοντά του προσέφερε βασιλικές αμοιβές, και όταν πέθανε, την έθαψε μεγαλόπρεπα σε πολυδάπανο τάφο, που της κατασκεύασε στην Αττική. Την αντικατέστησε με την επίσης Αθηναία εταίρα, την Γλυκέρα, με την οποία ζούσε εξίσου δαπανηρά. Παράλληλα, προετοίμαζε την έξοδο της διαφυγής του και το καταφύγιο για τις δύσκολες μέρες, κάνοντας γενναίες δωρεές στο Δήμο της Αθήνας. Φαίνεται ακόμη ότι ο Άρπαλος, αν και καχεκτικός, ως εραστής ήταν ακόρεστος, διότι έκανε και διάφορες ακολασίες με τις γυναίκες των βαρβάρων. Η έκλυτη ζωή και οι καταχρήσεις του Δημοσίου Χρήματος προκάλεσαν τη γενική κατακραυγή κατά του βασιλικού θησαυροφύλακα και, όταν γύρισε ο Αλέξανδρος και άρχισε να επιβάλλει τιμωρίες, εκείνος πρόλαβε να δραπετεύσει με 5.000 αργυρά τάλαντα και 6.000 μισθοφόρους.
Άφησε τους μισθοφόρους στο Ταίναρο και ο ίδιος με μέρος των χρημάτων ζήτησε καταφύγιο στο Δήμο των Αθηναίων, ελπίζοντας ότι είχαν πιάσει τόπο οι γενναιοδωρίες του. Προσέλαβε τους καλύτερους ρήτορες για να στηρίξουν το αίτημά του, διότι στο μεταξύ ο Αντίπατρος και η Ολυμπιάδα ζήτησαν την έκδοσή του για όλα τα αδικήματα και πρωτίστως για το ποινικό αδίκημα της μνημειώδους κατάχρησης Δημοσίου Χρήματος. Οι Αθηναίοι ρήτορες θέλησαν να επωφεληθούν από τον πλούσιο φυγάδα και κινήθηκαν, ώστε να γίνει δεκτό το αίτημά του. Στη συγκεκριμένη υπόθεση ο Δημοσθένης πήρε θέση υπέρ του προφανούς συμφέροντος της πατρίδας του και πρότεινε την απέλασή του, διότι η Αθήνα δεν ήταν πια ασύδοτος Ηγεμών της Ελλάδος, αλλά απλό και εξ ανάγκης μέλος του Κοινού Συνεδρίου των Ελλήνων υποχρεωμένο να σέβεται τη νομιμότητα. Μετά την υποταγή του πανίσχυρου εργοδότη του, του Μεγάλου Βασιλέα, και την παγκόσμια επικράτηση του Αλεξάνδρου, ο Δημοσθένης είχε μείνει χωρίς μεγάλης εμβέλειας αντίπαλο, για να επιδεικνύει τη ρητορική του δεινότητα, και περιορίστηκε σε δευτερεύουσες πολιτικές υποθέσεις. Δυστυχώς όμως τον άνθρωπο πρώτα εγκαταλείπει η ψυχή και μετά ο χαρακτήρας. Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, ενώ ο Άρπαλος επεδείκνυε στους κατάλληλους ανθρώπους τη λεία, που είχε φέρει μαζί του για να την ανταλλάξει με τις υπηρεσίες τους, ο Δημοσθένης άρχισε να ρωτάει δήθεν για το σκάλισμα μιάς βαρβαρικής κύλικας. Ο Άρπαλος, προέτρεψε τον σεσημασμένο για τη φιλαργυρία του ρήτορα να την πάρει στα χέρια του, οπότε ο Δημοσθένης εντυπωσιάσθηκε από το βάρος του χρυσού σκεύους και ρώτησε πόσο κοστίζει. «Σ’ εσένα θα αποφέρει 20 τάλαντα» είπε ο Άρπαλος και το ίδιο βράδυ έστειλε την κύλικα και τα χρήματα στο σπίτι του λαμπρού Αθηναίου πολιτικού, που ξέχασε τα επιχειρήματά του ότι ο Άρπαλος έπρεπε να απελαθεί, για να μην εμπλακεί η Αθήνα σε αδικαιολόγητο πόλεμο. Έτσι, την επομένη μέρα κατά την προγραμματισμένη συζήτηση στην εκκλησία των Αθηναίων για το αίτημα του Άρπαλου, ο Δημοσθένης εμφανίσθηκε με το λαιμό του τυλιγμένο στα μάλλινα. Όταν ήλθε η ώρα να μιλήσει, οπότε έπρεπε να υποστηρίξει την πρόταση για απέλαση του Άρπαλου, έδειξε στους Αθηναίους τον φασκιωμένο λαιμό του και προφασίσθηκε ότι δεν μπορούσε να μιλήσει. Επειδή ο χαρακτήρας του ήταν γνωστός σε όλους, κανείς δεν πίστεψε ότι είχε κρυολογήσει, αντίθετα άρχισαν να τον χλευάζουν και να τον ειρωνεύονται ότι δεν είχε πάθει συνάγχη αλλά ἀργυράγχη. Τότε ο Δημοσθένης θίχτηκε και θέλησε να υπερασπιστεί την τιμή του, αλλά οι συμπολίτες του εξαγριωμένοι από την ανυπόφορη αθλιότητά του θορυβούσαν και δεν του επέτρεψαν να μιλήσει.
Τελικά οι Αθηναίοι αποφάσισαν την απέλαση του Άρπαλου και τη διεξαγωγή ενδελεχούς έρευνας, ακόμη και στα σπίτια των ρητόρων, που είχαν βάλει χέρι στα κλοπιμαία του βασιλικού καταχραστή. Είναι βέβαιο ότι ο Άρπαλος επέλεξε το Δημοσθένη λόγω της παλιάς του έχθρας με τον Αλέξανδρο. Επίσης μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι ο Δημοσθένης δεν τον ανέλαβε για να προστατέψει τον «κατατρεγμένο» Άρπαλο από τον «κακό» Αλέξανδρο, αλλά για να εισπράξει την ασφαλώς γενναία αμοιβή. Ο Δημοσθένης καταδικάστηκε από το δικαστήριο του Αρείου Πάγου σε πρόστιμο 50 ταλάντων και φυλάκιση για αποδοχή προϊόντος εγκλήματος, αλλά δραπέτευσε. Ακόμη κι αν το Βασίλειο της Μακεδονίας δεν ήταν η κοσμοκράτειρα δύναμη, τα αδικήματα ήταν σοβαρότατα, αποκλειστικώς ποινικά και δεν υπήρχε περίπτωση να δοθεί άσυλο στον Άρπαλο, διότι η Αθηναϊκή Δημοκρατία ασφαλώς δεν θα ήθελε να αποκτήσει τη φήμη καταφυγίου εγκληματιών. Ο Άρπαλος πρόλαβε να επιστρέψει στο Ταίναρο, πήρε τους μισθοφόρους και απέπλευσε για την Κρήτη, όπου τον δολοφόνησε ένας φίλος του, ο Θίβρων.
Σουσιανή – Μεσοποταμία – Οι Επίγονοι
(Αρριανός Ζ.4-5, Πλούταρχος Αλέξανδρος 47.6, 68.7-70.3, Διόδωρος ΙΖ. 109.2, 110.3, Κούρτιος 10.2.10, 3.10, Ιουστίνος 12. 4.9-11, 10.8-10, 11.3)
Τον Φεβρουάριο του 324 ο στόλος απέπλευσε από τις εκβολές του Άροσι για τις ακτές της Σουσιανής, τις οποίες δεν χαρτογράφησε ικανοποιητικά. Ο Νέαρχος λέει ότι δεν κατάφερε να καταγράψει τίποτα περισσότερο από τους όρμους και το μήκος του δρομολογίου, διότι το μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού έγινε στα ανοιχτά. Σχεδόν όλη η σουσιανή ακτογραμμή ήταν γεμάτη έλη, οι ξέρες προχωρούσαν σε μεγάλη απόσταση μέσα στη θάλασσα και δεν ήταν εύκολο να προσορμίζονται στην ακτή. Πράγματι, οι ημερήσιες αποστάσεις, που κάλυπτε ο στόλος στις ακτές αυτές είναι πολύ κοντά στη μέγιστη ταχύτητα της ταχυναυτούσης τριήρους. Οι πλοηγοί είπαν στον Νέαρχο ότι μετά τον Άροσι θα αργούσαν να ξαναβρούν πόσιμο νερό, γι’ αυτό έκαναν υδροληψία για πέντε μέρες.
Μετά από 500 στάδια (περί τα 93 χμ) αγκυροβόλησαν στην είσοδο μιάς λιμνοθάλασσας γεμάτης ψάρια, της Κατάδερβης, της οποίας το στόμιο έφραζε ένα νησάκι, τα Μαργάστανα. Απέπλευσαν με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, διότι μπροστά τους είχαν πολύ επικίνδυνα νερά. Σε πολύ μεγάλη έκταση η θάλασσα ήταν γεμάτη ξέρες, καθώς και υφάλους και σκοπέλους, επισημασμένους με πασσάλους μπηγμένους στις δύο πλευρές τους. Αυτή η θαλάσσια περιοχή τους θύμισε τον αβαθή πορθμό μεταξύ Λευκάδας και Ακαρνανίας, που είχε παρόμοια σήμανση. Είχε όμως και μία πολύ σημαντική διαφορά. Οι ξέρες στον πορθμό της Λευκάδας ήταν αμμώδεις και όσα πλοία προσάραζαν, ξεκολλούσαν εύκολα, ενώ στο σημείο εκείνο οι ξέρες ήταν από παχιά λάσπη και όποιο πλοίο προσάραζε, δεν μπορούσε να αποκολληθεί με τίποτα. Οι άνθρωποι βυθίζονταν στη λάσπη ως το στήθος και τα κοντάρια βυθίζονταν όσο τα πίεζαν. Τα πλοία περίμεναν να εντοπισθούν οι ασφαλείς δίαυλοι και μετά πέρασαν το ένα πίσω από το άλλο με μικρή ταχύτητα. Οι κίνδυνοι αυτοί κάλυπταν το δρομολόγιο σε μήκος 600 σταδίων (κάπου 111 χμ) και μόλις κατά το βράδυ μπόρεσαν τα πλοία να βγουν σε βαθιά νερά. Τα πληρώματα δείπνησαν πάνω στα πλοία και το σούρουπο της επομένης ημέρας, μετά από 900 στάδια (περίπου 166 χμ) άραξαν στις εκβολές του Ευφράτη, κοντά στο βαβυλωνιακό χωριό, Διρίδωτι. Εκεί ήταν το σημείο εισόδου στην αυτοκρατορία του λιβανωτού και των άλλων θυμιαμάτων της Αραβίας, που έρχονταν από τα Γέρρα, μία πλουσιότατη, εμπορική πόλη των Χαλδαίων στην Αραβία. Ο Νέαρχος είχε εκτελέσει την αποστολή του και είχε φέρει το στόλο στις εκβολές του Ευφράτη, 3.300 στάδια (περί τα 610 χμ) από τη Βαβυλώνα.
Τότε πληροφορήθηκε ότι ο Αλέξανδρος με το κατ’ ήπειρον στράτευμα βάδιζε προς τα Σούσα και αποφάσισε να αναπλεύσει τον Πασίτιγρι, για να τον συναντήσει. Ο στόλος έκανε μεταβολή και έφτασε σε μία λίμνη, στην απέναντι όχθη της οποίας και σε απόσταση 600 περίπου σταδίων (κάπου 111 χμ) ήταν η εκβολή του Τίγρι. Εκεί ήταν χτισμένο το χωριό Άγινη και 500 στάδια (περί τα 92 χμ) στο εσωτερικό ήταν τα Σούσα. Η ακτογραμμή της Σουσιανής από τον Άροσι ως την εκβολή του Πασίτιγρι ήταν 2.000 στάδια (περίπου 370 χμ). Ο Νέαρχος έστειλε ένα αναγνωριστικό απόσπασμα να εντοπίσει τον Αλέξανδρο και ο στόλος ανέπλευσε τον Πασίτιγρι διασχίζοντας μία πλούσια και πυκνοκατοικημένη περιοχή. Σταμάτησαν 150 στάδια (περίπου 28 χμ) πιο πάνω και περίμεναν νέα από το απόσπασμα. Έκαναν αγώνες, θυσίες στους σωτήρες θεούς και όλα τα πληρώματα ήταν σε μεγάλη ευθυμία.
Η απόσταση από την εκβολή του Ινδού ως τις ακτές της Καρμανίας, όπου τελείωναν οι τραγικές δυσκολίες στον ανεφοδιασμό, ήταν 22.700 στάδια (περίπου 4.196 χμ), δηλαδή υπερδιπλάσια από την απόσταση μεταξύ Ρόδου και Κύπρου. Ωστόσο σ΄εκείνο το δρομολόγιο οι ελληνικές και βαρβαρικές πόλεις των ακτών της Παμφυλίας και Κιλικίας εξασφάλιζαν τον άνετο ανεφοδιασμό των πλοίων. Προβλήματα στην τροφοδοσία ανάλογα με αυτά του Νέαρχου δεν αντιμετώπισαν ούτε οι μεγαλύτερες ναυτικές επιχειρήσεις του αρχαίου κόσμου. Οι συμμαχικοί ελληνικοί στόλοι πραγματοποίησαν μία γιγαντιαία για τα δεδομένα του 13ου π.Χ. αιώνα απόβαση στην Τροία, αλλά διέσχισαν το Αιγαίο του οποίου τα νησιά προσέφεραν μία πληθώρα σταθμών ανεφοδιασμού. Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στη σικελική εκστρατεία, καλύφθηκαν μεν μεγάλες αποστάσεις, αλλά και πάλι τα πλοία μπορούσαν να βασίζονται για τον ανεφοδιασμό τους στις πάμπολλες ελληνικές πόλεις των ελληνικών, αλβανικών και ιταλικών παραλίων. Ούτε στην εκτεταμένη σύγκρουση των σικελιωτών Ελλήνων και των Καρχηδονίων για τον έλεγχο της Σικελίας υπήρξε κάτι ανάλογο. Ο καρχηδονιακός στόλος κάλυψε περί τα 200 χμ από την Καρχηδόνα ως τις σικελικές ακτές, σε ένα δρομολόγιο που χρησιμοποιούσαν οι Καρχηδόνιοι ήδη επί μερικούς αιώνες, από τον πρώτο εποικισμό της Σικελίας. Επίσης οι Αρχίας, Ιέρων και Ανδροσθένης απέτυχαν να εξερευνήσουν πλήρως τα μικρότερα σε μήκος αραβικά παράλια, από τις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη ως το στενό του Ορμούζ, λόγω αδυναμίας ανεφοδιασμού τους. Η αποστολή του Νέαρχου λοιπόν, όσον αφορά τη δυσκολία επισιτισμού, μπορεί να συγκριθεί μόνο με το ίδιο ταξίδι του Σκύλακα και τις εξερευνήσεις των αφρικανικών παραλίων από Αιγύπτιους και Φοίνικες.
Το σύγγραμμα του Νέαρχου, Παράπλους, διασώθηκε μόνο στην έκταση, που το μνημονεύουν άλλοι συγγραφείς (κυρίως ο Αρριανός και ο Στράβων). Δεν γνωρίζουμε λοιπόν τι ακριβώς έγραψε, πάντως σε όσα περιέλαβε ο Αρριανός μόνο μία φορά αναφέρεται ότι ο στόλος ανεφοδιάστηκε σε σημείο, που είχε προετοιμάσει η στρατιά. Λογικότερο φαίνεται να υποθέσουμε ότι οι άλλες στάσεις σε οργανωμένα σημεία ανεφοδιασμού απλώς παραλείφθηκαν από τον Αρριανό, που επέλεξε να μνημονεύσει ίσως την σημαντικότερη. Αν εκείνο ήταν το μοναδικό σημείο ανεφοδιασμού, που χρησιμοποιήθηκε, αν δηλαδή είχαν εξουδετερωθεί οι επίπονες προσπάθειες της ανώτατης στρατιωτικής διοίκησης να μειώσει τους κινδύνους λιμοκτονίας του στόλου, τότε θα προέκυπταν σοβαρότατες ευθύνες. Μπορούμε δε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι θα είχαν εντοπισθεί οι υπεύθυνοι στρατιωτικοί και οπωσδήποτε θα είχαν τιμωρηθεί παραδειγματικά. Κάτι τέτοιο θα ήταν φυσικά άξιο έστω και μικρής αναφοράς από τους συγγραφείς, μιάς αναφοράς που δεν υπάρχει.
Εκτός απ’ όλα τα προηγούμενα υπήρχε κι άλλος ένας παράγοντας, που ενίσχυε την έντονη αγωνία του Αλεξάνδρου για την τύχη του στόλου. Πέρα απ’ όλα τα άλλα μειονεκτήματα, ο στόλος δεν είχε κατασκευαστεί καν σε ναυπηγεία, αλλά σε πλανόδιες εγκαταστάσεις και όχι με τη συμβατική ξυλεία, αλλά με την όποια ξυλεία εύρισκαν. Συνεπώς τόσο λόγω των συνθηκών όσο και των υλικών κατασκευής των πλοίων, ήταν αναμενόμενες οι περισσότερες και συχνότερες φθορές (που όντως παρουσιάσθηκαν) και εξίσου περισσότερες και συχνότερες ανεμένοντο και οι ανάγκες επισκευών. Στο ταξίδι του ο Νέαρχος έκανε δύο μεγάλες στάσεις για επισκευές, τη μία (5 ημερών) στη χώρα των Ωρειτών και την άλλη (21 ημερών) στις περσικές ακτές, ενώ στο διάστημα των 24 ημερών που καθηλώθηκαν στα Βίβακτα ασφαλώς έκαναν κάποιες επισκευές. Επίσης οι διαδοχικές στάσεις σε μικρή μόνο απόσταση η μία από την άλλη, μπορούν να δικαιολογηθούν μόνο με την απεγνωσμένη αναζήτηση συμπληρωματικών εφοδίων ή με την αιφνίδια εμφάνιση ανάγκης για επείγουσες επισκευές. Την αναμφίβολα κατώτερη ποιότητα κατασκευής των πλοίων αυτών σε σχέση με τα κατασκευαζόμενα στα ναυπηγεία της Ελλάδας ή της Φοινίκης καθώς και τις αυξημένες βλάβες, που παρουσίαζαν, ο Νέαρχος ασφαλώς θα τα είχε θέσει υπόψιν του Αλεξάνδρου στην Καρμανία και οπωσδήποτε θα ήταν ένας από τους λόγους, που ο Νέαρχος ήθελε να αφήσει εκεί τα περισσότερα πλοία του.
Πέρα από το επισιτιστικό ο Νέαρχος κατέγραψε κι άλλα προβλήματα. Λέει πως όταν προχωρούσαν αρκετά νότια μέσα στη θάλασσα, οι σκιές τους έβλεπαν νότια, ανεξάρτητα από τη θέση του ηλίου, και πως όταν μεσουρανούσε ο ήλιος, όλες οι σκιές εξαφανίζονταν. Το τελευταίο δεν φαινόταν απίστευτο στους αρχαίους, διότι ήξεραν ότι και αλλού εξαφανίζονταν οι σκιές. Συγκεκριμένα πίστευαν ότι το μεσημέρι κατά το θερινό ηλιοστάσιο στη Σιύνη (Ασσουάν) της Αιγύπτου υπήρχε ένα πηγάδι, όπου δεν έπεφτε καθόλου σκιά, ενώ στη Μερόη της Αιθιοπίας τίποτα απολύτως δεν είχε σκιά. Ο Νέαρχος έγραψε ακόμη ότι κάποια από τα αστέρια, που γνώριζαν οι ναυτικοί δεν φαίνονταν καθόλου εκεί, ενώ κάποιοι απλανείς αστέρες της Μεσογείου φαίνονταν, άλλοτε να ανατέλλουν και άλλοτε να δύουν στον ουρανό της Ινδίας.
Ήταν πια τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου του 324 π.Χ. και μόλις ο Νέαρχος έμαθε ότι ο Αλέξανδρος πλησίαζε, ανέβηκε με το στόλο τον Πασίτιγρι ως την πλωτή γέφυρα, απ’ την οποία η στρατιά θα περνούσε στην άλλη όχθη. Εκεί συναντήθηκαν τα δύο στρατεύματα, το κατ’ ήπειρον και το ναυτικό, η στρατιά με το στόλο και ο Αλέξανδρος έκανε αγώνες και ευχαριστήριες θυσίες για τη σωτηρία του στόλου. Ο Νέαρχος ήταν το πρόσωπο της ημέρας και όπου κι αν εμφανιζόταν στο στρατόπεδο, τον έραιναν με λουλούδια και ταινίες. Μετά από περίπου 18 μήνες, στη διάρκεια των οποίων κάλυψε πάνω από 23.000 στάδια (4.252 χμ), ο Νέαρχος είχε ολοκληρώσει την αποστολή του και ο Αλέξανδρος του ανέθεσε να οδηγήσει το στόλο ως το τυπικό τέρμα, τη Βαβυλώνα. Η διαδρομή ήταν γνωστή, ο ανεφοδιασμός δεδομένος και ο ανάπλους του Ευφράτη ήταν μία επινίκια παρέλαση, μία επίδειξη των πλοίων και των πληρωμάτων, που είχαν κάνει ένα εκπληκτικό κατόρθωμα.
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στα Σούσα εκτέλεσε τον Αβουλίτη και το γιο του, τον Οξάρθη, διότι είχαν κακοδιοικήσει την περιοχή τους. Φαίνεται όμως ότι αυτοί οι δύο έδειξαν ανεπάρκεια και σε έναν ακόμη ζωτικό τομέα, τη διοικητική μέριμνα. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αβουλίτης δεν είχε συγκεντρώσει εφόδια και αντ’ αυτών έδωσε 3.000 τάλαντα. Ο Αλέξανδρος τα έρριξε επιδεικτικά στις φάτνες των ίππων, που φυσικά δεν τα άγγιξαν. Ρώτησε τότε τον Αβουλίτη «τι αξία έχουν οι προετοιμασίες σου;» και τον φυλάκισε, ενώ σκότωσε με τα χέρια του το γιο του, τον Οξάρθη. Εκεί παντρεύτηκε δύο ευγενείς Περσίδες, τη μεγαλύτερη κόρη του Δαρείου και τη νεώτερη κόρη του Ώχου, την Παρύσατι. Πάντρεψε τον Ηφαιστίωνα με την άλλη κόρη του Δαρείου, τη Δρυπέτη, ενώ ο Κρατερός παντρεύτηκε την Αμαστρίνη, κόρη του αδελφού του Δαρείου, του Οξυάρτη. Ο Περδίκκας παντρεύτηκε την κόρη του Ατροπάτη, του σατράπη της Μηδίας, ο Πτολεμαίος του Λάγου και ο βασιλικός γραμματέας, ο Ευμένης ο Καρδιανός, τις δύο κόρες του Αρτάβαζου, την Αρτακάμα και την Άρτωνι αντίστοιχα. Ο Νέαρχος παντρεύτηκε την κόρη του Μέντορα και της Βαρσίνης, ο Σέλευκος την κόρη του Βάκτριου Σπιταμένη και 80 περίπου άλλοι εταίροι τις κόρες των επιφανέστερων Μήδων και Περσών. Οι γάμοι έγιναν ταυτόχρονα, με πρώτο εκείνον του Αλεξάνδρου και σύμφωνα με το περσικό τυπικό. Τοποθετήθηκαν στη σειρά θρόνοι για τους μελλόνυμφους και μετά τα ποτά οι νύφες ήλθαν και κάθισαν δίπλα στους γαμπρούς. Εκείνοι τις εδεξιώθησαν (τις πήραν με το δεξί χέρι) και τις φίλησαν. Όλες αυτές τις νύφες τις προίκισε ο Αλέξανδρος, που είχε και την έμπνευση των μικτών γάμων, ενώ διέταξε ακόμη να απογραφούν όλοι οι Μακεδόνες, που είχαν παντρευτεί ασιάτισσες. Καταγράφηκαν πάνω από 10.000 και ο Αλέξανδρος τους προσέφερε γαμήλια δώρα.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι μόνο Μακεδόνες παντρεύτηκαν Ιρανές. Κανένας Ιρανός δεν παντρεύτηκε Μακεδόνισσα ή Ελληνίδα από τον Νότο (το τελευταίο είναι αστείο ακόμη και να το σκεφτούμε). Ο Αλέξανδρος δεν ήθελε λοιπόν να φτιάξει νέο είδος ανθρώπων, αλλά να νομιμοποιήσει την αλλαγή ηγεσίας από τα Περσικά στα Μακεδονικά χέρια. Επίσης με τους γάμους αυτούς παρείχε πρόσβαση στην εξουσία σε μεγάλο αριθμό υψηλόβαθμων αξιωματούχων της τέως Αχαιμενιδικής Διοίκησης, μειώνοντας τους λόγους να αναπτύξουν εθνικιστικά αντανακλαστικά και να θέσουν σε κίνδυνο την εξουσία του.
Ίσως έχοντας συνειδητοποιήσει όσα του είχε πει ο Κοίνος στον Ύφαση, ο Αλέξανδρος θέλησε στα Σούσα να εξοφλήσει τα χρέη των στρατιωτών του και ζήτησε να απογραφούν οι οφειλέτες, ώστε να τους καταβάλει τις οφειλές. Εκείνοι όμως δεν έδειξαν προθυμία, επειδή φοβήθηκαν ότι ήθελε να τους ελέγξει για τις δαπάνες και τον τρόπο ζωής τους. Δεν είχαν κι άδικο να σκεφτούν έτσι, αφού πράγματι είναι απορίας άξιο πώς βρέθηκαν χρεωμένοι μετά από τόσες γενναιόδωρες αμοιβές, λαφυραγωγήσεις και λεηλασίες. Ο Αλέξανδρος τους κάκισε για την κακή πίστη, που έδειχναν στις προθέσεις του βασιλιά τους, και άλλαξε τακτική. Δεν ζητούσε πλέον να καταγραφούν τα ονόματα των οφειλετών, αλλά τοποθέτησε τράπεζες (τραπέζια) και ταμίες σε διάφορα σημεία του στρατοπέδου, όπου πήγαιναν οι στρατιώτες και επιδεικνύοντας απλώς τα δανειστήρια συμβόλαια, απ' όπου προέκυπταν οι οφειλές τους, εισέπρατταν τα σχετικά ποσά. Το τελικό ποσό, το οποίο βάρυνε το βασιλικό θησαυροφυλάκιο, έφτασε τα 20.000 τάλαντα κατά τους Αρριανό και Ιουστίνο, τα 9.870 τάλαντα κατά τους Πλούταρχο και Κούρτιο ή τα «περίπου 10.000 τάλαντα» κατά τον Διόδωρο. Οι στρατιώτες του γράφτηκε ότι χάρηκαν, περισσότερο επειδή διατήρησαν την ανωνυμία τους και λιγότερο επειδή απαλλάχθηκαν από τα χρέη τους.
Ο Αλέξανδρος τίμησε με δώρα και τους άλλους στρατιωτικούς ανάλογα με το βαθμό, τη φήμη ή τα ανδραγαθήματα του καθενός, ενώ στεφάνωσε με χρυσά στεφάνια, όσους διέπρεψαν σε ανδραγαθίες. Αυτοί ήταν ο Πευκέστας, ο οποίος τον είχε σώσει στην πόλη των Μαλλών από βέβαιο θάνατο, ο Λεοννάτος, που διακρίθηκε γενικά σε όλη την Ινδία και ειδικά στη χώρα των Ωρειτών, ο Νέαρχος, που διέσχισε με επιτυχία την άγνωστη Μεγάλη (Αραβική) Θάλασσα και ο Ονησίκρητος, που δεν έκανε απολύτως τίποτα (απλώς ήταν κυβερνήτης του βασιλικού πλοίου). Ο Νέαρχος δεν τιμήθηκε, επειδή οργάνωσε ή εκπαίδευσε σωστά το στόλο, ούτε επειδή έδωσε νικηφόρες ναυμαχίες, αλλά επειδή χαρτογράφησε τα παράλια χωρίς να χάσει πλοία ή άντρες λόγω πείνας και δίψας. Χρυσά στεφάνια προσέφερε ο Αλέξανδρος και στους σωματοφύλακες.
Στα Σούσα έφτασαν τότε οι διοικητές από τις νεόκτιστες πόλεις και τις υπόλοιπες κατακτημένες περιοχές, φέρνοντας τους Επιγόνους. Αυτοί ήταν συνολικά 30.000 συνομήλικοι βάρβαροι παίδες, τους οποίους ο Αλέξανδρος είχε επιλέξει κάποια στιγμή στην Υρκανία. Είχε διατάξει να τους διδάξουν τα «Ελληνικά γράμματα και τα Μακεδονικά όπλα» και είχε ορίσει πολλούς επόπτες. Οι Μακεδόνες αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι από την επιλογή του Αλεξάνδρου να τους ονομάσει Επιγόνους, διότι μέχρι τότε όλοι οι Έλληνες ως Επιγόνους γνώριζαν δύο γενεαλογικά δένδρα, τους γιους των επτά επί Θήβας στρατηγών και τους γιους του Ηρακλή. Τώρα ο Αλέξανδρος προσέθετε σε μία καθαρά ελληνική γενεαλογία 30.000 βάρβαρους, που δεν είχαν ίχνος ελληνικού αίματος στις φλέβες τους. Ο Αλέξανδρος αποκαλώντας τους γιους του, ήθελε να κάνει απόλυτα σαφές ότι αυτοί οι νέοι θα είχαν προνομιακή θέση και αντιμετώπιση στη νέα τάξη πραγμάτων. Ο Ιουστίνος σε μία ακόμη προθύστερη προβολή της ρωμαϊκής ιστορίας στην ελληνική λέει ότι ο Αλέξανδρος ονόμασε Επιγόνους τα ορφανά από πατέρα Μακεδόνα, που σκοτώθηκε στη μάχη. Αυτά τα μεγάλωσε μέσα στο στρατόπεδο, όπου σκληραγωγήθηκαν από μικρή ηλικία και θα γίνονταν ανίκητοι στρατιώτες.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Αλέξανδρος δημιούργησε στο εταιρικό ιππικό μία πέμπτη ιππαρχία, στην οποία εκτός από λίγους Μακεδόνες κατατάχθηκαν κατά λόχους, όσοι ξεχώριζαν σε αξίωμα, ομορφιά ή γενναιότητα από τους ιππείς των Βακτρίων, Σογδιανών, Αραχωτών, Δραγγών και των Ευακών Περσών. Και στο άγημα των ιππέων εντάχθηκαν Πέρσες ευγενείς, ο Κωφήνας του Αρτάβαζου, οι γιοι του Μαζαίου, Υδάρνης και Αρτιβόλης, οι γιοι του Φραταφέρνη, του σατράπη των Παρθυαίων και Υρκανών, Σισίνης και Φραδασμένης, ο αδελφός της Ρωξάνης, ο Ιτάνης, καθώς και τα αδέλφια Αιγοβάρης και Μιθροβαίος. Επικεφαλής τους ορίστηκε ο Βάκτριος Υστάσπης και εξοπλίστηκαν με δόρατα αντί των περσικών μεσάγκυλων. Αυτοί οι νεωτερισμοί στενοχώρησαν πολύ τους Μακεδόνες, που έβλεπαν ότι ο Αλέξανδρος φρόντιζε να αποκοπεί απ’ αυτούς. Το ποτήρι της αγανάκτησής τους είχε γεμίσει προ πολλού και σε λίγο επρόκειτο να ξεχειλίσει.
Από τα Σούσα έστειλε τον Ηφαιστίωνα με το μεγαλύτερο μέρος του πεζικού μέχρι τον Περσικό Κόλπο, ενώ το ναυτικό παρέμεινε στη Σουσιανή. Ο Αλέξανδρος με τους υπασπιστές, το άγημα του ιππικού και λίγους εταίρους ανέβηκε σε πλοίο, κατέπλευσε τον ποταμό Ευλαίο μέχρι τη θάλασσα και κατευθύνθηκε προς τις εκβολές του Τίγρη. Μετά ο υπόλοιπος στόλος με τα πιο ταλαιπωρημένα πλοία ανέπλευσε τον Ευλαίο και μέσω μιάς διώρυγας μπήκε στον Τίγρη. Η στάθμη αυτού του ποταμού βρίσκεται χαμηλότερα από το έδαφος και γι' αυτό δεν αρδεύει κανένα τμήμα της περιοχής που διασχίζει, αντίθετα συγκεντρώνει νερό από όλα τα κανάλια της περιοχής και καταλήγει σε Δέλτα μεγάλο και αδιάβατο, επειδή έχει πολύ ορμητικά νερά. Ο Ευφράτης ρέει σε ψηλότερο επίπεδο από τον Τίγρη, η στάθμη του είναι στο ίδιο ύψος με το έδαφος, αρδεύει όλη την περιοχή και, επειδή δεν του απομένουν πολλά νερά, στις εκβολές του σχηματίζει έλος. Ο Αλέξανδρος περιέπλευσε την ακτή ανάμεσα στις εκβολές του Ευλαίου και του Τίγρη, τον οποίο ανέπλευσε μέχρι το σημείο, όπου είχε στρατοπεδεύσει ο Ηφαιστίων, και από εκεί ως την παρόχθια πόλη Ώπη. Κατά τον ανάπλου του Τίγρη κατέστρεφε τα φράγματα, που είχαν κατασκευάσει οι Πέρσες και δεν ήταν αρδευτικά, αλλά οχυρωματικά έργα. Επειδή οι Πέρσες δεν είχαν αξιόμαχο εθνικό ναυτικό, είχαν κατασκευάσει αυτά τα φράγματα, για να εμποδίσουν κάποιον, που θα τους νικούσε στη θάλασσα, να αναπλεύσει τον ποταμό και να βρεθεί στα μετόπισθεν τους. Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι τα έργα αυτά είναι αναποτελεσματικά και άχρηστα σε μία ισχυρή στρατιωτική δύναμη, όπως η δική του.
ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
Περσίδα – Ο τάφος του Κύρου – Ο θάνατος του Κάλανου
(Αρριανός ΣΤ.29, Ζ.3, Ζ.18, Πλούταρχος Αλέξανδρος 69.3-70, Διόδωρος ΙΖ.107, Κούρτιος 10.1.22-38)
Ο Αλέξανδρος επικεφαλής των ελαφρύτερα οπλισμένων πεζών, των εταίρων και μέρους των τοξοτών κατευθυνόταν προς τις Πασαργάδες για να επισκεφθεί τον τάφο του Κύρου. Καθώς ο πλησίαζε στα σύνορα της Περσίδας, έμαθε ότι όσο βρισκόταν στην Ινδία, είχε πεθάνει ο σατράπης τον οποίο είχε διορίσει, ο Φρασαόρτης, και ότι τον είχε διαδεχθεί προσωρινά ο Ορξίνης. Στις Πασαργάδες τον συνάντησε ο σατράπης της Μηδίας, ο Ατροπάτης, φέρνοντας μαζί του κάποιον Πέρση, τον Βαρυάξη, που είχε φορέσει όρθια την τιάρα και αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς των Μήδων και των Περσών. Ο Αλέξανδρος διέταξε την εκτέλεση του Βαρυάξη και όλων των συλληφθέντων συνεργατών του.
Εν συνεχεία επισκέφθηκε τον τάφο του Κύρου, του ιδρυτή της δυναστείας των Αχαιμενιδών, που βρισκόταν στον βασιλικό παράδεισο των Πασαργάδων. Ο παράδεισος είχε πολλά δέντρα όλων των ειδών, πολλά τρεχούμενα νερά και πυκνή βλάστηση. Η βάση του τάφου είναι τετράγωνη από κυβόσχημες πέτρες, ο ίδιος ο τάφος έχει σχήμα οικοδομήματος με επικλινή στέγη και μία μικρή πορτούλα, από την οποία περνάει με δυσκολία ένας μικρόσωμος άντρας. Μέσα στον τάφο υπήρχε μία κλίνη, της οποίας τα πόδια ήταν από σφυρήλατο χρυσάφι, πάνω της ήταν απλωμένος ένα βαβυλωνιακός τάπητας και για υπόστρωμα είχε πορφυρούς καυνάκες. Επίσης υπήρχαν ένας κάνδυς, χιτώνες βαβυλωνιακοί, μηδικές αναξυρίδες και στολές σε μπλε, πορφυρό και άλλα χρώματα. Υπήρχαν ακόμη περιδέραια από συνεστραμμένο μέταλλο ή αλυσίδα, ακινάκες και σκουλαρίκια όλα χρυσά και λιθοκόλλητα. Υπήρχε και ένα τραπέζι, ενώ στη μέση της κλίνης βρισκόταν η σαρκοφάγος με το σώμα του Κύρου. Από την εποχή του Καμβύση του γιου του Κύρου την φύλαξη είχαν αναλάβει οι Μάγοι, που έμεναν σε ένα οίκημα στην ανηφόρα, που οδηγούσε στον τάφο. Το αξίωμα του φύλακα ήταν κληρονομικό και περνούσε από πατέρα σε γιο. Ο βασιλιάς χορηγούσε στους φύλακες ένα πρόβατο για κάθε μέρα, κρασί, αλεύρι και ένα άλογο κάθε μήνα, για να το θυσιάζουν στον Κύρο. Πάνω στον τάφο υπήρχε «επίγραμμα με περσικά γράμματα», το οποίο δεν σώζεται σήμερα. Το πιθανότερο είναι ότι το επίγραμμα ακολουθούσε τον τύπο όλων των άλλων, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Θα πρέπει δηλαδή να έγραφε «Εγώ είμαι ο Κύρος, ο βασιλιάς, ο Αχαιμενίδης» ή «Κύρος, Μέγας Βασιλεύς, Αχαιμενίδης» και τα «περσικά γράμματα» πρέπει να ήταν οπωσδήποτε το περσικό και τουλάχιστον δύο από τα τρία αλφάβητα των επισήμων γλωσσών της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας, το αραμαϊκό, το ελαμιτικό και το ακκαδικό, ενώ το επίγραμμα, που διασώθηκε ως τις μέρες μας είναι μία ελληνοπρεπής εκδοχή του πραγματικού. Κατά τον Αρριανό έγραφε «Άνθρωπε, εγώ είμαι ο Κύρος, ο γιος του Καμβύση, που ανέβασε τους Πέρσες στην εξουσία και βασίλεψε στην Ασία. Μη με φθονήσεις λοιπόν για το μνήμα μου». Κατά τον Πλούταρχο έγραφε «Άνθρωπε, όποιος κι αν είσαι, απ' όπου κι αν έρχεσαι, διότι ξέρω ότι θα έλθεις, εγώ είμαι ο Κύρος, που πήρα την εξουσία για λογαριασμό των Περσών. Μην φθονήσεις λοιπόν το λίγο χώμα, που σκεπάζει το σώμα μου» και ο Αλέξανδρος διέταξε να χαράξουν πιο κάτω τη μετάφρασή του στα ελληνικά.
Τον Ιανουάριο ή Φεβρουάριο του 324 ο Αλέξανδρος βρήκε τον τάφο του Κύρου συλημένο. Μόνο η κλίνη και η σαρκοφάγος είχαν απομείνειׂ οι τυμβωρύχοι δεν είχαν σεβαστεί ούτε το λείψανο του νεκρού. Το πέταξαν έξω από τη σαρκοφάγο, την οποία προσπάθησαν να σπάσουν, επειδή ήταν μεγάλη και δεν χωρούσε από την πορτούλα. Δεν τα κατάφεραν όμως και την άφησαν. Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο Αλέξανδρος συνέλαβε και βασάνισε τους Μάγους, που είχαν την ευθύνη της φύλαξης, αλλά παρά τα βασανιστήρια, εκείνοι δεν ομολόγησαν κανέναν ένοχο. Επειδή δεν υπήρχαν μαρτυρίες για δική τους συνενοχή, τους άφησε τελικά ελεύθερους. Στη συνέχεια διέταξε τον Αριστόβουλο να αποκαταστήσει το μνημείο και το λείψανο του Κύρου και να τοποθετήσει κτερίσματα ίσα σε αριθμό και ποιότητα, όπως και πριν. Έπρεπε ακόμη να αφαιρέσει την πορτούλα, να χτίσει το άνοιγμα με πέτρες και πηλό, και να το σφραγίσει με τη βασιλική σφραγίδα του. Δηλαδή, κατά τον Αριστόβουλο, την αφήγηση του οποίου παραθέτει ο Αρριανός, η εκτέλεση του Ορξίνη αργότερα ήταν άσχετη με τη σύληση του τάφου του Κύρου.
Κατά τον Πλούταρχο, τον τάφο είχε συλήσει κάποιος «καθόλου ασήμαντος» Μακεδόνας, τον οποίο εκτέλεσε ο Αλέξανδρος, ο Πουλαμάχος από την Πέλλα. Το ταλέντο του Κούρτιου βρήκε στην εκτέλεση του Ορξίνη άλλη μία ευκαιρία για δημιουργία και μας έδωσε μία ενδιαφέρουσα ροζ ιστορία. Υποτίθεται ότι ο σατραπεύων Πέρσης υποδεχόμενος τον Αλέξανδρο του προσέφερε πολλά μεγαλόπρεπα δώρα, πολλούς ίππους και 3.000 τάλαντα σε αργυρά νομίσματα. Επίσης, όταν προσέφερε πολλά και σημαντικά δώρα σε όλους τους εταίρους, κάποιοι τον συμβούλεψαν να τιμήσει και τον ευνούχο Βαγώα, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν η ευνοούμενη ερωμένη του Αλεξάνδρου. Ο Ορξίνης αρνήθηκε και είπε ότι δεν σκόπευε να υποβάλει τα σέβη του στις βασιλικές πόρνες και ότι οι Πέρσες δεν θεωρούσαν ως άντρες όσους συμπεριφέρονταν ερωτικά σαν γυναίκες. Ο Βαγώας πληροφορήθηκε τα λόγια του Ορξίνη και αποφάσισε να τον βγάλει από τη μέση. Όσο καιροφυλακτούσε για την κατάλληλη ευκαιρία, συνωμότησε με τους «πιο ανάξιους ανθρώπους του Ορξίνη» και όποτε προσέφερε τις ερωτικές του υπηρεσίες στον Αλέξανδρο δεν παρέλειπε να συκοφαντήσει τον σατράπη. Η κατάλληλη ευκαιρία δόθηκε στον Βαγώα, όταν ο Αλέξανδρος ζήτησε να επισκεφθεί τον τάφο του Κύρου και να αποδώσει τιμές. Τα κτερίσματα του ιδρυτή της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας ήταν μία σκουριασμένη ασπίδα, δύο «σκυθικά (παλίντονα) τόξα» και μία κοπίς. Στην έκπληξη του Αλεξάνδρου για τα φτωχικά κτερίσματα ενός τόσο μεγάλου άντρα, ο Βαγώας είπε «έχω ακούσει ότι εδώ βρίσκονταν 3.000 τάλαντα, αυτά που σου προσέφερε ο Ορξίνης» και κάλεσε και τους άλλους συνωμότες να δηλώσουν τα προσυμφωνημένα. Έτσι ο Αλέξανδρος υποτίθεται ότι πείστηκε για την ενοχή του Ορξίνη και διέταξε την εκτέλεσή του.
Η βεβαιότητα του Πλούταρχου για την ταυτότητα του Πουλαμάχου έρχεται σε αντίθεση με την αβεβαιότητα του Αριστόβουλου για την ταυτότητα του δράστη, γίνεται δε εντονότερη αν λάβουμε υπόψη μας ότι κατά τον Αριστόβουλο ο Ορξίνης είχε κατηγορηθεί για τη σύληση άλλων τάφων, όχι όμως του συγκεκριμένου. Απ’ την άλλη πλευρά ο Κούρτιος συνεπαρμένος από το δημιουργικό του οίστρο κάνει ένα λάθος εξαιρετικά σημαντικό για την αξιοπιστία της διήγησής του. Βάζει τον Βαγώα να λέει στον Αλέξανδρο ότι ο Ορξίνης «μη δυνάμενος να κρατήσει τη λεία του ατιμώρητος την παρέδωσε σε σένα, θέλοντας να εξασφαλίσει την εύνοιά σου». Αυτό σημαίνει πως ο Βαγώας είχε προηγουμένως διαπιστώσει ότι τα ασημένια νομίσματα αξίας 3.000 ταλάντων, που υποτίθεται ότι παρέλαβε ο Αλέξανδρος, ήταν όλα (μηδενός εξαιρουμένου) κοπής της εποχής του Κύρου ή παλαιότερης. Εκτός κι αν ο Κούρτιος περιμένει να πιστέψουμε ότι ο Αλέξανδρος τυφλωμένος απ’ το ερωτικό πάθος του για τον ευνούχο διέταξε την εκτέλεση χωρίς να ελέγξει, όσα του υποδείκνυε ο Βαγώας και οι άλλοι ως αποδείξεις ενοχής του Ορξίνη.
Η επίσκεψη του Αλεξάνδρου στον τάφο του Κύρου, δεν οφειλόταν στο σεβασμό προς τον ιδρυτή της περσικής αυτοκρατορίας, αλλά εντασσόταν στο γενικότερο τυπικό, που είχε υιοθετήσει, για να εμφανισθεί ως διάδοχος και κληρονόμος του θρόνου των Αχαιμενιδών. Η δε αναζήτηση, η ενδεχόμενη τιμωρία του δράστη και η αποκατάσταση του μνημείου ήταν πράξεις επιβεβλημένες από τις βασικές αρχές διοίκησης, που ακολουθούσε, και συγκεκριμένα στόχευαν στο να εμπεδωθεί στους υπηκόους το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης προς την εξουσία του.
Όσο η στρατιά βρισκόταν στις Πασαργάδες, ο Ινδός φιλόσοφος Κάλανος, τον οποίο ο Αλέξανδρος εκτιμούσε πολύ, αρρώστησε για πρώτη φορά στη ζωή του σε ηλικία 73 ετών κι επειδή η υγεία του χειροτέρευε καθημερινά, θέλησε να δώσει τέρμα στη ζωή του. Αρχικά ο Αλέξανδρος προσπάθησε να τον μεταπείσει, αλλά βλέποντας την αποφασιστικότητά του να πεθάνει, ανέθεσε στον Πτολεμαίο να ετοιμάσει την εξόδιο τελετή, όπως την ήθελε ο Βραχμάνας. Λέγεται ότι προπορευόταν μία πομπή από έφιππους και πεζούς. Άλλοι ήταν οπλισμένοι και άλλοι μετέφεραν πάσης φύσεως θυμιάματα, χρυσά και ασημένια κύπελλα, στρώματα και μία βασιλική ενδυμασία, που κατά διαταγή του Αλεξάνδρου θα καιγόντουσαν στην πυρά προς τιμήν του Ινδού. Επειδή λόγω της ασθενείας του δεν μπορούσε να περπατήσει, του είχαν παραχωρήσει έναν βασιλικό ίππο των Νυσαίων, αλλά ο Κάλανος δεν μπορούσε ούτε να ιππεύσει και τελικά τον μετέφεραν στεφανωμένο κατά τα ινδικά έθιμα πάνω σε φορείο. Σε όλη τη διαδρομή έψελνε ινδικά τραγούδια, τα οποία οι άλλοι Ινδοί της στρατάς αναγνώρισαν ως ύμνους προς τους θεούς τους. Πριν ανέβει στην πυρά, μοίρασε τα δώρα και τα στρώματα στους συντρόφους του και τον ίππο τον δώρισε στον μαθητή του Λυσίμαχο. Χαιρέτησε όλους τους παρόντες Μακεδόνες και τους παρακάλεσε να κάνουν επικήδειο γλέντι, να διασκεδάσουν και να μεθύσουν. Λέγεται ακόμη ότι φίλησε όλους τους εταίρους, αλλά δεν άφησε να τον φιλήσει ο Αλέξανδρος. Του είπε μάλιστα ότι θα τον φιλούσε, όταν θα τον συναντούσε στη Βαβυλώνα, κάτι που κείνη τη στιγμή το θεώρησαν ως ασήμαντη ασυναρτησία. Ενάμισι χρόνο αργότερα, όταν ο Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα, όσοι είχαν ακούσει τον Κάλανο να λέει τα παραπάνω, πίστεψαν ότι ο Ινδός ήταν ο πρώτος, που πρόβλεψε τον θάνατο του Αλεξάνδρου. Μετά ο Κάλανος ανέβηκε στην πυρά και ξάπλωσε έτσι ώστε να τον βλέπει όλη η στρατιά. Σύμφωνα με τον Νέαρχο μόλις ο Αλέξανδρος έδωσε την εντολή να ανάψουν την φωτιά, ήχησαν οι σάλπιγγες, η στρατιά αλάλαξε πολεμικά και οι ελέφαντες έβγαλαν την πολεμική τους κραυγή προς τιμήν του Βραχμάνα. Λέγεται ότι το θέαμα δεν άρεσε καθόλου στον Αλέξανδρο, όμως όλοι θαύμασαν ότι ο Κάλανος έμεινε εντελώς ακίνητος καθώς τον τύλιγαν οι φλόγες. Στο προς τιμήν του νεκρόδειπνο, ο Αλέξανδρος προκήρυξε αγώνα οινοποσίας με έπαθλο στεφάνι αξίας ενός ταλάντου. Νίκησε ο Πρόμαχος, που ήπιε 4 χόες (περίπου 17 λίτρα), αλλά πέθανε μετά από τρεις ημέρες. Εκτός από τον νικητή, η κραιπάλη με αφορμή το νεκρόδειπνο σκότωσε συνολικά 41 άτομα, που όλοι τους ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του στρατού και αξιωματούχοι του κράτους.
Στο μεταξύ ο στόλος, που στα μέσα Ιανουαρίου απέπλευσε από το καρμανικό ερημονήσι της Καταίας, μετά από 400 στάδια (περί τα 71 χμ) κατέπλευσε στην περσική ακτή της Ίλας και αγκυροβόλησε σε ένα μικρό ερημονήσι, την Καΐκανδρο. Με το πρώτο φως της ημέρας άφησαν πίσω τους την Καΐκανδρο και αγκυροβόλησαν σε ένα άλλο νησί, όπου οι κάτοικοι ψάρευαν μαργαριτάρια, όπως και στην ινδική θάλασσα. Απέπλευσαν ξανά και αγκυροβόλησαν σε απόσταση 40 σταδίων (περίπου 7,5 χμ) στο ίδιο νησί, αφού πέρασαν το ακρωτήριό του. Το επόμενο αγκυροβόλιό τους ήταν στην ακτή κάτω από το βουνό Ώχος, όπου βρήκαν ένα ασφαλές λιμάνι και συνοικισμό ψαράδων. Στα 450 στάδια (περίπου 83 χμ) από τον Ώχο ήταν τα Απόστανα. Εκεί βρήκαν πολλά αγκυροβολημένα πλοία και ένα χωριό σε απόσταση 60 σταδίων (περίπου 11 χμ) από την παραλία. Απέπλευσαν τη νύχτα και μετά από 400 στάδια (περί τα 74 χμ) μπήκαν σε έναν κόλπο, γύρω από τον οποίο ήταν χτισμένα πολλά χωριά, και αγκυροβόλησαν στις υπώρειες του βουνού. Στην περιοχή αυτή βρήκαν πολλούς φοίνικες και οπωροφόρα δέντρα «που φυτρώνουν και στην ελληνική γη».
Από εκεί απέπλευσαν και μετά από 600 στάδια (περί τα 111 χμ) έφτασαν σε μία κατοικημένη περιοχή, τα Γώγανα. Το αγκυροβόλιο, που διάλέξαν, η εκβολή του χειμάρρου Αρεώνα, δεν ήταν καλό, διότι ήταν στενό και η άμπωτη αποκάλυπτε τα γύρω βράχια. Προχώρησαν άλλα 800 στάδια ως την εκβολή του ποταμού Σιτακού, αλλά ούτε κι εκεί βρήκαν καλό αγκυροβόλιο. Γενικά σε όλον τον παράπλου των περσικών ακτών δυσκολεύτηκαν από τα βράχια, τις ξέρες και τα παράκτια έλη. Αλλά δεν τους προβλημάτισε καθόλου ο ανεφοδιασμός, διότι ο Αλέξανδρος είχε εκδώσει τις κατάλληλες διαταγές και σ’ όλο το μήκος της ακτογραμμής είχαν δημιουργηθεί σημεία ανεφοδιασμού. Μπόρεσαν λοιπόν να βγάλουν στη στεριά τα πλοία επί 21 ημέρες, για να επισκευάσουν τα καταπονημένα και να συντηρήσουν τα άλλα.
Όταν τελείωσαν οι επισκευές, περί τα τέλη Ιανουαρίου ή αρχές Φεβρουαρίου του 324, έρριξαν και πάλι τα πλοία στη θάλασσα. Μετά από 750 στάδια (περίπου 138 χμ) έφτασαν στην πόλη Ιέρατι και αγκυροβόλησαν στη διώρυγα Ηράτεμι, που ένωνε ένα ποταμό με τη θάλασσα. Μόλις ξημέρωσε κατευθύνθηκαν προς το χείμαρρο Πάδαγρο παραπλέοντας τη χερσόνησο Μεσημβρία, που ήταν κατάφυτη με περιβόλια και οπωροφόρα δέντρα πάσης φύσεως. Από τη Μεσημβρία έπλευσαν άλλα 200 στάδια (περίπου 37 χμ), κατέπλευσαν στην Ταόκη και αγκυροβόλησαν στον ποταμό Γράνι. Περί τα 200 στάδια στο εσωτερικό υπήρχαν περσικά ανάκτορα. Ο Νέαρχος λέει ότι ταξιδεύοντας από τη Μεσημβρία προς την Ταόκη, είδαν ένα κήτος ξεβρασμένο στην ακτή και έστειλε μερικούς ναύτες να το παρατηρήσουν. Το μήκος του ήταν 50 πήχεις (περίπου 23 μ), το πάχος του σχεδόν 1 πήχυς (περίπου 0,5 μ), το δέρμα του ήταν φολιδωτό και πάνω του ήταν κολλημένα όστρακα, πεταλίδες και φύκια. Γύρω από το κήτος κείτονταν και πολλά δελφίνια μεγαλύτερα από εκείνα της Μεσογείου.
Στη συνέχεια αγκυροβόλησαν σε ένα ασφαλές λιμάνι κοντά στον ποταμό Ρώγονι, 200 στάδια (περίπου 37 χμ) από τον Γράνι. Μετά από άλλα 400 στάδια (περί τα 74 χμ) στρατοπέδευσαν κοντά στον χείμαρρο Βρίζανα, όπου περίμεναν να έρθει η πλημμυρίδα, για να μπορέσουν να περάσουν πάνω από τα βράχια, τις ξέρες και τους σκοπέλους. Με την άμπωτη τα πλοία κάθισαν στα ρηχά και με την επόμενη πλημμυρίδα ξανοίχτηκαν και πάλι στη θάλασσα. Την επόμενη στάση την έκαναν κοντά στον ποταμό Άροσι, τον μεγαλύτερο απ’ όσους είχε δει ο Νέαρχος να χύνονται στην ανοιχτή θάλασσα. Ο Άροσις ήταν το όριο μεταξύ Περσίδας και Σουσιανής. Όλη η περσική ακτογραμμή από την Ίλα μέχρι εκεί ήταν 4.400 στάδια (περίπου 813 χμ).
Πριν τελειώσει ο Φεβρουάριος του 324 ο Αλέξανδρος πήγε από τις Πασαργάδες στην Περσέπολη. Εκεί διέταξε τον απαγχονισμό τον Ορξίνη, διότι δέχθηκε πολλές καταγγελίες ότι με διαταγή του είχαν συληθεί ιερά και βασιλικοί τάφοι και πολλοί Πέρσες εκτελέσθηκαν χωρίς δίκη. Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος όρισε σατράπη της Περσίδας τον Πευκέστα, ο οποίος είχε διακινδυνεύσει τη ζωή του για να τον σώσει στη χώρα των Μαλλών. Όπως φάνηκε στη συνέχεια, στον Πευκέστα άρεσε πολύ ο περσικός τρόπος ζωής και μόνος αυτός από όλους του Μακεδόνες έμαθε περσικά, φόρεσε περσική ενδυμασία και τηρούσε το περσικό τυπικό στην Αυλή της σατραπείας. Ο Αλέξανδρος ήταν ικανοποιημένος με την τακτική του αυτή, το ίδιο και οι Πέρσες, που έβλεπαν έναν Έλληνα να αρνείται τα ελληνικά και να αποδέχεται τα περσικά έθιμα.
Η τελευταία κατάχρηση του Άρπαλου
(Πλούταρχος, Αλέξανδρος 35.15, 39.7-9, Δημοσθένης 23-26, Διόδωρος ΙΖ.108.4-κ.ε)
Η σχεδόν τριετής απουσία του Αλεξάνδρου στην Ινδία έκανε τους αξιωματούχους, που είχε τοποθετήσει στις κατακτημένες περιοχές, να πιστέψουν ότι δεν θα ξαναγυρίσει ζωντανός. Έτσι άρχισαν να αυθαιρετούν και να καταπιέζουν τους υπηκόους τους. Ήταν τέτοιο το πλήθος των παραπτωμάτων, ώστε ο Αλέξανδρος άρχισε να επιβάλλει όλο και πιο εύκολα τιμωρίες, όλο και σκληρότερες ποινές, ακόμη και για τα πιο μικρά παραπτώματα, θεωρώντας ότι οι δράστες τους απλώς δεν πρόλαβαν να διαπράξουν μεγαλύτερα αδικήματα. Η ασυδοσία και η ληστρική συμπεριφορά των αξιωματούχων του οφειλόταν στη συνειδητοποίηση ότι ο Αλέξανδρος ήταν ο μοναδικός συνδετικός ιστός όλου του στρατιωτικού εγχειρήματος. Δεν υπήρχε διάδοχος ή αντικαταστάτης, αλλά πολλοί αξιωματούχοι νεόκοποι, ισχυροί και φιλόδοξοι. Χαρακτηριστικά φέρεται να του είχε πει ο γιος του Μαζαίου «ο Δαρείος ήταν ένας εσύ όμως έχει κάνει πολλούς Αλέξανδρους», ενώ η μητέρα του τον συμβούλευε να ευεργετεί και να τιμά τους φίλους του με άλλους τρόπους, όχι με πλούτη και δύναμη, διότι έτσι τους εξομοίωνε με βασιλιάδες. Την Ολυμπιάδα ενοχλούσε ακόμη ότι ο ίδιος φρόντιζε να έχουν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Είδαμε ακόμη τι νοοτροπία είχαν αναπτύξει με την ανοχή του Αλεξάνδρου, έτσι όταν δημιουργήθηκε στους διάφορους αξιωματούχους η πεποίθηση ότι εξέλιπε ο ιθύνων νους, η αντίδρασή τους ήταν αναμενόμενη. Μη γνωρίζοντας πόσα και ποιά εδάφη θα παρέμεναν σε ελληνικά χέρια και ποια θα χάνονταν, δηλαδή μη γνωρίζοντας πόσο θα παρέμεναν στις θέσεις τους, θεώρησαν ότι είχαν περιορισμένο χρόνο μπροστά τους, για να πλουτίσουν και να επιδοθούν σε πάσης φύσεως απολαύσεις. Ένας από αυτούς ήταν και ο Άρπαλος.
Η καχεκτική του διάπλαση, που δεν του επέτρεπε να διακριθεί στην ανώτερη και ευγενέστερη ασχολία της εποχής, την πολεμική δράση, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσής του και των επιλογών του. Μετά την κατάληψη των Εκβατάνων είχε οριστεί υπεύθυνος του θησαυρού των Περσών και των Μήδων και στη συνέχεια αναβαθμίστηκε σε βασιλικό θησαυροφύλακα στη Βαβυλωνία. Ήδη είχε μία κατάχρηση στο ενεργητικό του, τότε όμως ο Αλέξανδρος είχε συγχωρήσει τον παιδικό του φίλο και του είχε αναθέσει ξανά το θησαυροφυλάκιο της εκστρατείας. Όταν ο Αλέξανδρος βρισκόταν στην Ινδία, ο πρόδηλα επιρρεπής σε καταχρήσεις Άρπαλος συνέχισε αυτό, που γνώριζε καλύτερα. Μάλιστα, επειδή ήταν υπερβολικά Έλληνας, θέλησε να δημιουργήσει μία νέα Ελλάδα στη Μεσοποταμία. Δεν άντεχε το βαρβαρικό περιβάλλον κι έφερνε φυτά από την Ελλάδα για τα ανάκτορα και τους περιπάτους της Βαβυλώνας. Ούτε την ελληνική διατροφή δεν μπορούσε να ξεχάσει, γι’ αυτό έφερνε μεγάλες ποσότητες ψαριών από τη μακρινή Ερυθρά Θάλασσα (Περσικό Κόλπο). Επίσης ως προβεβλημένος πλέον Έλληνας πολιτικός χρειαζόταν δίπλα του μία γνωστή εταίρα, από μία λαμπρή ελληνική πόλη. Κάλεσε λοιπόν την διασημότερη Αθηναία εταίρα, την Πυθονίκη, στην οποία όσο ζούσε κοντά του προσέφερε βασιλικές αμοιβές, και όταν πέθανε, την έθαψε μεγαλόπρεπα σε πολυδάπανο τάφο, που της κατασκεύασε στην Αττική. Την αντικατέστησε με την επίσης Αθηναία εταίρα, την Γλυκέρα, με την οποία ζούσε εξίσου δαπανηρά. Παράλληλα, προετοίμαζε την έξοδο της διαφυγής του και το καταφύγιο για τις δύσκολες μέρες, κάνοντας γενναίες δωρεές στο Δήμο της Αθήνας. Φαίνεται ακόμη ότι ο Άρπαλος, αν και καχεκτικός, ως εραστής ήταν ακόρεστος, διότι έκανε και διάφορες ακολασίες με τις γυναίκες των βαρβάρων. Η έκλυτη ζωή και οι καταχρήσεις του Δημοσίου Χρήματος προκάλεσαν τη γενική κατακραυγή κατά του βασιλικού θησαυροφύλακα και, όταν γύρισε ο Αλέξανδρος και άρχισε να επιβάλλει τιμωρίες, εκείνος πρόλαβε να δραπετεύσει με 5.000 αργυρά τάλαντα και 6.000 μισθοφόρους.
Άφησε τους μισθοφόρους στο Ταίναρο και ο ίδιος με μέρος των χρημάτων ζήτησε καταφύγιο στο Δήμο των Αθηναίων, ελπίζοντας ότι είχαν πιάσει τόπο οι γενναιοδωρίες του. Προσέλαβε τους καλύτερους ρήτορες για να στηρίξουν το αίτημά του, διότι στο μεταξύ ο Αντίπατρος και η Ολυμπιάδα ζήτησαν την έκδοσή του για όλα τα αδικήματα και πρωτίστως για το ποινικό αδίκημα της μνημειώδους κατάχρησης Δημοσίου Χρήματος. Οι Αθηναίοι ρήτορες θέλησαν να επωφεληθούν από τον πλούσιο φυγάδα και κινήθηκαν, ώστε να γίνει δεκτό το αίτημά του. Στη συγκεκριμένη υπόθεση ο Δημοσθένης πήρε θέση υπέρ του προφανούς συμφέροντος της πατρίδας του και πρότεινε την απέλασή του, διότι η Αθήνα δεν ήταν πια ασύδοτος Ηγεμών της Ελλάδος, αλλά απλό και εξ ανάγκης μέλος του Κοινού Συνεδρίου των Ελλήνων υποχρεωμένο να σέβεται τη νομιμότητα. Μετά την υποταγή του πανίσχυρου εργοδότη του, του Μεγάλου Βασιλέα, και την παγκόσμια επικράτηση του Αλεξάνδρου, ο Δημοσθένης είχε μείνει χωρίς μεγάλης εμβέλειας αντίπαλο, για να επιδεικνύει τη ρητορική του δεινότητα, και περιορίστηκε σε δευτερεύουσες πολιτικές υποθέσεις. Δυστυχώς όμως τον άνθρωπο πρώτα εγκαταλείπει η ψυχή και μετά ο χαρακτήρας. Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, ενώ ο Άρπαλος επεδείκνυε στους κατάλληλους ανθρώπους τη λεία, που είχε φέρει μαζί του για να την ανταλλάξει με τις υπηρεσίες τους, ο Δημοσθένης άρχισε να ρωτάει δήθεν για το σκάλισμα μιάς βαρβαρικής κύλικας. Ο Άρπαλος, προέτρεψε τον σεσημασμένο για τη φιλαργυρία του ρήτορα να την πάρει στα χέρια του, οπότε ο Δημοσθένης εντυπωσιάσθηκε από το βάρος του χρυσού σκεύους και ρώτησε πόσο κοστίζει. «Σ’ εσένα θα αποφέρει 20 τάλαντα» είπε ο Άρπαλος και το ίδιο βράδυ έστειλε την κύλικα και τα χρήματα στο σπίτι του λαμπρού Αθηναίου πολιτικού, που ξέχασε τα επιχειρήματά του ότι ο Άρπαλος έπρεπε να απελαθεί, για να μην εμπλακεί η Αθήνα σε αδικαιολόγητο πόλεμο. Έτσι, την επομένη μέρα κατά την προγραμματισμένη συζήτηση στην εκκλησία των Αθηναίων για το αίτημα του Άρπαλου, ο Δημοσθένης εμφανίσθηκε με το λαιμό του τυλιγμένο στα μάλλινα. Όταν ήλθε η ώρα να μιλήσει, οπότε έπρεπε να υποστηρίξει την πρόταση για απέλαση του Άρπαλου, έδειξε στους Αθηναίους τον φασκιωμένο λαιμό του και προφασίσθηκε ότι δεν μπορούσε να μιλήσει. Επειδή ο χαρακτήρας του ήταν γνωστός σε όλους, κανείς δεν πίστεψε ότι είχε κρυολογήσει, αντίθετα άρχισαν να τον χλευάζουν και να τον ειρωνεύονται ότι δεν είχε πάθει συνάγχη αλλά ἀργυράγχη. Τότε ο Δημοσθένης θίχτηκε και θέλησε να υπερασπιστεί την τιμή του, αλλά οι συμπολίτες του εξαγριωμένοι από την ανυπόφορη αθλιότητά του θορυβούσαν και δεν του επέτρεψαν να μιλήσει.
Τελικά οι Αθηναίοι αποφάσισαν την απέλαση του Άρπαλου και τη διεξαγωγή ενδελεχούς έρευνας, ακόμη και στα σπίτια των ρητόρων, που είχαν βάλει χέρι στα κλοπιμαία του βασιλικού καταχραστή. Είναι βέβαιο ότι ο Άρπαλος επέλεξε το Δημοσθένη λόγω της παλιάς του έχθρας με τον Αλέξανδρο. Επίσης μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι ο Δημοσθένης δεν τον ανέλαβε για να προστατέψει τον «κατατρεγμένο» Άρπαλο από τον «κακό» Αλέξανδρο, αλλά για να εισπράξει την ασφαλώς γενναία αμοιβή. Ο Δημοσθένης καταδικάστηκε από το δικαστήριο του Αρείου Πάγου σε πρόστιμο 50 ταλάντων και φυλάκιση για αποδοχή προϊόντος εγκλήματος, αλλά δραπέτευσε. Ακόμη κι αν το Βασίλειο της Μακεδονίας δεν ήταν η κοσμοκράτειρα δύναμη, τα αδικήματα ήταν σοβαρότατα, αποκλειστικώς ποινικά και δεν υπήρχε περίπτωση να δοθεί άσυλο στον Άρπαλο, διότι η Αθηναϊκή Δημοκρατία ασφαλώς δεν θα ήθελε να αποκτήσει τη φήμη καταφυγίου εγκληματιών. Ο Άρπαλος πρόλαβε να επιστρέψει στο Ταίναρο, πήρε τους μισθοφόρους και απέπλευσε για την Κρήτη, όπου τον δολοφόνησε ένας φίλος του, ο Θίβρων.
Σουσιανή – Μεσοποταμία – Οι Επίγονοι
(Αρριανός Ζ.4-5, Πλούταρχος Αλέξανδρος 47.6, 68.7-70.3, Διόδωρος ΙΖ. 109.2, 110.3, Κούρτιος 10.2.10, 3.10, Ιουστίνος 12. 4.9-11, 10.8-10, 11.3)
Τον Φεβρουάριο του 324 ο στόλος απέπλευσε από τις εκβολές του Άροσι για τις ακτές της Σουσιανής, τις οποίες δεν χαρτογράφησε ικανοποιητικά. Ο Νέαρχος λέει ότι δεν κατάφερε να καταγράψει τίποτα περισσότερο από τους όρμους και το μήκος του δρομολογίου, διότι το μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού έγινε στα ανοιχτά. Σχεδόν όλη η σουσιανή ακτογραμμή ήταν γεμάτη έλη, οι ξέρες προχωρούσαν σε μεγάλη απόσταση μέσα στη θάλασσα και δεν ήταν εύκολο να προσορμίζονται στην ακτή. Πράγματι, οι ημερήσιες αποστάσεις, που κάλυπτε ο στόλος στις ακτές αυτές είναι πολύ κοντά στη μέγιστη ταχύτητα της ταχυναυτούσης τριήρους. Οι πλοηγοί είπαν στον Νέαρχο ότι μετά τον Άροσι θα αργούσαν να ξαναβρούν πόσιμο νερό, γι’ αυτό έκαναν υδροληψία για πέντε μέρες.
Μετά από 500 στάδια (περί τα 93 χμ) αγκυροβόλησαν στην είσοδο μιάς λιμνοθάλασσας γεμάτης ψάρια, της Κατάδερβης, της οποίας το στόμιο έφραζε ένα νησάκι, τα Μαργάστανα. Απέπλευσαν με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, διότι μπροστά τους είχαν πολύ επικίνδυνα νερά. Σε πολύ μεγάλη έκταση η θάλασσα ήταν γεμάτη ξέρες, καθώς και υφάλους και σκοπέλους, επισημασμένους με πασσάλους μπηγμένους στις δύο πλευρές τους. Αυτή η θαλάσσια περιοχή τους θύμισε τον αβαθή πορθμό μεταξύ Λευκάδας και Ακαρνανίας, που είχε παρόμοια σήμανση. Είχε όμως και μία πολύ σημαντική διαφορά. Οι ξέρες στον πορθμό της Λευκάδας ήταν αμμώδεις και όσα πλοία προσάραζαν, ξεκολλούσαν εύκολα, ενώ στο σημείο εκείνο οι ξέρες ήταν από παχιά λάσπη και όποιο πλοίο προσάραζε, δεν μπορούσε να αποκολληθεί με τίποτα. Οι άνθρωποι βυθίζονταν στη λάσπη ως το στήθος και τα κοντάρια βυθίζονταν όσο τα πίεζαν. Τα πλοία περίμεναν να εντοπισθούν οι ασφαλείς δίαυλοι και μετά πέρασαν το ένα πίσω από το άλλο με μικρή ταχύτητα. Οι κίνδυνοι αυτοί κάλυπταν το δρομολόγιο σε μήκος 600 σταδίων (κάπου 111 χμ) και μόλις κατά το βράδυ μπόρεσαν τα πλοία να βγουν σε βαθιά νερά. Τα πληρώματα δείπνησαν πάνω στα πλοία και το σούρουπο της επομένης ημέρας, μετά από 900 στάδια (περίπου 166 χμ) άραξαν στις εκβολές του Ευφράτη, κοντά στο βαβυλωνιακό χωριό, Διρίδωτι. Εκεί ήταν το σημείο εισόδου στην αυτοκρατορία του λιβανωτού και των άλλων θυμιαμάτων της Αραβίας, που έρχονταν από τα Γέρρα, μία πλουσιότατη, εμπορική πόλη των Χαλδαίων στην Αραβία. Ο Νέαρχος είχε εκτελέσει την αποστολή του και είχε φέρει το στόλο στις εκβολές του Ευφράτη, 3.300 στάδια (περί τα 610 χμ) από τη Βαβυλώνα.
Τότε πληροφορήθηκε ότι ο Αλέξανδρος με το κατ’ ήπειρον στράτευμα βάδιζε προς τα Σούσα και αποφάσισε να αναπλεύσει τον Πασίτιγρι, για να τον συναντήσει. Ο στόλος έκανε μεταβολή και έφτασε σε μία λίμνη, στην απέναντι όχθη της οποίας και σε απόσταση 600 περίπου σταδίων (κάπου 111 χμ) ήταν η εκβολή του Τίγρι. Εκεί ήταν χτισμένο το χωριό Άγινη και 500 στάδια (περί τα 92 χμ) στο εσωτερικό ήταν τα Σούσα. Η ακτογραμμή της Σουσιανής από τον Άροσι ως την εκβολή του Πασίτιγρι ήταν 2.000 στάδια (περίπου 370 χμ). Ο Νέαρχος έστειλε ένα αναγνωριστικό απόσπασμα να εντοπίσει τον Αλέξανδρο και ο στόλος ανέπλευσε τον Πασίτιγρι διασχίζοντας μία πλούσια και πυκνοκατοικημένη περιοχή. Σταμάτησαν 150 στάδια (περίπου 28 χμ) πιο πάνω και περίμεναν νέα από το απόσπασμα. Έκαναν αγώνες, θυσίες στους σωτήρες θεούς και όλα τα πληρώματα ήταν σε μεγάλη ευθυμία.
Η απόσταση από την εκβολή του Ινδού ως τις ακτές της Καρμανίας, όπου τελείωναν οι τραγικές δυσκολίες στον ανεφοδιασμό, ήταν 22.700 στάδια (περίπου 4.196 χμ), δηλαδή υπερδιπλάσια από την απόσταση μεταξύ Ρόδου και Κύπρου. Ωστόσο σ΄εκείνο το δρομολόγιο οι ελληνικές και βαρβαρικές πόλεις των ακτών της Παμφυλίας και Κιλικίας εξασφάλιζαν τον άνετο ανεφοδιασμό των πλοίων. Προβλήματα στην τροφοδοσία ανάλογα με αυτά του Νέαρχου δεν αντιμετώπισαν ούτε οι μεγαλύτερες ναυτικές επιχειρήσεις του αρχαίου κόσμου. Οι συμμαχικοί ελληνικοί στόλοι πραγματοποίησαν μία γιγαντιαία για τα δεδομένα του 13ου π.Χ. αιώνα απόβαση στην Τροία, αλλά διέσχισαν το Αιγαίο του οποίου τα νησιά προσέφεραν μία πληθώρα σταθμών ανεφοδιασμού. Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στη σικελική εκστρατεία, καλύφθηκαν μεν μεγάλες αποστάσεις, αλλά και πάλι τα πλοία μπορούσαν να βασίζονται για τον ανεφοδιασμό τους στις πάμπολλες ελληνικές πόλεις των ελληνικών, αλβανικών και ιταλικών παραλίων. Ούτε στην εκτεταμένη σύγκρουση των σικελιωτών Ελλήνων και των Καρχηδονίων για τον έλεγχο της Σικελίας υπήρξε κάτι ανάλογο. Ο καρχηδονιακός στόλος κάλυψε περί τα 200 χμ από την Καρχηδόνα ως τις σικελικές ακτές, σε ένα δρομολόγιο που χρησιμοποιούσαν οι Καρχηδόνιοι ήδη επί μερικούς αιώνες, από τον πρώτο εποικισμό της Σικελίας. Επίσης οι Αρχίας, Ιέρων και Ανδροσθένης απέτυχαν να εξερευνήσουν πλήρως τα μικρότερα σε μήκος αραβικά παράλια, από τις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη ως το στενό του Ορμούζ, λόγω αδυναμίας ανεφοδιασμού τους. Η αποστολή του Νέαρχου λοιπόν, όσον αφορά τη δυσκολία επισιτισμού, μπορεί να συγκριθεί μόνο με το ίδιο ταξίδι του Σκύλακα και τις εξερευνήσεις των αφρικανικών παραλίων από Αιγύπτιους και Φοίνικες.
Το σύγγραμμα του Νέαρχου, Παράπλους, διασώθηκε μόνο στην έκταση, που το μνημονεύουν άλλοι συγγραφείς (κυρίως ο Αρριανός και ο Στράβων). Δεν γνωρίζουμε λοιπόν τι ακριβώς έγραψε, πάντως σε όσα περιέλαβε ο Αρριανός μόνο μία φορά αναφέρεται ότι ο στόλος ανεφοδιάστηκε σε σημείο, που είχε προετοιμάσει η στρατιά. Λογικότερο φαίνεται να υποθέσουμε ότι οι άλλες στάσεις σε οργανωμένα σημεία ανεφοδιασμού απλώς παραλείφθηκαν από τον Αρριανό, που επέλεξε να μνημονεύσει ίσως την σημαντικότερη. Αν εκείνο ήταν το μοναδικό σημείο ανεφοδιασμού, που χρησιμοποιήθηκε, αν δηλαδή είχαν εξουδετερωθεί οι επίπονες προσπάθειες της ανώτατης στρατιωτικής διοίκησης να μειώσει τους κινδύνους λιμοκτονίας του στόλου, τότε θα προέκυπταν σοβαρότατες ευθύνες. Μπορούμε δε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι θα είχαν εντοπισθεί οι υπεύθυνοι στρατιωτικοί και οπωσδήποτε θα είχαν τιμωρηθεί παραδειγματικά. Κάτι τέτοιο θα ήταν φυσικά άξιο έστω και μικρής αναφοράς από τους συγγραφείς, μιάς αναφοράς που δεν υπάρχει.
Εκτός απ’ όλα τα προηγούμενα υπήρχε κι άλλος ένας παράγοντας, που ενίσχυε την έντονη αγωνία του Αλεξάνδρου για την τύχη του στόλου. Πέρα απ’ όλα τα άλλα μειονεκτήματα, ο στόλος δεν είχε κατασκευαστεί καν σε ναυπηγεία, αλλά σε πλανόδιες εγκαταστάσεις και όχι με τη συμβατική ξυλεία, αλλά με την όποια ξυλεία εύρισκαν. Συνεπώς τόσο λόγω των συνθηκών όσο και των υλικών κατασκευής των πλοίων, ήταν αναμενόμενες οι περισσότερες και συχνότερες φθορές (που όντως παρουσιάσθηκαν) και εξίσου περισσότερες και συχνότερες ανεμένοντο και οι ανάγκες επισκευών. Στο ταξίδι του ο Νέαρχος έκανε δύο μεγάλες στάσεις για επισκευές, τη μία (5 ημερών) στη χώρα των Ωρειτών και την άλλη (21 ημερών) στις περσικές ακτές, ενώ στο διάστημα των 24 ημερών που καθηλώθηκαν στα Βίβακτα ασφαλώς έκαναν κάποιες επισκευές. Επίσης οι διαδοχικές στάσεις σε μικρή μόνο απόσταση η μία από την άλλη, μπορούν να δικαιολογηθούν μόνο με την απεγνωσμένη αναζήτηση συμπληρωματικών εφοδίων ή με την αιφνίδια εμφάνιση ανάγκης για επείγουσες επισκευές. Την αναμφίβολα κατώτερη ποιότητα κατασκευής των πλοίων αυτών σε σχέση με τα κατασκευαζόμενα στα ναυπηγεία της Ελλάδας ή της Φοινίκης καθώς και τις αυξημένες βλάβες, που παρουσίαζαν, ο Νέαρχος ασφαλώς θα τα είχε θέσει υπόψιν του Αλεξάνδρου στην Καρμανία και οπωσδήποτε θα ήταν ένας από τους λόγους, που ο Νέαρχος ήθελε να αφήσει εκεί τα περισσότερα πλοία του.
Πέρα από το επισιτιστικό ο Νέαρχος κατέγραψε κι άλλα προβλήματα. Λέει πως όταν προχωρούσαν αρκετά νότια μέσα στη θάλασσα, οι σκιές τους έβλεπαν νότια, ανεξάρτητα από τη θέση του ηλίου, και πως όταν μεσουρανούσε ο ήλιος, όλες οι σκιές εξαφανίζονταν. Το τελευταίο δεν φαινόταν απίστευτο στους αρχαίους, διότι ήξεραν ότι και αλλού εξαφανίζονταν οι σκιές. Συγκεκριμένα πίστευαν ότι το μεσημέρι κατά το θερινό ηλιοστάσιο στη Σιύνη (Ασσουάν) της Αιγύπτου υπήρχε ένα πηγάδι, όπου δεν έπεφτε καθόλου σκιά, ενώ στη Μερόη της Αιθιοπίας τίποτα απολύτως δεν είχε σκιά. Ο Νέαρχος έγραψε ακόμη ότι κάποια από τα αστέρια, που γνώριζαν οι ναυτικοί δεν φαίνονταν καθόλου εκεί, ενώ κάποιοι απλανείς αστέρες της Μεσογείου φαίνονταν, άλλοτε να ανατέλλουν και άλλοτε να δύουν στον ουρανό της Ινδίας.
Ήταν πια τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου του 324 π.Χ. και μόλις ο Νέαρχος έμαθε ότι ο Αλέξανδρος πλησίαζε, ανέβηκε με το στόλο τον Πασίτιγρι ως την πλωτή γέφυρα, απ’ την οποία η στρατιά θα περνούσε στην άλλη όχθη. Εκεί συναντήθηκαν τα δύο στρατεύματα, το κατ’ ήπειρον και το ναυτικό, η στρατιά με το στόλο και ο Αλέξανδρος έκανε αγώνες και ευχαριστήριες θυσίες για τη σωτηρία του στόλου. Ο Νέαρχος ήταν το πρόσωπο της ημέρας και όπου κι αν εμφανιζόταν στο στρατόπεδο, τον έραιναν με λουλούδια και ταινίες. Μετά από περίπου 18 μήνες, στη διάρκεια των οποίων κάλυψε πάνω από 23.000 στάδια (4.252 χμ), ο Νέαρχος είχε ολοκληρώσει την αποστολή του και ο Αλέξανδρος του ανέθεσε να οδηγήσει το στόλο ως το τυπικό τέρμα, τη Βαβυλώνα. Η διαδρομή ήταν γνωστή, ο ανεφοδιασμός δεδομένος και ο ανάπλους του Ευφράτη ήταν μία επινίκια παρέλαση, μία επίδειξη των πλοίων και των πληρωμάτων, που είχαν κάνει ένα εκπληκτικό κατόρθωμα.
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στα Σούσα εκτέλεσε τον Αβουλίτη και το γιο του, τον Οξάρθη, διότι είχαν κακοδιοικήσει την περιοχή τους. Φαίνεται όμως ότι αυτοί οι δύο έδειξαν ανεπάρκεια και σε έναν ακόμη ζωτικό τομέα, τη διοικητική μέριμνα. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αβουλίτης δεν είχε συγκεντρώσει εφόδια και αντ’ αυτών έδωσε 3.000 τάλαντα. Ο Αλέξανδρος τα έρριξε επιδεικτικά στις φάτνες των ίππων, που φυσικά δεν τα άγγιξαν. Ρώτησε τότε τον Αβουλίτη «τι αξία έχουν οι προετοιμασίες σου;» και τον φυλάκισε, ενώ σκότωσε με τα χέρια του το γιο του, τον Οξάρθη. Εκεί παντρεύτηκε δύο ευγενείς Περσίδες, τη μεγαλύτερη κόρη του Δαρείου και τη νεώτερη κόρη του Ώχου, την Παρύσατι. Πάντρεψε τον Ηφαιστίωνα με την άλλη κόρη του Δαρείου, τη Δρυπέτη, ενώ ο Κρατερός παντρεύτηκε την Αμαστρίνη, κόρη του αδελφού του Δαρείου, του Οξυάρτη. Ο Περδίκκας παντρεύτηκε την κόρη του Ατροπάτη, του σατράπη της Μηδίας, ο Πτολεμαίος του Λάγου και ο βασιλικός γραμματέας, ο Ευμένης ο Καρδιανός, τις δύο κόρες του Αρτάβαζου, την Αρτακάμα και την Άρτωνι αντίστοιχα. Ο Νέαρχος παντρεύτηκε την κόρη του Μέντορα και της Βαρσίνης, ο Σέλευκος την κόρη του Βάκτριου Σπιταμένη και 80 περίπου άλλοι εταίροι τις κόρες των επιφανέστερων Μήδων και Περσών. Οι γάμοι έγιναν ταυτόχρονα, με πρώτο εκείνον του Αλεξάνδρου και σύμφωνα με το περσικό τυπικό. Τοποθετήθηκαν στη σειρά θρόνοι για τους μελλόνυμφους και μετά τα ποτά οι νύφες ήλθαν και κάθισαν δίπλα στους γαμπρούς. Εκείνοι τις εδεξιώθησαν (τις πήραν με το δεξί χέρι) και τις φίλησαν. Όλες αυτές τις νύφες τις προίκισε ο Αλέξανδρος, που είχε και την έμπνευση των μικτών γάμων, ενώ διέταξε ακόμη να απογραφούν όλοι οι Μακεδόνες, που είχαν παντρευτεί ασιάτισσες. Καταγράφηκαν πάνω από 10.000 και ο Αλέξανδρος τους προσέφερε γαμήλια δώρα.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι μόνο Μακεδόνες παντρεύτηκαν Ιρανές. Κανένας Ιρανός δεν παντρεύτηκε Μακεδόνισσα ή Ελληνίδα από τον Νότο (το τελευταίο είναι αστείο ακόμη και να το σκεφτούμε). Ο Αλέξανδρος δεν ήθελε λοιπόν να φτιάξει νέο είδος ανθρώπων, αλλά να νομιμοποιήσει την αλλαγή ηγεσίας από τα Περσικά στα Μακεδονικά χέρια. Επίσης με τους γάμους αυτούς παρείχε πρόσβαση στην εξουσία σε μεγάλο αριθμό υψηλόβαθμων αξιωματούχων της τέως Αχαιμενιδικής Διοίκησης, μειώνοντας τους λόγους να αναπτύξουν εθνικιστικά αντανακλαστικά και να θέσουν σε κίνδυνο την εξουσία του.
Ίσως έχοντας συνειδητοποιήσει όσα του είχε πει ο Κοίνος στον Ύφαση, ο Αλέξανδρος θέλησε στα Σούσα να εξοφλήσει τα χρέη των στρατιωτών του και ζήτησε να απογραφούν οι οφειλέτες, ώστε να τους καταβάλει τις οφειλές. Εκείνοι όμως δεν έδειξαν προθυμία, επειδή φοβήθηκαν ότι ήθελε να τους ελέγξει για τις δαπάνες και τον τρόπο ζωής τους. Δεν είχαν κι άδικο να σκεφτούν έτσι, αφού πράγματι είναι απορίας άξιο πώς βρέθηκαν χρεωμένοι μετά από τόσες γενναιόδωρες αμοιβές, λαφυραγωγήσεις και λεηλασίες. Ο Αλέξανδρος τους κάκισε για την κακή πίστη, που έδειχναν στις προθέσεις του βασιλιά τους, και άλλαξε τακτική. Δεν ζητούσε πλέον να καταγραφούν τα ονόματα των οφειλετών, αλλά τοποθέτησε τράπεζες (τραπέζια) και ταμίες σε διάφορα σημεία του στρατοπέδου, όπου πήγαιναν οι στρατιώτες και επιδεικνύοντας απλώς τα δανειστήρια συμβόλαια, απ' όπου προέκυπταν οι οφειλές τους, εισέπρατταν τα σχετικά ποσά. Το τελικό ποσό, το οποίο βάρυνε το βασιλικό θησαυροφυλάκιο, έφτασε τα 20.000 τάλαντα κατά τους Αρριανό και Ιουστίνο, τα 9.870 τάλαντα κατά τους Πλούταρχο και Κούρτιο ή τα «περίπου 10.000 τάλαντα» κατά τον Διόδωρο. Οι στρατιώτες του γράφτηκε ότι χάρηκαν, περισσότερο επειδή διατήρησαν την ανωνυμία τους και λιγότερο επειδή απαλλάχθηκαν από τα χρέη τους.
Ο Αλέξανδρος τίμησε με δώρα και τους άλλους στρατιωτικούς ανάλογα με το βαθμό, τη φήμη ή τα ανδραγαθήματα του καθενός, ενώ στεφάνωσε με χρυσά στεφάνια, όσους διέπρεψαν σε ανδραγαθίες. Αυτοί ήταν ο Πευκέστας, ο οποίος τον είχε σώσει στην πόλη των Μαλλών από βέβαιο θάνατο, ο Λεοννάτος, που διακρίθηκε γενικά σε όλη την Ινδία και ειδικά στη χώρα των Ωρειτών, ο Νέαρχος, που διέσχισε με επιτυχία την άγνωστη Μεγάλη (Αραβική) Θάλασσα και ο Ονησίκρητος, που δεν έκανε απολύτως τίποτα (απλώς ήταν κυβερνήτης του βασιλικού πλοίου). Ο Νέαρχος δεν τιμήθηκε, επειδή οργάνωσε ή εκπαίδευσε σωστά το στόλο, ούτε επειδή έδωσε νικηφόρες ναυμαχίες, αλλά επειδή χαρτογράφησε τα παράλια χωρίς να χάσει πλοία ή άντρες λόγω πείνας και δίψας. Χρυσά στεφάνια προσέφερε ο Αλέξανδρος και στους σωματοφύλακες.
Στα Σούσα έφτασαν τότε οι διοικητές από τις νεόκτιστες πόλεις και τις υπόλοιπες κατακτημένες περιοχές, φέρνοντας τους Επιγόνους. Αυτοί ήταν συνολικά 30.000 συνομήλικοι βάρβαροι παίδες, τους οποίους ο Αλέξανδρος είχε επιλέξει κάποια στιγμή στην Υρκανία. Είχε διατάξει να τους διδάξουν τα «Ελληνικά γράμματα και τα Μακεδονικά όπλα» και είχε ορίσει πολλούς επόπτες. Οι Μακεδόνες αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι από την επιλογή του Αλεξάνδρου να τους ονομάσει Επιγόνους, διότι μέχρι τότε όλοι οι Έλληνες ως Επιγόνους γνώριζαν δύο γενεαλογικά δένδρα, τους γιους των επτά επί Θήβας στρατηγών και τους γιους του Ηρακλή. Τώρα ο Αλέξανδρος προσέθετε σε μία καθαρά ελληνική γενεαλογία 30.000 βάρβαρους, που δεν είχαν ίχνος ελληνικού αίματος στις φλέβες τους. Ο Αλέξανδρος αποκαλώντας τους γιους του, ήθελε να κάνει απόλυτα σαφές ότι αυτοί οι νέοι θα είχαν προνομιακή θέση και αντιμετώπιση στη νέα τάξη πραγμάτων. Ο Ιουστίνος σε μία ακόμη προθύστερη προβολή της ρωμαϊκής ιστορίας στην ελληνική λέει ότι ο Αλέξανδρος ονόμασε Επιγόνους τα ορφανά από πατέρα Μακεδόνα, που σκοτώθηκε στη μάχη. Αυτά τα μεγάλωσε μέσα στο στρατόπεδο, όπου σκληραγωγήθηκαν από μικρή ηλικία και θα γίνονταν ανίκητοι στρατιώτες.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Αλέξανδρος δημιούργησε στο εταιρικό ιππικό μία πέμπτη ιππαρχία, στην οποία εκτός από λίγους Μακεδόνες κατατάχθηκαν κατά λόχους, όσοι ξεχώριζαν σε αξίωμα, ομορφιά ή γενναιότητα από τους ιππείς των Βακτρίων, Σογδιανών, Αραχωτών, Δραγγών και των Ευακών Περσών. Και στο άγημα των ιππέων εντάχθηκαν Πέρσες ευγενείς, ο Κωφήνας του Αρτάβαζου, οι γιοι του Μαζαίου, Υδάρνης και Αρτιβόλης, οι γιοι του Φραταφέρνη, του σατράπη των Παρθυαίων και Υρκανών, Σισίνης και Φραδασμένης, ο αδελφός της Ρωξάνης, ο Ιτάνης, καθώς και τα αδέλφια Αιγοβάρης και Μιθροβαίος. Επικεφαλής τους ορίστηκε ο Βάκτριος Υστάσπης και εξοπλίστηκαν με δόρατα αντί των περσικών μεσάγκυλων. Αυτοί οι νεωτερισμοί στενοχώρησαν πολύ τους Μακεδόνες, που έβλεπαν ότι ο Αλέξανδρος φρόντιζε να αποκοπεί απ’ αυτούς. Το ποτήρι της αγανάκτησής τους είχε γεμίσει προ πολλού και σε λίγο επρόκειτο να ξεχειλίσει.
Από τα Σούσα έστειλε τον Ηφαιστίωνα με το μεγαλύτερο μέρος του πεζικού μέχρι τον Περσικό Κόλπο, ενώ το ναυτικό παρέμεινε στη Σουσιανή. Ο Αλέξανδρος με τους υπασπιστές, το άγημα του ιππικού και λίγους εταίρους ανέβηκε σε πλοίο, κατέπλευσε τον ποταμό Ευλαίο μέχρι τη θάλασσα και κατευθύνθηκε προς τις εκβολές του Τίγρη. Μετά ο υπόλοιπος στόλος με τα πιο ταλαιπωρημένα πλοία ανέπλευσε τον Ευλαίο και μέσω μιάς διώρυγας μπήκε στον Τίγρη. Η στάθμη αυτού του ποταμού βρίσκεται χαμηλότερα από το έδαφος και γι' αυτό δεν αρδεύει κανένα τμήμα της περιοχής που διασχίζει, αντίθετα συγκεντρώνει νερό από όλα τα κανάλια της περιοχής και καταλήγει σε Δέλτα μεγάλο και αδιάβατο, επειδή έχει πολύ ορμητικά νερά. Ο Ευφράτης ρέει σε ψηλότερο επίπεδο από τον Τίγρη, η στάθμη του είναι στο ίδιο ύψος με το έδαφος, αρδεύει όλη την περιοχή και, επειδή δεν του απομένουν πολλά νερά, στις εκβολές του σχηματίζει έλος. Ο Αλέξανδρος περιέπλευσε την ακτή ανάμεσα στις εκβολές του Ευλαίου και του Τίγρη, τον οποίο ανέπλευσε μέχρι το σημείο, όπου είχε στρατοπεδεύσει ο Ηφαιστίων, και από εκεί ως την παρόχθια πόλη Ώπη. Κατά τον ανάπλου του Τίγρη κατέστρεφε τα φράγματα, που είχαν κατασκευάσει οι Πέρσες και δεν ήταν αρδευτικά, αλλά οχυρωματικά έργα. Επειδή οι Πέρσες δεν είχαν αξιόμαχο εθνικό ναυτικό, είχαν κατασκευάσει αυτά τα φράγματα, για να εμποδίσουν κάποιον, που θα τους νικούσε στη θάλασσα, να αναπλεύσει τον ποταμό και να βρεθεί στα μετόπισθεν τους. Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι τα έργα αυτά είναι αναποτελεσματικά και άχρηστα σε μία ισχυρή στρατιωτική δύναμη, όπως η δική του.
ΑΙΩΝΙΑ ΣΠΑΡΤΗ
ΑΙΩΝΙΑ ΣΠΑΡΤΗ
Παιδεία και Γράμματα
Περί παίδων αγωγής εν Σπάρτη
Οι Λακεδαιμόνιοι ενδιαφέρθησαν πολύ και διά την παιδείαν και τα γράμματα.
Πρώτοι εξ όλων των Ελλήνων και εξ όλων των αρχαίων λαών επεμελήθησαν της ομαδικής και καθολικής ανατροφής και αγωγής των παίδων, υπό μορφήν, σκοπούς και σύστημα καθωρισμένον υπό της πολιτείας.
Βασικόν νόμον της Λακεδαιμονίων Πολιτείας απετέλουν αι διατάξεις “περί παίδων αγωγής” Ευθύς από της πρώτης παιδικής ηλικίας (του εβδόμου έτους) και της εφηβικής συμπεριλαμβανομένης ήρχιζεν η επιμεμελημένη εκπαίδευσις και ανατροφή των παίδων δι’ ειδικών διδασκάλων, των βιδαίων και άλλων, υπό της πολιτείας προς τούτο καθωρισμένων. Η αυστηρά τήρησις των εκπαιδευτικών όρων και διατάξεων και η ευδόκιμος φοίτησις και ανατροφή εκάστου παιδός έδιδε το δικαίωμα να τύχη του αξιώματος του Σπαρτιάτου πολίτου και να ανέλθη εις την τάξιν των “ομοίων”. Η εκπαίδευσις ήτο ελευθέρα και ηδύναντο να τύχουν αυτής πάντες οι βουλόμενοι των Λακεδαιμονίων.
Πρώτοι και μόνοι οι Λακεδαιμονίοι ενομοθέτησαν, ότι η εκπαίδευσις θα παρείχετο δωρεάν - δημοσία δαπάνη - και ανεγνώρισαν προσόντα και δικαιώματα εις τους τυχόντας της οικείας ανατροφής. Προς τούτο είχε καθορισθή αυστηρόν πρόγραμμα εκπαιδεύσεως και το κατάλληλον διδακτικόν προσωπικόν. Διά της αγωγής εκείνης, οι Λακεδαιμόνιοι επεδίωκον την ανάπτυξιν ψυχής και σώματος. Εφρόντιζον διά την μόρφωσιν του ήθους και την ανάδειξιν των πνευματικών και σωματικών δυνάμεων.
Κατηγορούνται υπό τινων οι Λακεδαιμόνιοι, ότι έθετον εις ήσσονα της σωματικής μοίραν την πνευματική και γνωσσικήν μόρφωσιν των παίδων. Τούτο δεν είναι αληθές και λησμονείται το “λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν”. Ο Πλούταρχος, εις τον Βίον Λυκούργου, γράφει “εδίδασκον δε τους παίδας και λόγω χρήσθαι, πολλήν από βραχείας, λέξεως έχοντι αναθεώρησιν” Και αλλαχού εις τα Ηθικά του, Περί Αδολεσχίας (Carrulitata C ΧΙΙΙ), αναφέρει: “…ούτως ο λακωνικός λόγος ουκ έχει φλοιόν, αλλ’ εις αυτό το δραστήριον αφαιρέσει του περιττού διωκόμενος στομούται. Το γαρ αποφθεγματικόν αυτοίς τούτο και το μετ’ ευστροφίας οξύ προς τας απαντήσεις, εκ της πολλής περιγίγνεται σιωπής και δη τα τοιαύτα τοις αδολέσχοις προβάλλειν, όση χάριν έχει και δύναμιν: οίον εστί, το Λακεδαιμόνιοι Φιλίππω. Διονύσιος εν Κορίνθω. Και πάλιν γράψοντος αυτοίς του Φιλίππου. Αι εμβάλλω εις την Λακωνική αναστάτους υμάς ποιήσω. Αντέγραψαν Αίκα - Δημητρίου δε του βασιλέως αγανακτούντος και βοώντος. Ένα πρεσβευτήν προς εμέ Λακεδαιμόνιοι έπεμψαν. Ου καταπλαγείς ο πρευσβευτής, Ένα (είπε) ποτί ένα”.
Προς τούτοις οι νέοι εδιδάσκοντο την εκμάθησιν και απαγγελίαν των αρίστων ποιητών της αρχαιότητος και ετύγχανον επιμεμελημένης ανατροφής εις την μουσικήν, προς ηθικήν ανύψωσιν και μόρφωσιν. Η εκπαίδευσις εξηκολούθη και μέχρι της ανδρικής ηλικίας και ακόμη διά της εισαγωγής των νέων εις τα κοινά συσσίτια, τα οποία κυρίως είχον εκπαιδευτικόν σκοπόν. Εις ταύτα οι έφοροι εβράβευον δι’ ειδικής μερίδος φαγητού τους διακρινόμενους των νέων εις την απαγγελίαν σπανίων περικοπών εξαιρέτων ποιητών.
Επί πλέον ειδικώς εδιδάσκοντο και ανεπτύσσοντο οι νόμοι και η υπακοή εις τούτους. Εάν η υπακοή εις τους νόμους, γράφει ο Durant, είναι αρετή, οι Σπαρτιάται υπήρξαν οι πλέον ενάρετοι υπέρ πάντα άνθρωπον. Η αυτοκυριαρχία, η μετριοπάθεια, η ψυχραιμία κατά τας επιτυχίας ή αποτυχίας - αρεταί, τας οποίας τόσον επήνουν οι Αθηναίοι, αλλά σπανίως επεδείκνυον - ήσαν δεδομέναι διά πάντα πολίτην Σπαρτιάτην. Ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Πλούταρρχος ουδέποτε έπαυσαν να επαινούν τους σπαρτιατικούς τρόπους.
Ομοίως εις την Λακεδαίμονα αι γυναίκες ετύγχανον επεμεμελημένης ανατροφής και εκπαιδεύσεως ασκούμεναι εις την μουσικήν και την γυμναστικήν πολλάκις μετά των νέων.
Η γυνή απήλαυνεν ελευθερίας εις την Σπάρτην και ετύγχανε σεβασμού όσον εις ουδεμίαν άλλην πόλιν της αρχαιότητος.
Αι Λάκαιναι μητέρες διεκρίνοντο διά την σύνεσιν, το θάρρος και το φρόνημα, καθώς και την μεγάλην των φιλοπατρίαν. Είναι γνωστή η σύστασις η οποία εδίδετο υπό της μητρός εις τον εκστρατεύοντα υιόν όταν παρέδιδεν εις τούτον την ασπίδα: “ή ταν ή επί τας”.
Αι Λάκαιναι τροφοί και παιδαγωγοί ήσαν περιζήτητοι κατά την αρχαιότητα (Πλούτ.).
(Πηγή: Διον. Ι. Σιγαλός “Η ΣΠΑΡΤΗ ΚΑΙ Η ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ”, Αθήναι 1959)
Παιδεία και Γράμματα
Περί παίδων αγωγής εν Σπάρτη
Οι Λακεδαιμόνιοι ενδιαφέρθησαν πολύ και διά την παιδείαν και τα γράμματα.
Πρώτοι εξ όλων των Ελλήνων και εξ όλων των αρχαίων λαών επεμελήθησαν της ομαδικής και καθολικής ανατροφής και αγωγής των παίδων, υπό μορφήν, σκοπούς και σύστημα καθωρισμένον υπό της πολιτείας.
Βασικόν νόμον της Λακεδαιμονίων Πολιτείας απετέλουν αι διατάξεις “περί παίδων αγωγής” Ευθύς από της πρώτης παιδικής ηλικίας (του εβδόμου έτους) και της εφηβικής συμπεριλαμβανομένης ήρχιζεν η επιμεμελημένη εκπαίδευσις και ανατροφή των παίδων δι’ ειδικών διδασκάλων, των βιδαίων και άλλων, υπό της πολιτείας προς τούτο καθωρισμένων. Η αυστηρά τήρησις των εκπαιδευτικών όρων και διατάξεων και η ευδόκιμος φοίτησις και ανατροφή εκάστου παιδός έδιδε το δικαίωμα να τύχη του αξιώματος του Σπαρτιάτου πολίτου και να ανέλθη εις την τάξιν των “ομοίων”. Η εκπαίδευσις ήτο ελευθέρα και ηδύναντο να τύχουν αυτής πάντες οι βουλόμενοι των Λακεδαιμονίων.
Πρώτοι και μόνοι οι Λακεδαιμονίοι ενομοθέτησαν, ότι η εκπαίδευσις θα παρείχετο δωρεάν - δημοσία δαπάνη - και ανεγνώρισαν προσόντα και δικαιώματα εις τους τυχόντας της οικείας ανατροφής. Προς τούτο είχε καθορισθή αυστηρόν πρόγραμμα εκπαιδεύσεως και το κατάλληλον διδακτικόν προσωπικόν. Διά της αγωγής εκείνης, οι Λακεδαιμόνιοι επεδίωκον την ανάπτυξιν ψυχής και σώματος. Εφρόντιζον διά την μόρφωσιν του ήθους και την ανάδειξιν των πνευματικών και σωματικών δυνάμεων.
Κατηγορούνται υπό τινων οι Λακεδαιμόνιοι, ότι έθετον εις ήσσονα της σωματικής μοίραν την πνευματική και γνωσσικήν μόρφωσιν των παίδων. Τούτο δεν είναι αληθές και λησμονείται το “λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν”. Ο Πλούταρχος, εις τον Βίον Λυκούργου, γράφει “εδίδασκον δε τους παίδας και λόγω χρήσθαι, πολλήν από βραχείας, λέξεως έχοντι αναθεώρησιν” Και αλλαχού εις τα Ηθικά του, Περί Αδολεσχίας (Carrulitata C ΧΙΙΙ), αναφέρει: “…ούτως ο λακωνικός λόγος ουκ έχει φλοιόν, αλλ’ εις αυτό το δραστήριον αφαιρέσει του περιττού διωκόμενος στομούται. Το γαρ αποφθεγματικόν αυτοίς τούτο και το μετ’ ευστροφίας οξύ προς τας απαντήσεις, εκ της πολλής περιγίγνεται σιωπής και δη τα τοιαύτα τοις αδολέσχοις προβάλλειν, όση χάριν έχει και δύναμιν: οίον εστί, το Λακεδαιμόνιοι Φιλίππω. Διονύσιος εν Κορίνθω. Και πάλιν γράψοντος αυτοίς του Φιλίππου. Αι εμβάλλω εις την Λακωνική αναστάτους υμάς ποιήσω. Αντέγραψαν Αίκα - Δημητρίου δε του βασιλέως αγανακτούντος και βοώντος. Ένα πρεσβευτήν προς εμέ Λακεδαιμόνιοι έπεμψαν. Ου καταπλαγείς ο πρευσβευτής, Ένα (είπε) ποτί ένα”.
Προς τούτοις οι νέοι εδιδάσκοντο την εκμάθησιν και απαγγελίαν των αρίστων ποιητών της αρχαιότητος και ετύγχανον επιμεμελημένης ανατροφής εις την μουσικήν, προς ηθικήν ανύψωσιν και μόρφωσιν. Η εκπαίδευσις εξηκολούθη και μέχρι της ανδρικής ηλικίας και ακόμη διά της εισαγωγής των νέων εις τα κοινά συσσίτια, τα οποία κυρίως είχον εκπαιδευτικόν σκοπόν. Εις ταύτα οι έφοροι εβράβευον δι’ ειδικής μερίδος φαγητού τους διακρινόμενους των νέων εις την απαγγελίαν σπανίων περικοπών εξαιρέτων ποιητών.
Επί πλέον ειδικώς εδιδάσκοντο και ανεπτύσσοντο οι νόμοι και η υπακοή εις τούτους. Εάν η υπακοή εις τους νόμους, γράφει ο Durant, είναι αρετή, οι Σπαρτιάται υπήρξαν οι πλέον ενάρετοι υπέρ πάντα άνθρωπον. Η αυτοκυριαρχία, η μετριοπάθεια, η ψυχραιμία κατά τας επιτυχίας ή αποτυχίας - αρεταί, τας οποίας τόσον επήνουν οι Αθηναίοι, αλλά σπανίως επεδείκνυον - ήσαν δεδομέναι διά πάντα πολίτην Σπαρτιάτην. Ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Πλούταρρχος ουδέποτε έπαυσαν να επαινούν τους σπαρτιατικούς τρόπους.
Ομοίως εις την Λακεδαίμονα αι γυναίκες ετύγχανον επεμεμελημένης ανατροφής και εκπαιδεύσεως ασκούμεναι εις την μουσικήν και την γυμναστικήν πολλάκις μετά των νέων.
Η γυνή απήλαυνεν ελευθερίας εις την Σπάρτην και ετύγχανε σεβασμού όσον εις ουδεμίαν άλλην πόλιν της αρχαιότητος.
Αι Λάκαιναι μητέρες διεκρίνοντο διά την σύνεσιν, το θάρρος και το φρόνημα, καθώς και την μεγάλην των φιλοπατρίαν. Είναι γνωστή η σύστασις η οποία εδίδετο υπό της μητρός εις τον εκστρατεύοντα υιόν όταν παρέδιδεν εις τούτον την ασπίδα: “ή ταν ή επί τας”.
Αι Λάκαιναι τροφοί και παιδαγωγοί ήσαν περιζήτητοι κατά την αρχαιότητα (Πλούτ.).
(Πηγή: Διον. Ι. Σιγαλός “Η ΣΠΑΡΤΗ ΚΑΙ Η ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ”, Αθήναι 1959)
Οι Ελληνες του 1821 συνέχιζαν το Βυζάντιο / Ρωμανία και θεωρούσαν τους Ρωμηούσ ως προγόνους τους. Το «Βυζάντιο» δεν υπήρξε ποτέ:
Οι Ελληνες του 1821 συνέχιζαν το Βυζάντιο / Ρωμανία και θεωρούσαν τους Ρωμηούσ ως προγόνους τους. Το «Βυζάντιο» δεν υπήρξε ποτέ:
-Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ή Οργανισμός του Αρείου Πάγου, Γερουσίας της Ανατ. Ελλάδος, 4/11/1821: "Οι κοινωνικοί νόμοι των αειμνήστων χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος μόνοι ισχύουσι κατά το παρόν εις την Ανατολικήν Χέρσον Ελλάδαν"
-Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος 1/1/1822, όπου μεταξύ άλλων λέει: "Άχρι της κοινοποιήσεως των ειρημένων κωδίκων, αι πολιτικαί και εγκληματικαι διαδικασίαι βάσιν έχουσι τους Νόμους των αειμνήστων Χριστιανών ημών αυτοκρατόρων".
-Νόμος της Επιδαύρου, Β Εθνική Συνέλευση, εν Άστρει 1823, επαναλαμβάνονται τα παραπάνω και στις 1/4/1823 από τα Πρακτικά διαβάζουμε: "Διορίζεται επιτροπή για να εκθέση τα κυριώτερα των εγκληματικών εκ του προχείρου, ερανιζομένη από τους νόμους των ημετέρων αειμνήστων Βυζαντινών Αυτοκρατόρων".
-Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, Τροιζήνα, 1827 :"Έως ότου δημοσιευθώσι Κώδικες οι Βυζαντινοί Νόμοι (..) και οι παρά της Ελληνικής Πολιτείας δημοσιευόμενοι νόμοι έχουν ισχύν".
[Πηγή: "Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού δικαίου" του Δημήτριου Γκιώνη, 1966, σ. 290, σ.291, σ.293, σ.304]
O Clifton R. Fox Καθηγητής Ιστορίας στο Tomball College, USA επισημαίνει:
«Οι άνθρωποι που ζούσαν στη "Βυζαντινή Αυτοκρατορία" ποτέ δεν ήξεραν ούτε και χρησιμοποίησαν τη λέξη "Βυζαντινός". Αυτοί ήξεραν για τον εαυτό τους ότι είναι Ρωμαίοι, τίποτα παραπάνω και απολύτως τίποτα λιγότερο. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη του Τίβερη στη Νέα Ρώμη του Βοσπόρου, τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο 1ος μετέφερε την πραγματική ταυτότητα της Ρώμης σε καινούργια τοποθεσία. Πολύ πριν τον Κωνσταντίνο τον 1ο, η ιδέα της "Ρώμης" είχε αρχίσει να διαχωρίζεται από την Αιώνια Πόλη του Τίβερη. Έτσι που το Ρωμαίος σήμαινε τον Ρωμαίο πολίτη, όπου κι αν ζούσε. Πριν την Αυτοκρατορική περίοδο (89 π.Χ.), το Ρωμαϊκό Δίκαιο χορήγησε δικαιώματα Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους κατοίκους της Ιταλίας. (σ.σ. και άρα και στους υπόλοιπους Έλληνες της Μ. Ελλάδος) Κατόπιν, το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη προσφερόταν σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων παντού στην Αυτοκρατορία. Το 212, ο αυτοκράτορας Καρακάλας διακήρυξε ότι όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αυτοκρατορίας μπορούσαν να γίνουν Ρωμαίοι πολίτες, δίνοντας τους τη δυνατότητα να αυτοαποκαλούνται Ρωμαίοι, και όχι απλά υποτελείς των Ρωμαίων. Σε μερικές δεκαετίες οι άνθρωποι αναφερόμενοι στην Αυτοκρατορία άρχισαν να χρησιμοποιούν σπανιότερα (το Λατινικό) "Imperium Romanorum" (Κράτος των Ρωμαίων) και συχνότερα το "Ρωμανία" (Χώρα των Ρωμαίων).» [http://wwwtc.nhmccd.cc.tx.us/people/crf01/romaion/ , «Celator», Τόμος 10, Αριθμός 3: Μάρτιος 1996 , επίσης δείτε και την μετάφραση ,στα Ελληνικά, του ξενόγλωσσου άρθρου στο: www.romanity.org ].
Ο Lorenz Gyomorey , λέει:
«Στην ονομασία της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ διαψεύστηκε και διαψεύδεται κάθε δυτική προσπάθεια να επικαλείται μια νεφελώδη «ελληνορωμαϊκή» κληρονομιά σαν υψηλή αποστολή της Δύσης. Η ύπαρξη της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ αποκαλύπτει την «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους» ως φάρσα και αποδείχνει ότι η Αναγέννηση τίποτα άλλο δεν αναγέννησε παρά ένα φάντασμα, που ούτε καν υπήρχε. Έτσι, η ύπαρξη της Ρωμιοσύνης βεβαιώνει ότι κάθε επίκληση της αρχαίας Ελλάδας, της αρχαίας Ρώμης, της Αυτοκρατορίας, του πολιτισμού, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ιδεολογική συγκάλυψης κατακτητικών, αποικιοκρατικών δυναστικών προσπαθειών» [Lorenz Gyomorey , Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση]
Ο ιστορικός Otto Mazal γράφει:
«οι ρίζες της αρνητικής τοποθέτησης των Δυτικών, που ήθελαν να βλέπουν τη βυζαντινή περίοδο μόνο ως μια διαρκή πορεία κατάπτωσης μετά την ένδοξη εποχή της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, βρίσκονται στους χρονογράφους του Μεσαίωνα, για τους οποίους οι δυτικοί αυτοκράτορες ήταν οι νόμιμοι συνεχιστές του Imperium Romanum, ενώ το κατά την αντίληψη της Δύσης αιρετικό ανατολικό κράτος, είχε χάσει ως «βασίλειο των Γραικών» (Regnum Graecorum) την οικουμενικότητά του και είχε αποκλεισθεί από τη σκηνή της ιστορίας. Για πρώτη φορά η Βυζαντινολογία του παρόντος δείχνει και πάλι με σαφήνεια την μεγάλη κοσμοϊστορική σημασία του Βυζαντίου (σ.σ διαβαζε: Ρωμανίας) και δίνει ώθηση για μια αναθεώρηση».
[Byzanz und das Abendland, Wien 1981, s. 8,11]
Διαβάζουμε:
«Ο όρος «βυζάντιο» είναι νεολογισμός. Τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ιερώνυμος Wolf (1516-80) στα 1562...» και (οι πολίτες της Ρωμανίας) «....Μόνο Ρωμαίους ονόμαζαν τους εαυτούς τους, η αυτοκρατορία τους ήταν «Ρωμαϊκή» και η πρωτεύουσά τους η Νέα Ρώμη…» [Ιωάννης Καραγιαννόπουλος , ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ, Τέταρτη έκδοση – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΝΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, σελ 51 ]
Στην Εγκυκλοπαίδεια Britannica, διαβάζουμε:
«Η ονομασία της αυτοκρατορίας συνδέεται κατά τη βυζαντινή περίοδο μόνο με την πρωτεύουσά της, που είχε ιδρυθεί στον χώρο της μικρής πόλης Βυζάντιο. Η αυτοκρατορία ονομαζόταν Ρωμαϊκή, οι πολίτες της Ρωμαίοι και ο αυτοκράτορας ήταν imperator Romano rum. Η σύνδεση της ονομασίας Βυζάντιο με την αυτοκρατορία έγινε στους νεώτερους χρόνους, με την έκδοση από τον Ιερώνυμο Wolf έργων των Βυζαντινών ιστορικών (Corpus Byzantinae Historiae 1562), και καθιερώθηκε γενικά, αδιάφορα από τις μερικότερες κατά καιρούς επιλογές (Ελληνική Αυτοκρατορία ή Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος). (...) Μερική επίσης ήταν η χρήση της ονομασίας Γραικού σ' όλη τη διάρκεια της ζωής της αυτοκρατορίας, παρά το γεγονός ότι από τον 9ο αιώνα στις λατινικές πηγές κυρίως του φραγκικού κράτους γίνεται συστηματική χρήση της για ολόκληρη την αυτοκρατορία, με σκοπό την εξουδετέρωση της ονομασίας Ρωμαίου και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για το Βυζάντιο και την αποκλειστική οικειοποίησή τους για το φραγκικό κράτος. Η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η νομιμότητα της συνέχειας αυτής συνδεόταν άρρηκτα με τις ονομασίες που θεμελίωναν τη νόμιμη χρήση του τίτλου αυτοκράτωρ Ρωμαίων (imperator Romanorum) και εξασφάλιζαν τη μοναδικότητα και την αποκλειστικότητα της νόμιμης αυτοκρατορίας στην Οικουμένη.» [Εγκυκλ. Britannica, «Βυζάντιο»]
Jacques Le Goff, διευθυντής σπουδών στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales , πρώην πρόεδρός της:
«Στην προοπτική της ενωμένης Ευρώπης, η δυτική ιστοριογραφία και η δυτική κοινή γνώμη οφείλουν 1) να αναγνωρίσουν στην Ελλάδα το βυζαντινό παρελθόν της, 2) να επανεντάξουν το Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) στην γενική ιστορία, στο Μεσαίωνα ως σύνολο και στη μακρά διάρκειά του. Τέλος 3) οφείλουμε να παραχωρήσουμε στο Βυζάντιο (σ.σ διάβαζε: Ρωμανία) τη δική του θέση. Βυζάντιο, πρωτότυπος κρίκος δημιουργίας και εκπολιτισμού, του ελληνισμού και της ευρωπαϊκής ιστορίας» [Πηγή: Βυζάντιο και Ευρώπη, Συμπόσιο, Παρίσι, Maison de l' Europe, εκδ. Ελληνικά Γράμματα.]
Επίσης:
«Στο 16ο Διεθνές Βυζαντινολογικό Συνέδριο της Βιένης, ο ίδιος ο πρόεδρος της Αυστριακής Δημοκρατίας, Rudolf Kirschlger κατά την επίσημη έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, συνεχάρη τον καθηγητή Hunger, πρόεδρο της Αυστριακής Ακαδημίας των Επιστημών, της Διεθνούς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και ιδρυτή και οργανωτή της Βυζαντινολογικής Σχολής της Βιέννης, διότι, όπως είπε, απέδειξε ότι ο όρος «βυζαντινισμός» δεν έχει καμμία σχέση με την βυζαντινή πραγματικότητα, αλλά προήλθε από ελλιπή κατανόηση του Βυζαντίου (σ.σ. διάβαζε: Ρωμανίας) εκ μέρους των ιστοριογράφων της Αναγέννησης. Επανειλημμένα τονίστηκε από τον καθηγητή Hunger ότι δεν πρέπει να γίνεται πλέον διάκριση μεταξύ «Byzantinistik» και «Neogrzistik», μεταξύ δηλαδή βυζαντινολογίας και νεοελληνικής φιλολογίας, διότι Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) και Νέος Ελληνισμός αποτελούν ενότητα. »
["Επομένοι τοις θειοις πατράσι, αρχές και κριτήρια της πατερικής “θεολογίας”, εκδ. Βρυέννιος, θεσ/κη 1997]
Λέει ο Κολοκοτρώνης στον Στρατηγό Hamilton:
«Εμείς, καπετάν Άμιλτον, δεν εκάμαμε ποτέ συμβιβασμό με τους Τούρκους. Άλλους έκοψαν, άλλους σκλάβωσαν με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, ζήσαμε ελεύθεροι από γενεά σε γενεά. Ο βασιλιάς μας (ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος) εσκοτώθη, δεν έκαμε καμμιά συνθήκη με τους Τούρκους. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήσαν ανυπόταχτα. Η φρουρά του είναι οι κλέφτες και τα φρούρια η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά.»
[Θ. Κολοκοτρώνη, «απομνημονεύματα», εκδ. Αφών Τολίδη]
Γράφει ο Μακεδόνας Ίων Δραγούμης
«Σκοπός εκείνων που έφτειασαν το νέο κράτος ήταν (..) να ξαναπιάσει ο Ρωμηός τη διοίκηση του κράτους του που είχε πρωτεύουσα την Πόλη και να ξανακαθίσει Έλληνας βασιλιάς στο θρόνο των Παλαιολόγων. Μα οι περιστάσες, η σχετική αδυναμία των αρχηγών και οι μεγάλοι της γής έτσι το θέλησαν και αντί να γίνει, σύμφωνα με τη θέληση του λαού το κράτος της μεγάλης ιδέας, έγινε ένα μικρό ελληνικό κράτος στο μέρος που είχε ανθίσει η αρχαία Ελλάδα. Το ελληνικό όνειρο ίσως να περιορίστηκε προπάντων από την ευρωπαϊκή αντίληψη την ξεπαρμένη τότε από μια νεογέννητη φωτοβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μόνο οι Ρώσοι, με το να μην έχουν κλασσική μόρφωση, ένοιωθαν σωστά ποιο ήταν αλήθεια το ελληνικό όραμα, και αυτοί δε είχαν λόγους να το σπρώξουν να γίνει πράμα, απεναντίας το έτρεμαν. Και οι Τούρκοι όμως, που δεν τους εσκότιζαν το μυαλό οι πιο αρχαίες ιστορίες, κι αυτοί ήξεραν καλά το τί εγύρευε το ξυπνημένο πια έθνος των Ρωμαίων, γιατί το θυμόντουσαν και οι ίδιοι - δεν είχαν περάσει και πολλά χρόνια - πως από αυτό το έθνος, το βασιλικό, επήραν την Πόλη, και αυτό το ίδιο θα θελήσει μια μέρα πάλι να τους την ξαναπάρει.» «...Και όπως ο φιλελληνισμός και η αρχαιομανία των Ευρωπαίων και η όμοια αρχαιομανία των γραμματισμένων Ρωμηών έπλαθαν την αντίληψη μιας μικρής Ελλάδας στενεύοντας τα σύνορα της φυλής και ταιριάζοντάς τα με τα σύνορα της αρχαίας, ενώ ο λαός είχε ζωντανή μέσα του σα πόθο εθνικό πάντα τη βυζαντινή παράδοση της αυτοκρατορίας, έτσι και στα άλλα, ενώ ο λαός κρατούσε τη δημοτική παράδοση, οι γραμματισμένοι με τη βοήθεια των αρχαιόμαθων φιλελλήνων οραματίζονταν με τον αρχαίον Ελληνισμό στενεύοντας τη ζωή του έθνους. Και οι φιλέλληνες και οι γραμματισμένοι Έλληνες επρόβαιναν με το μυαλό τους καττά κάποιαν αφαίρεση. Η νέα Ελλάδα ήταν κατευθεία συνέχεια της αρχαίας, τα ενδιάμεσα δυο χιλιάδες χρόνια με τους δύο ελληνικούς πολιτισμούς τους ήταν σβησμένα. Αλεξαντρινά κράτη και προ πάντων βυζαντινό δεν είχαν υπάρξει. Όλα είχαν φτωχήνει τόσο μέσα στη ψυχή των μορφωμένων του έθνους, που δε εστοχάστηκαν ότι μπορούσαν να στραφούν αλλού παρά στην Ευρώπη για να γυρέψουν πρότυπα και για τους νόμους του κράτους και για τη διοίκηση και για την πνευματική ζωή(...) Ο ξενοφερμένος βασιλιάς με οργανωτές χοντρούς Βαυαρέζους αντίγραψαν νόμους φράγκικους και συντάγματα ισωπεδωτικά (...) ο γερμανομαθημένος αρχιτέκτονας μετάφερνε μαζί του από τη Γερμανία δείγματα σπιτιών, ο γαλλομαθημένος ράφτης μόδες, ο φραγκοπασαλειμμένος νομικός νόμους και ο διαβασμένος ποιητής στίχους ρωμαντικούς. Και ό,τι έφτανε ίσα από την Ευρώπη εφάνταζε και λαμποκοπούσε, ό,τι εντόπιο ήταν περιφρονημένο. Στην Ευρώπη φώλιασε ο πολιτισμός και η επιστήμη, εκεί λοιπόν φυτρώνει και κάθε τελειότητα. Όποιος δε πήγε στο Παρίσι δεν είναι άνθρωπος(...) Ο νομοθέτης φραγκοφερμένος και αυτός ή τουλάχιστο φραγκομαθημένος ετσάκισε με νόμους τα φυσικά του Ρωμηού, την κοινοτική ζωή, αντί να τη μελετήσει και να την καλλιτερέψει και απάνω της να θεμελιώσει τον κρατικό μηχανισμό, την κατασύντριψε, γιατί στη Βαυαρία δεν υπάρχουν κοινότητες (...) Το μόνο που θέλησαν να κρατήσουν ελληνικό, και αυτό όμως όχι νεοελληνικό, ήταν οι τύποι, η φάτσα, η εξωτερική μορφή, και βάφτισαν με αρχαιόπρεπα ονόματα τους θεσμούς και τις διάφορες θέσεις και αξιώματα. Φτάνει να λέγονταν κάτι "δήμος" και ήταν αμέσως ελληνικό, "σύνταγμα" και ήταν καλό, "βουλευτής" και ήταν γνήσιο. Έτσι και τους ανθρώπους από πρωτητερινά χρόνια άρχισαν και τους βάφτιζαν Περικήδες, Θεμιστοκλήδες, Σωκράτηδες, Δημοσθένηδες, νομίζοντας πως θα τους έφτειαναν έτσι γνήσιους απόγονους των αρχαίων που τους σπούδαζαν ωστόσο στην Ευρώπη για να τους τελειοποιήσουν. Και αρμένιζε η Ελλάδα όλη κατάισα κατά κάποιον αρχαιόμορφο και ξενότροπο μαϊμουδισμό, που έκαμε το ελληνικό μυαλό να παραδέρνει σε μια λιμνοθάλασσα από ιδέες παλιές και νέες.» ["Eλληνικός πολιτισμός", του I. Δραγούμη, εκδ. Φιλόμυθος σ. 52]
Το 1901 εκδόθηκε το έργο "Ιστορία της Ρωμιοσύνης" του Α. Εφταλιώτη. Την εποχή εκείνη, ακόμα , τα ονόματα Ρωμηός και Ρωμηοσύνη συγκινούσαν περισσότερο από σήμερα τους Ρωμηούς. Τούτο διότι τα ονόματα Έλληνας και Ελληνισμός δεν είχαν ακόμη επικρατήσει στην συνείδηση του απλού λαού. Αμέσως, όμως, ο Γεώργιος Σωτηριάδης έγραψε κριτική κατά της "Ιστορίας της Ρωμηοσύνης" όπου κατέκρινε την χρήση των ονομάτων Ρωμηός και Ρωμιοσύνη. Την υπεράσπιση του Αργ. Εφταλιώτη, ανέλαβε ο ομοϊδεάτης του, Κωστης Παλαμάς.
Λέει ,ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς, για το έργο του Εφταλιώτη:
«(…)Ανάλογη, λογική, ακολουθούμε και στο μεταχείρισμα των όρων Ρωμιός και Ρωμιοσύνη. Η μόνη διαφορά είναι πώς και τα δύο τούτα λόγια, επειδή δε μας έρχουνται, ίσα ολόϊσα, από την εποχή του Περικλή, παραμερίστηκαν αγάλια, αγάλια, από την επίσημη γλώσσα, καθώς κι' όλα τα λόγια τα δυσκολομέτρητα της ζωής και της αλήθειας. Έλληνες, για να ρίχνουμε στάχτη στα μάτια του κόσμου, πραγματικά, Ρωμιοί. Το όνομα (Ρωμηός) κάθε άλλο είναι παρά ντροπή. Αν δεν το περιζώνει αγριλιάς στεφάνι από την Ολυμπία, το ανυψώνει στέμμα ακάνθινο μαρτυρικό και θυμάρι μοσκοβολά και μπαρούτη. Δείχνει ίσα ίσα τη ζωή και την πραγματικότητα της λέξης το ότι αυτή μας ήρθε πρόχειρα στην ειλικρινή μας και στην πιο φωτεινή μας ψυχική κατάσταση - στη συνείδηση του ξεπεσμού μας - για να διαλαλήσουμε τον ξεπεσμόν αυτό, πιο πολύ από το γιορτιάτικο και από το δυσκίνητο τ' όνομα Έλλην, ακόμη και από το όνομα Έλληνας, που είναι κάπως πιο δυσκολορρίζωτο από το Ρωμιός, και κρατούσε ως τα χτές ακόμη την αρχαία ειδωλολατρική σημασία
(...) Δεν απορεί κανείς, πώς ο Εφταλιώτης έγραψε Ρωμιός και όχι "Έλληνας", έγραψε Ρωμιοσύνη και όχι "Ελληνισμός". Απορεί πώς ο κ. Σωτηριάδης, με όλα τα δώρα της επιστήμης και της ευφυΐας που τον ξεχωρίζουν ανάμεσα σε πολλούς, έκρινε ότι πρέπει να κατακρίνει το συγγραφέα για το μεταχείρισμα των σωστών και των καλόηχων και των ωραίων όρων (...) τάχα λησμόνησε (ο κ. Σωτηριάδης) πώς είναι ο άξιος μεταφραστής της "Ιστορίας της Βυζαντινής Λογοτεχνίας" του Κρουμπάχερ, και λησμόνησε πόσο καθαρά μας εξηγεί ο σοφός ιστορικός τη σημασία του κατηγορημένου Ρωμιού, σε λίγα λόγια ουσιαστικά, αμέσως από τα πρώτα φύλλα του έργου του; "Το όνομα τούτο (δηλαδή Ρωμαίος) διετηρήθη, γράφει ο Κρουμπάχερ, δια των φρικτών χρόνων της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερον, ως η πραγματική και μάλιστα διαδεδομένη επίκλησις του γραικικού λαού, απέναντι της οποίας η μεν σποραδικώς απαντώσα Γραικοί μικράν ιστορικήν σημασίαν έχει, η δε δια της Κυβερνήσεως και σχολείου τεχνικώς εισαχθείσα Έλληνες, ουδεμίαν”
(...)Βαπτιστικός του κλασσικού Ρωμαίου της Ρώμης, από τον καιρό του Ιουστινιανού ως τον καιρό του Ρήγα του Βελεστινλή, ο ίδιος έμεινε, ξεχωρισμένος, ο ίδιος πάντα, μέσα από το δανεικό του όνομα, που τόκαμε δικό του, ο Ρωμαίος της Πόλης, ο Ρωμιός ο ραγιάς, ο Ρωμηός ο αδούλωτος, ο Ρωμιός ο Έλλην... Και αφού η Ιστορία του κ. Εφταλιώτη δεν είναι για τον Έλληνα του Περικλή, μήτε για τον Έλληνα του μεγάλου Αλεξάνδρου, ο ευσυνείδητος ιστοριοπλέχτης δεν μπορούσε παρά για τον Ρωμιό και για την Ρωμιοσύνη να μιλήση, που δεν είναι και τα δύο παρά τα νέα ονόματα του Έλληνος και του Ελληνισμού. Το θέλησε η ιστορική ακριβολογία». [Κ. Παλαμάς, «Ρωμιός και Ρωμιοσύνη», Απαντα, τ. ΣΤ’ , Ιδρυμα Κωστή Παλαμά, Μπίρης, Αθήνα]
Σε όσους θελήσουν να αμφισβητήσουν την αγάπη του Κ.Π. προς την αρχαία Ελλάδα, απλώς θα υπενθυμίσουμε πως δικός του είναι ο ύμνος των Ολυμπιακών αγώνων. Αλλα ο Παλαμάς, δεν ήταν αρχαιόπληκτος, και γνώριζε πως και το «Ελληνας» και το «Ρωμαίος / Ρωμηός» είναι δικά μας, ήξερε πως οι φράγκοι / Δυτικοί, ήθελαν να χρησιμοποιούμε το Ελληνας , και ΟΧΙ το Ρωμηός, απο συμφέρον και όχι απο αγάπη. Για να ξεχάσουμε ΠΛΗΡΩΣ την Ρώμη μας.
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι δυτικοευρωπαίοι γνώριζαν την Ελληνικότητα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και δε δίσταζαν να το αναφέρουν, όταν δεν κατευθύνονταν από σκοπιμότητες. Έτσι το 1713, σε μια εποχή δηλαδή για την οποία τα (φραγκοθρεμμένα) σχολικά μας βιβλία διδάσκουν ότι οι Ρωμαίοι έχουν χαθεί πριν 1200 χρόνια, ο Βενετός τυπογράφος της πρώτης έκδοσης του "Ερωτόκριτου" γράφει ότι τυπώνει αυτό το βιβλίο "παρακινημένος από την διάπυρον αγάπην και ευλάβειαν οπού παιδιόθεν έχω προς το ένδοξον γένος των Ρωμαίων". Ο ίδιος δηλώνει ότι είναι "Ιταλικός και της γλώσσης ολότελα ανήξευρος", αλλά παρά ταύτα προσπάθησε να τυπώσει βιβλία "τα οποία ως τώρα και από άλλους Ρωμαίους και Ιταλικούς τυπογράφους ετυπώθησαν, αλλά και τα ασυνήθιστα και χρησιμότερα, οπού υπό τινά Ρωμαίον δεν έγιναν". Ο πρόλογος κλείνει με παράκληση προς τους "άρχοντες Ρωμαίους" να προσφέρουν τυχόν χειρόγραφα στον εκδότη ώστε να τυπώσει αργότερα μια βελτιωμένη έκδοση. Παρατηρούμε την αντιπαράθεση των όρων «Ρωμαίος» και «Ιταλικός» (=Ιταλός). Μοιάζει να μην έχουν καμία σχέση. Ο ίδιος το παραδέχεται. Θα πρέπει να προβληματίσει όλους τους Έλληνες που πιστεύουν πως κληρονόμοι των Ρωμαίων είναι οι Ιταλοί και όχι οι Έλληνες. Σε γνωστό «μεγάλο» κανάλι, προσφατα, σε κάποιο Ρεπορτάζ στην Ιταλία στο δελτίο ειδήσεων χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Νέο-Ρωμαίοι», για να περιγράψει τους Ιταλούς. Είναι ενδεικτικό της αμαθειας μας, για την ίδια μας την ιστορία. Τους χαρίζουμε οτι δεν τους ανήκει.
Αντίστοιχα, οι Δ. Φιλιππίδης και Γρ. Κωνσταντάς που συνέγραψαν τη "Γεωγραφία Νεωτερική" το 1791 σημειώνουν στην παρουσίαση των ευρωπαϊκών γλωσσών πώς "η Ρωμέϊκη γλώσσα η αλόγως και αμαθέστατα καταφρονουμένη από μερικούς, έχει μεγάλη συγγένεια με την Ελληνική, και είναι μια θυγατέρα της οπού σχεδόν την ομοιάζει επειδή όλες σχεδόν αι λέξεις είναι από την Ελληνική". ( «Ρωμαϊκή» , εννοεί την ονομαζόμενη σήμερα «Νεοελληνική» / Δημοτική. «Ελληνική» , εννοεί την Αρχαία Ελληνική/ Καθαρεύουσα.)
Γι’ αυτό το λόγο , από την Τουρκοκρατία και μετά, υπάρχουν λεξικά, , με τίτλο "Γαλλικά-Ρωμαϊκά", "Ιταλικά - Ρωμαϊκά", κλπ. Και, για να μην υπάρχει η παραμικρή περίπτωση αμφιβολίας, υπάρχουν και λεξικά, όπως το "Λεξικόπουλο" του Simon Portius (Παρίσι, 1635), που είναι «Ρωμαϊκό - Ελληνικό – Λατινικό» (!!) Στο λεξικό του Portius, η λατινική λέξη «fabula», για παράδειγμα, μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα ως «μύθος» και στη ρωμαϊκή ως «παραμύθι».[ http://babel.mml.ox.ac.uk/neograeca/gsplr1636/gsplr1636book.htm] Εκείνη την εποχή θεωρούσαν αυτονόητο πως τα Λατινικά δεν ήταν η γλώσσα των Ρωμαίων.
-Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ή Οργανισμός του Αρείου Πάγου, Γερουσίας της Ανατ. Ελλάδος, 4/11/1821: "Οι κοινωνικοί νόμοι των αειμνήστων χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος μόνοι ισχύουσι κατά το παρόν εις την Ανατολικήν Χέρσον Ελλάδαν"
-Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος 1/1/1822, όπου μεταξύ άλλων λέει: "Άχρι της κοινοποιήσεως των ειρημένων κωδίκων, αι πολιτικαί και εγκληματικαι διαδικασίαι βάσιν έχουσι τους Νόμους των αειμνήστων Χριστιανών ημών αυτοκρατόρων".
-Νόμος της Επιδαύρου, Β Εθνική Συνέλευση, εν Άστρει 1823, επαναλαμβάνονται τα παραπάνω και στις 1/4/1823 από τα Πρακτικά διαβάζουμε: "Διορίζεται επιτροπή για να εκθέση τα κυριώτερα των εγκληματικών εκ του προχείρου, ερανιζομένη από τους νόμους των ημετέρων αειμνήστων Βυζαντινών Αυτοκρατόρων".
-Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, Τροιζήνα, 1827 :"Έως ότου δημοσιευθώσι Κώδικες οι Βυζαντινοί Νόμοι (..) και οι παρά της Ελληνικής Πολιτείας δημοσιευόμενοι νόμοι έχουν ισχύν".
[Πηγή: "Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού δικαίου" του Δημήτριου Γκιώνη, 1966, σ. 290, σ.291, σ.293, σ.304]
O Clifton R. Fox Καθηγητής Ιστορίας στο Tomball College, USA επισημαίνει:
«Οι άνθρωποι που ζούσαν στη "Βυζαντινή Αυτοκρατορία" ποτέ δεν ήξεραν ούτε και χρησιμοποίησαν τη λέξη "Βυζαντινός". Αυτοί ήξεραν για τον εαυτό τους ότι είναι Ρωμαίοι, τίποτα παραπάνω και απολύτως τίποτα λιγότερο. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη του Τίβερη στη Νέα Ρώμη του Βοσπόρου, τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο 1ος μετέφερε την πραγματική ταυτότητα της Ρώμης σε καινούργια τοποθεσία. Πολύ πριν τον Κωνσταντίνο τον 1ο, η ιδέα της "Ρώμης" είχε αρχίσει να διαχωρίζεται από την Αιώνια Πόλη του Τίβερη. Έτσι που το Ρωμαίος σήμαινε τον Ρωμαίο πολίτη, όπου κι αν ζούσε. Πριν την Αυτοκρατορική περίοδο (89 π.Χ.), το Ρωμαϊκό Δίκαιο χορήγησε δικαιώματα Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους κατοίκους της Ιταλίας. (σ.σ. και άρα και στους υπόλοιπους Έλληνες της Μ. Ελλάδος) Κατόπιν, το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη προσφερόταν σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων παντού στην Αυτοκρατορία. Το 212, ο αυτοκράτορας Καρακάλας διακήρυξε ότι όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αυτοκρατορίας μπορούσαν να γίνουν Ρωμαίοι πολίτες, δίνοντας τους τη δυνατότητα να αυτοαποκαλούνται Ρωμαίοι, και όχι απλά υποτελείς των Ρωμαίων. Σε μερικές δεκαετίες οι άνθρωποι αναφερόμενοι στην Αυτοκρατορία άρχισαν να χρησιμοποιούν σπανιότερα (το Λατινικό) "Imperium Romanorum" (Κράτος των Ρωμαίων) και συχνότερα το "Ρωμανία" (Χώρα των Ρωμαίων).» [http://wwwtc.nhmccd.cc.tx.us/people/crf01/romaion/ , «Celator», Τόμος 10, Αριθμός 3: Μάρτιος 1996 , επίσης δείτε και την μετάφραση ,στα Ελληνικά, του ξενόγλωσσου άρθρου στο: www.romanity.org ].
Ο Lorenz Gyomorey , λέει:
«Στην ονομασία της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ διαψεύστηκε και διαψεύδεται κάθε δυτική προσπάθεια να επικαλείται μια νεφελώδη «ελληνορωμαϊκή» κληρονομιά σαν υψηλή αποστολή της Δύσης. Η ύπαρξη της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ αποκαλύπτει την «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους» ως φάρσα και αποδείχνει ότι η Αναγέννηση τίποτα άλλο δεν αναγέννησε παρά ένα φάντασμα, που ούτε καν υπήρχε. Έτσι, η ύπαρξη της Ρωμιοσύνης βεβαιώνει ότι κάθε επίκληση της αρχαίας Ελλάδας, της αρχαίας Ρώμης, της Αυτοκρατορίας, του πολιτισμού, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ιδεολογική συγκάλυψης κατακτητικών, αποικιοκρατικών δυναστικών προσπαθειών» [Lorenz Gyomorey , Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση]
Ο ιστορικός Otto Mazal γράφει:
«οι ρίζες της αρνητικής τοποθέτησης των Δυτικών, που ήθελαν να βλέπουν τη βυζαντινή περίοδο μόνο ως μια διαρκή πορεία κατάπτωσης μετά την ένδοξη εποχή της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, βρίσκονται στους χρονογράφους του Μεσαίωνα, για τους οποίους οι δυτικοί αυτοκράτορες ήταν οι νόμιμοι συνεχιστές του Imperium Romanum, ενώ το κατά την αντίληψη της Δύσης αιρετικό ανατολικό κράτος, είχε χάσει ως «βασίλειο των Γραικών» (Regnum Graecorum) την οικουμενικότητά του και είχε αποκλεισθεί από τη σκηνή της ιστορίας. Για πρώτη φορά η Βυζαντινολογία του παρόντος δείχνει και πάλι με σαφήνεια την μεγάλη κοσμοϊστορική σημασία του Βυζαντίου (σ.σ διαβαζε: Ρωμανίας) και δίνει ώθηση για μια αναθεώρηση».
[Byzanz und das Abendland, Wien 1981, s. 8,11]
Διαβάζουμε:
«Ο όρος «βυζάντιο» είναι νεολογισμός. Τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ιερώνυμος Wolf (1516-80) στα 1562...» και (οι πολίτες της Ρωμανίας) «....Μόνο Ρωμαίους ονόμαζαν τους εαυτούς τους, η αυτοκρατορία τους ήταν «Ρωμαϊκή» και η πρωτεύουσά τους η Νέα Ρώμη…» [Ιωάννης Καραγιαννόπουλος , ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ, Τέταρτη έκδοση – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΝΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, σελ 51 ]
Στην Εγκυκλοπαίδεια Britannica, διαβάζουμε:
«Η ονομασία της αυτοκρατορίας συνδέεται κατά τη βυζαντινή περίοδο μόνο με την πρωτεύουσά της, που είχε ιδρυθεί στον χώρο της μικρής πόλης Βυζάντιο. Η αυτοκρατορία ονομαζόταν Ρωμαϊκή, οι πολίτες της Ρωμαίοι και ο αυτοκράτορας ήταν imperator Romano rum. Η σύνδεση της ονομασίας Βυζάντιο με την αυτοκρατορία έγινε στους νεώτερους χρόνους, με την έκδοση από τον Ιερώνυμο Wolf έργων των Βυζαντινών ιστορικών (Corpus Byzantinae Historiae 1562), και καθιερώθηκε γενικά, αδιάφορα από τις μερικότερες κατά καιρούς επιλογές (Ελληνική Αυτοκρατορία ή Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος). (...) Μερική επίσης ήταν η χρήση της ονομασίας Γραικού σ' όλη τη διάρκεια της ζωής της αυτοκρατορίας, παρά το γεγονός ότι από τον 9ο αιώνα στις λατινικές πηγές κυρίως του φραγκικού κράτους γίνεται συστηματική χρήση της για ολόκληρη την αυτοκρατορία, με σκοπό την εξουδετέρωση της ονομασίας Ρωμαίου και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για το Βυζάντιο και την αποκλειστική οικειοποίησή τους για το φραγκικό κράτος. Η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η νομιμότητα της συνέχειας αυτής συνδεόταν άρρηκτα με τις ονομασίες που θεμελίωναν τη νόμιμη χρήση του τίτλου αυτοκράτωρ Ρωμαίων (imperator Romanorum) και εξασφάλιζαν τη μοναδικότητα και την αποκλειστικότητα της νόμιμης αυτοκρατορίας στην Οικουμένη.» [Εγκυκλ. Britannica, «Βυζάντιο»]
Jacques Le Goff, διευθυντής σπουδών στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales , πρώην πρόεδρός της:
«Στην προοπτική της ενωμένης Ευρώπης, η δυτική ιστοριογραφία και η δυτική κοινή γνώμη οφείλουν 1) να αναγνωρίσουν στην Ελλάδα το βυζαντινό παρελθόν της, 2) να επανεντάξουν το Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) στην γενική ιστορία, στο Μεσαίωνα ως σύνολο και στη μακρά διάρκειά του. Τέλος 3) οφείλουμε να παραχωρήσουμε στο Βυζάντιο (σ.σ διάβαζε: Ρωμανία) τη δική του θέση. Βυζάντιο, πρωτότυπος κρίκος δημιουργίας και εκπολιτισμού, του ελληνισμού και της ευρωπαϊκής ιστορίας» [Πηγή: Βυζάντιο και Ευρώπη, Συμπόσιο, Παρίσι, Maison de l' Europe, εκδ. Ελληνικά Γράμματα.]
Επίσης:
«Στο 16ο Διεθνές Βυζαντινολογικό Συνέδριο της Βιένης, ο ίδιος ο πρόεδρος της Αυστριακής Δημοκρατίας, Rudolf Kirschlger κατά την επίσημη έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, συνεχάρη τον καθηγητή Hunger, πρόεδρο της Αυστριακής Ακαδημίας των Επιστημών, της Διεθνούς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και ιδρυτή και οργανωτή της Βυζαντινολογικής Σχολής της Βιέννης, διότι, όπως είπε, απέδειξε ότι ο όρος «βυζαντινισμός» δεν έχει καμμία σχέση με την βυζαντινή πραγματικότητα, αλλά προήλθε από ελλιπή κατανόηση του Βυζαντίου (σ.σ. διάβαζε: Ρωμανίας) εκ μέρους των ιστοριογράφων της Αναγέννησης. Επανειλημμένα τονίστηκε από τον καθηγητή Hunger ότι δεν πρέπει να γίνεται πλέον διάκριση μεταξύ «Byzantinistik» και «Neogrzistik», μεταξύ δηλαδή βυζαντινολογίας και νεοελληνικής φιλολογίας, διότι Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) και Νέος Ελληνισμός αποτελούν ενότητα. »
["Επομένοι τοις θειοις πατράσι, αρχές και κριτήρια της πατερικής “θεολογίας”, εκδ. Βρυέννιος, θεσ/κη 1997]
Λέει ο Κολοκοτρώνης στον Στρατηγό Hamilton:
«Εμείς, καπετάν Άμιλτον, δεν εκάμαμε ποτέ συμβιβασμό με τους Τούρκους. Άλλους έκοψαν, άλλους σκλάβωσαν με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, ζήσαμε ελεύθεροι από γενεά σε γενεά. Ο βασιλιάς μας (ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος) εσκοτώθη, δεν έκαμε καμμιά συνθήκη με τους Τούρκους. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήσαν ανυπόταχτα. Η φρουρά του είναι οι κλέφτες και τα φρούρια η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά.»
[Θ. Κολοκοτρώνη, «απομνημονεύματα», εκδ. Αφών Τολίδη]
Γράφει ο Μακεδόνας Ίων Δραγούμης
«Σκοπός εκείνων που έφτειασαν το νέο κράτος ήταν (..) να ξαναπιάσει ο Ρωμηός τη διοίκηση του κράτους του που είχε πρωτεύουσα την Πόλη και να ξανακαθίσει Έλληνας βασιλιάς στο θρόνο των Παλαιολόγων. Μα οι περιστάσες, η σχετική αδυναμία των αρχηγών και οι μεγάλοι της γής έτσι το θέλησαν και αντί να γίνει, σύμφωνα με τη θέληση του λαού το κράτος της μεγάλης ιδέας, έγινε ένα μικρό ελληνικό κράτος στο μέρος που είχε ανθίσει η αρχαία Ελλάδα. Το ελληνικό όνειρο ίσως να περιορίστηκε προπάντων από την ευρωπαϊκή αντίληψη την ξεπαρμένη τότε από μια νεογέννητη φωτοβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μόνο οι Ρώσοι, με το να μην έχουν κλασσική μόρφωση, ένοιωθαν σωστά ποιο ήταν αλήθεια το ελληνικό όραμα, και αυτοί δε είχαν λόγους να το σπρώξουν να γίνει πράμα, απεναντίας το έτρεμαν. Και οι Τούρκοι όμως, που δεν τους εσκότιζαν το μυαλό οι πιο αρχαίες ιστορίες, κι αυτοί ήξεραν καλά το τί εγύρευε το ξυπνημένο πια έθνος των Ρωμαίων, γιατί το θυμόντουσαν και οι ίδιοι - δεν είχαν περάσει και πολλά χρόνια - πως από αυτό το έθνος, το βασιλικό, επήραν την Πόλη, και αυτό το ίδιο θα θελήσει μια μέρα πάλι να τους την ξαναπάρει.» «...Και όπως ο φιλελληνισμός και η αρχαιομανία των Ευρωπαίων και η όμοια αρχαιομανία των γραμματισμένων Ρωμηών έπλαθαν την αντίληψη μιας μικρής Ελλάδας στενεύοντας τα σύνορα της φυλής και ταιριάζοντάς τα με τα σύνορα της αρχαίας, ενώ ο λαός είχε ζωντανή μέσα του σα πόθο εθνικό πάντα τη βυζαντινή παράδοση της αυτοκρατορίας, έτσι και στα άλλα, ενώ ο λαός κρατούσε τη δημοτική παράδοση, οι γραμματισμένοι με τη βοήθεια των αρχαιόμαθων φιλελλήνων οραματίζονταν με τον αρχαίον Ελληνισμό στενεύοντας τη ζωή του έθνους. Και οι φιλέλληνες και οι γραμματισμένοι Έλληνες επρόβαιναν με το μυαλό τους καττά κάποιαν αφαίρεση. Η νέα Ελλάδα ήταν κατευθεία συνέχεια της αρχαίας, τα ενδιάμεσα δυο χιλιάδες χρόνια με τους δύο ελληνικούς πολιτισμούς τους ήταν σβησμένα. Αλεξαντρινά κράτη και προ πάντων βυζαντινό δεν είχαν υπάρξει. Όλα είχαν φτωχήνει τόσο μέσα στη ψυχή των μορφωμένων του έθνους, που δε εστοχάστηκαν ότι μπορούσαν να στραφούν αλλού παρά στην Ευρώπη για να γυρέψουν πρότυπα και για τους νόμους του κράτους και για τη διοίκηση και για την πνευματική ζωή(...) Ο ξενοφερμένος βασιλιάς με οργανωτές χοντρούς Βαυαρέζους αντίγραψαν νόμους φράγκικους και συντάγματα ισωπεδωτικά (...) ο γερμανομαθημένος αρχιτέκτονας μετάφερνε μαζί του από τη Γερμανία δείγματα σπιτιών, ο γαλλομαθημένος ράφτης μόδες, ο φραγκοπασαλειμμένος νομικός νόμους και ο διαβασμένος ποιητής στίχους ρωμαντικούς. Και ό,τι έφτανε ίσα από την Ευρώπη εφάνταζε και λαμποκοπούσε, ό,τι εντόπιο ήταν περιφρονημένο. Στην Ευρώπη φώλιασε ο πολιτισμός και η επιστήμη, εκεί λοιπόν φυτρώνει και κάθε τελειότητα. Όποιος δε πήγε στο Παρίσι δεν είναι άνθρωπος(...) Ο νομοθέτης φραγκοφερμένος και αυτός ή τουλάχιστο φραγκομαθημένος ετσάκισε με νόμους τα φυσικά του Ρωμηού, την κοινοτική ζωή, αντί να τη μελετήσει και να την καλλιτερέψει και απάνω της να θεμελιώσει τον κρατικό μηχανισμό, την κατασύντριψε, γιατί στη Βαυαρία δεν υπάρχουν κοινότητες (...) Το μόνο που θέλησαν να κρατήσουν ελληνικό, και αυτό όμως όχι νεοελληνικό, ήταν οι τύποι, η φάτσα, η εξωτερική μορφή, και βάφτισαν με αρχαιόπρεπα ονόματα τους θεσμούς και τις διάφορες θέσεις και αξιώματα. Φτάνει να λέγονταν κάτι "δήμος" και ήταν αμέσως ελληνικό, "σύνταγμα" και ήταν καλό, "βουλευτής" και ήταν γνήσιο. Έτσι και τους ανθρώπους από πρωτητερινά χρόνια άρχισαν και τους βάφτιζαν Περικήδες, Θεμιστοκλήδες, Σωκράτηδες, Δημοσθένηδες, νομίζοντας πως θα τους έφτειαναν έτσι γνήσιους απόγονους των αρχαίων που τους σπούδαζαν ωστόσο στην Ευρώπη για να τους τελειοποιήσουν. Και αρμένιζε η Ελλάδα όλη κατάισα κατά κάποιον αρχαιόμορφο και ξενότροπο μαϊμουδισμό, που έκαμε το ελληνικό μυαλό να παραδέρνει σε μια λιμνοθάλασσα από ιδέες παλιές και νέες.» ["Eλληνικός πολιτισμός", του I. Δραγούμη, εκδ. Φιλόμυθος σ. 52]
Το 1901 εκδόθηκε το έργο "Ιστορία της Ρωμιοσύνης" του Α. Εφταλιώτη. Την εποχή εκείνη, ακόμα , τα ονόματα Ρωμηός και Ρωμηοσύνη συγκινούσαν περισσότερο από σήμερα τους Ρωμηούς. Τούτο διότι τα ονόματα Έλληνας και Ελληνισμός δεν είχαν ακόμη επικρατήσει στην συνείδηση του απλού λαού. Αμέσως, όμως, ο Γεώργιος Σωτηριάδης έγραψε κριτική κατά της "Ιστορίας της Ρωμηοσύνης" όπου κατέκρινε την χρήση των ονομάτων Ρωμηός και Ρωμιοσύνη. Την υπεράσπιση του Αργ. Εφταλιώτη, ανέλαβε ο ομοϊδεάτης του, Κωστης Παλαμάς.
Λέει ,ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς, για το έργο του Εφταλιώτη:
«(…)Ανάλογη, λογική, ακολουθούμε και στο μεταχείρισμα των όρων Ρωμιός και Ρωμιοσύνη. Η μόνη διαφορά είναι πώς και τα δύο τούτα λόγια, επειδή δε μας έρχουνται, ίσα ολόϊσα, από την εποχή του Περικλή, παραμερίστηκαν αγάλια, αγάλια, από την επίσημη γλώσσα, καθώς κι' όλα τα λόγια τα δυσκολομέτρητα της ζωής και της αλήθειας. Έλληνες, για να ρίχνουμε στάχτη στα μάτια του κόσμου, πραγματικά, Ρωμιοί. Το όνομα (Ρωμηός) κάθε άλλο είναι παρά ντροπή. Αν δεν το περιζώνει αγριλιάς στεφάνι από την Ολυμπία, το ανυψώνει στέμμα ακάνθινο μαρτυρικό και θυμάρι μοσκοβολά και μπαρούτη. Δείχνει ίσα ίσα τη ζωή και την πραγματικότητα της λέξης το ότι αυτή μας ήρθε πρόχειρα στην ειλικρινή μας και στην πιο φωτεινή μας ψυχική κατάσταση - στη συνείδηση του ξεπεσμού μας - για να διαλαλήσουμε τον ξεπεσμόν αυτό, πιο πολύ από το γιορτιάτικο και από το δυσκίνητο τ' όνομα Έλλην, ακόμη και από το όνομα Έλληνας, που είναι κάπως πιο δυσκολορρίζωτο από το Ρωμιός, και κρατούσε ως τα χτές ακόμη την αρχαία ειδωλολατρική σημασία
(...) Δεν απορεί κανείς, πώς ο Εφταλιώτης έγραψε Ρωμιός και όχι "Έλληνας", έγραψε Ρωμιοσύνη και όχι "Ελληνισμός". Απορεί πώς ο κ. Σωτηριάδης, με όλα τα δώρα της επιστήμης και της ευφυΐας που τον ξεχωρίζουν ανάμεσα σε πολλούς, έκρινε ότι πρέπει να κατακρίνει το συγγραφέα για το μεταχείρισμα των σωστών και των καλόηχων και των ωραίων όρων (...) τάχα λησμόνησε (ο κ. Σωτηριάδης) πώς είναι ο άξιος μεταφραστής της "Ιστορίας της Βυζαντινής Λογοτεχνίας" του Κρουμπάχερ, και λησμόνησε πόσο καθαρά μας εξηγεί ο σοφός ιστορικός τη σημασία του κατηγορημένου Ρωμιού, σε λίγα λόγια ουσιαστικά, αμέσως από τα πρώτα φύλλα του έργου του; "Το όνομα τούτο (δηλαδή Ρωμαίος) διετηρήθη, γράφει ο Κρουμπάχερ, δια των φρικτών χρόνων της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερον, ως η πραγματική και μάλιστα διαδεδομένη επίκλησις του γραικικού λαού, απέναντι της οποίας η μεν σποραδικώς απαντώσα Γραικοί μικράν ιστορικήν σημασίαν έχει, η δε δια της Κυβερνήσεως και σχολείου τεχνικώς εισαχθείσα Έλληνες, ουδεμίαν”
(...)Βαπτιστικός του κλασσικού Ρωμαίου της Ρώμης, από τον καιρό του Ιουστινιανού ως τον καιρό του Ρήγα του Βελεστινλή, ο ίδιος έμεινε, ξεχωρισμένος, ο ίδιος πάντα, μέσα από το δανεικό του όνομα, που τόκαμε δικό του, ο Ρωμαίος της Πόλης, ο Ρωμιός ο ραγιάς, ο Ρωμηός ο αδούλωτος, ο Ρωμιός ο Έλλην... Και αφού η Ιστορία του κ. Εφταλιώτη δεν είναι για τον Έλληνα του Περικλή, μήτε για τον Έλληνα του μεγάλου Αλεξάνδρου, ο ευσυνείδητος ιστοριοπλέχτης δεν μπορούσε παρά για τον Ρωμιό και για την Ρωμιοσύνη να μιλήση, που δεν είναι και τα δύο παρά τα νέα ονόματα του Έλληνος και του Ελληνισμού. Το θέλησε η ιστορική ακριβολογία». [Κ. Παλαμάς, «Ρωμιός και Ρωμιοσύνη», Απαντα, τ. ΣΤ’ , Ιδρυμα Κωστή Παλαμά, Μπίρης, Αθήνα]
Σε όσους θελήσουν να αμφισβητήσουν την αγάπη του Κ.Π. προς την αρχαία Ελλάδα, απλώς θα υπενθυμίσουμε πως δικός του είναι ο ύμνος των Ολυμπιακών αγώνων. Αλλα ο Παλαμάς, δεν ήταν αρχαιόπληκτος, και γνώριζε πως και το «Ελληνας» και το «Ρωμαίος / Ρωμηός» είναι δικά μας, ήξερε πως οι φράγκοι / Δυτικοί, ήθελαν να χρησιμοποιούμε το Ελληνας , και ΟΧΙ το Ρωμηός, απο συμφέρον και όχι απο αγάπη. Για να ξεχάσουμε ΠΛΗΡΩΣ την Ρώμη μας.
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι δυτικοευρωπαίοι γνώριζαν την Ελληνικότητα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και δε δίσταζαν να το αναφέρουν, όταν δεν κατευθύνονταν από σκοπιμότητες. Έτσι το 1713, σε μια εποχή δηλαδή για την οποία τα (φραγκοθρεμμένα) σχολικά μας βιβλία διδάσκουν ότι οι Ρωμαίοι έχουν χαθεί πριν 1200 χρόνια, ο Βενετός τυπογράφος της πρώτης έκδοσης του "Ερωτόκριτου" γράφει ότι τυπώνει αυτό το βιβλίο "παρακινημένος από την διάπυρον αγάπην και ευλάβειαν οπού παιδιόθεν έχω προς το ένδοξον γένος των Ρωμαίων". Ο ίδιος δηλώνει ότι είναι "Ιταλικός και της γλώσσης ολότελα ανήξευρος", αλλά παρά ταύτα προσπάθησε να τυπώσει βιβλία "τα οποία ως τώρα και από άλλους Ρωμαίους και Ιταλικούς τυπογράφους ετυπώθησαν, αλλά και τα ασυνήθιστα και χρησιμότερα, οπού υπό τινά Ρωμαίον δεν έγιναν". Ο πρόλογος κλείνει με παράκληση προς τους "άρχοντες Ρωμαίους" να προσφέρουν τυχόν χειρόγραφα στον εκδότη ώστε να τυπώσει αργότερα μια βελτιωμένη έκδοση. Παρατηρούμε την αντιπαράθεση των όρων «Ρωμαίος» και «Ιταλικός» (=Ιταλός). Μοιάζει να μην έχουν καμία σχέση. Ο ίδιος το παραδέχεται. Θα πρέπει να προβληματίσει όλους τους Έλληνες που πιστεύουν πως κληρονόμοι των Ρωμαίων είναι οι Ιταλοί και όχι οι Έλληνες. Σε γνωστό «μεγάλο» κανάλι, προσφατα, σε κάποιο Ρεπορτάζ στην Ιταλία στο δελτίο ειδήσεων χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Νέο-Ρωμαίοι», για να περιγράψει τους Ιταλούς. Είναι ενδεικτικό της αμαθειας μας, για την ίδια μας την ιστορία. Τους χαρίζουμε οτι δεν τους ανήκει.
Αντίστοιχα, οι Δ. Φιλιππίδης και Γρ. Κωνσταντάς που συνέγραψαν τη "Γεωγραφία Νεωτερική" το 1791 σημειώνουν στην παρουσίαση των ευρωπαϊκών γλωσσών πώς "η Ρωμέϊκη γλώσσα η αλόγως και αμαθέστατα καταφρονουμένη από μερικούς, έχει μεγάλη συγγένεια με την Ελληνική, και είναι μια θυγατέρα της οπού σχεδόν την ομοιάζει επειδή όλες σχεδόν αι λέξεις είναι από την Ελληνική". ( «Ρωμαϊκή» , εννοεί την ονομαζόμενη σήμερα «Νεοελληνική» / Δημοτική. «Ελληνική» , εννοεί την Αρχαία Ελληνική/ Καθαρεύουσα.)
Γι’ αυτό το λόγο , από την Τουρκοκρατία και μετά, υπάρχουν λεξικά, , με τίτλο "Γαλλικά-Ρωμαϊκά", "Ιταλικά - Ρωμαϊκά", κλπ. Και, για να μην υπάρχει η παραμικρή περίπτωση αμφιβολίας, υπάρχουν και λεξικά, όπως το "Λεξικόπουλο" του Simon Portius (Παρίσι, 1635), που είναι «Ρωμαϊκό - Ελληνικό – Λατινικό» (!!) Στο λεξικό του Portius, η λατινική λέξη «fabula», για παράδειγμα, μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα ως «μύθος» και στη ρωμαϊκή ως «παραμύθι».[ http://babel.mml.ox.ac.uk/neograeca/gsplr1636/gsplr1636book.htm] Εκείνη την εποχή θεωρούσαν αυτονόητο πως τα Λατινικά δεν ήταν η γλώσσα των Ρωμαίων.
Μερικές προφητείες τής Π.Δ. για τον Χριστό
Μερικές προφητείες τής Π.Δ. για τον Χριστό
Η Παλαιά Διαθήκη περιέχει εκατοντάδες προφητείες για τον Ιησού Χριστό. Για την ακρίβεια, ΕΙΝΑΙ ολόκληρη μια προφητεία για την έλευση τού Σωτήρα τού κόσμου. Και όπως ο Θεός προφήτευσε σε κάθε λαό, έτσι προφήτευσε κυρίως στους Ισραηλίτες για τον Χριστό, από τους οποίους έμελλε να γεννηθεί.
Υπάρχουν τρανταχτές αποδείξεις ότι ο Ιησούς ήταν Θεός, ο Μεσσίας που προφήτευσαν οι προφήτες εκατοντάδες χρόνια πριν. Τα γεγονότα που προφητεύτηκαν και εκπληρώθηκαν πανηγυρικά με τόση ακρίβεια, δεν μπορούν να εξηγηθούν διαφορετικά, παρά μόνο με την ύπαρξη θείου σχεδίου.
Θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ
Θα προερχόταν από τη φυλή Ιούδα
Θα γεννιόταν από Παρθένο
Θα έκανε τη θριαμβευτική Του είσοδο στην Ιερουσαλήμ καβάλα πάνω σε ένα γαϊδουράκι
Θα προδινόταν για 30 αργύρια
Πού θα χρησιμοποιούνταν τα αργύρια της προδοσίας
Θα τραυματιζόταν, θα ταλαιπωριόταν και θα δερνόταν
Θα πέθαινε με θάνατο σταυρικό
Θα του προσφερόταν να πιει ξύδι
Θα έβαζαν τα ρούχα του σε κλήρο
Κανένα από τα οστά Του δεν θα έσπαζε
Θα ενταφιαζόταν με τον πλούσιο
Θ' ανασταινόταν από τους νεκρούς
1. Ο Μεσσίας θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ
Προφητεία: «Κι εσύ Βηθλεέμ, περιοχή του Ιούδα, δεν είσαι καθόλου ασήμαντη ανάμεσα στις επιφανέστερες πόλεις του Ιούδα, γιατί από σένα θα βγει αρχηγός, που θα καθοδηγήσει το λαό μου, τον Ισραήλ..» (Μιχαίας 5:12)
Η Βηθλεέμ ήταν μια πολύ μικρή πόλη, απείχε κάπου 10 χλμ από την Ιερουσαλήμ. Το πιο αξιοσημείωτο πράγμα είναι ότι η Παρθένος Μαρία, η μητέρα Του και ο Ιωσήφ, ο αρραβωνιαστικός της, ζούσαν στη Ναζαρέτ, κάπου 200 χλμ βόρεια της Βηθλεέμ. Τον καιρό εκείνο, που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα ή τραίνα η απόσταση αυτή ήταν μεγάλο εμπόδιο για την πραγματοποίηση αυτής της προφητείας. Συνέβη, όμως κάτι, ακριβώς την πιο κατάλληλη ώρα. Ο Καίσαρας Αύγουστος, ο άρχοντας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αποφάσισε ότι κάθε υπήκοος της βασιλείας του θα έπρεπε να γυρίσει στον τόπο της γέννησής του και να απογραφεί. Ο Ιωσήφ καταγόταν από τη Βηθλεέμ, γνωστή επίσης και ως Πόλη του Δαβίδ. Ακριβώς τον καιρό του διατάγματος επρόκειτο να γεννήσει η Μαρία το Γιο της. Η Μαρία και ο Ιωσήφ ξεκίνησαν για το πολυήμερο ταξίδι τους προς τη Βηθλεέμ. Μόλις έφτασαν εκεί, ο Ιησούς γεννήθηκε, εκπληρώνοντας κατά τρόπο θαυμαστό την προφητεία.
2. Ο Μεσσίας θα προερχόταν από τη φυλή Ιούδα
Προφητεία: «Δεν θα λείψει το σκήπτρο από τον Ιούδα, ούτε νομοθέτης από ανάμεσά του, μέχρι που θα έρθει ο Σηλώ και σ' Αυτόν θα υπακούνε οι λαοί» (Γένεση 49:10)
Η λέξη Σηλώ, σημαίνει Μεσσίας. Αυτή η προφητεία, ότι ο Μεσσίας θα ερχόταν από τη φυλή του Ιούδα, ήταν τελείως ασυνήθιστη και παράξενη. Το έθνος του Ισραήλ αποτελούνταν από 12 φυλές. Είχε οριστεί ότι, οι ιερείς του Ισραήλ θα προέρχονταν από τη φυλή του Λευί. Κι όμως, ο Ιησούς εκπλήρωσε αυτή τη προφητεία προερχόμενος από τη φυλή του Ιούδα. Και της Μαρίας και του Ιωσήφ η καταγωγή ήταν από τη φυλή του Ιούδα.
3. Ο Μεσσίας θα γεννιόταν από Παρθένο
Προφητεία: "Γι αυτό, ο ίδιος ο Κύριος θα σας δώσει σημάδι. Δείτε, η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει γιο, και θα ονομαστεί Εμμανουήλ" (Ησαΐας 7:14)
Ο Ιωσήφ και η Μαρία, είχαν μνηστευθεί για να παντρευτούν. Πριν όμως, συμβεί κάτι τέτοιο, η Μαρία είχε μια αγγελική επίσκεψη. Ο άγγελος της είπε ότι, θα έμενε έγκυος, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, και θα γεννούσε γιο. Όταν η Μαρία έμεινε έγκυος, ο Ιωσήφ αποφάσισε να την χωρίσει, γιατί νόμισε πως η Μαρία δεν του ήταν πιστή. Τότε παρουσιάστηκε ένας άγγελος και του είπε: «Ιωσήφ, γιε του Δαβίδ, μη διστάσεις να πάρεις μαζί σου τη Μαρία, τη γυναίκα σου, γιατί αυτό που γεννήθηκε μέσα της προέρχεται από το Πνεύμα το Άγιο» (Ματθαίος 1:20).
Αρκετές αγγελικές επισκέψεις και άλλα υπερφυσικά συμβάντα που συσχετίζονταν με τη γέννηση του Ιησού και του Ιωάννη του Βαπτιστή, του Προδρόμου, του Ιησού, μελετώντας τα από κοντά, αποδείχνουν το γεγονός της παρθενικής γέννησης του Χριστού.
4. Ο Μεσσίας θα έκανε τη θριαμβευτική Του είσοδο στην Ιερουσαλήμ καβάλα πάνω σε ένα γαϊδουράκι
Προφητεία: «Έχε χαρά μεγάλη, θυγατέρα Σιών. Να αλαλάζεις θυγατέρα Ιερουσαλήμ. Δες! Ο Βασιλιάς σου έρχεται σε σένα! Αυτός είναι δίκαιος και σώζει. Είναι πράος και κάθεται πάνω σε γαϊδουράκι» (Ζαχαρίας 9:9)
Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού περιγράφεται στο ευαγγέλιο του Ιωάννη 12: 13 - 14. Λέει ότι, ο λαός «πήρε φοινικόκλαδα και βγήκε να τον προϋπαντήσει κραυγάζοντας: Δοξολογείτε: «Ευλογημένος αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου, ο Βασιλιάς του Ισραήλ». Κι ο Ιησούς, αφού βρήκε ένα γαϊδουράκι, κάθισε πάνω σ' αυτό, όπως λέει η Γραφή».
5. Ο Μεσσίας θα προδινόταν για 30 αργύρια
Προφητεία: «Και είπα σ' αυτούς: "Αν συμφωνείτε, δώστε μου αμοιβή. Διαφορετικά αρνηθείτε την. Κι εκείνοι έστησαν την αμοιβή μου: τριάντα αργύρια" » (Ζαχαρίας. 11:12)
Μια από τις εκπληκτικότερες μεσσιανικές προφητείες, είναι το ακριβές ποσό που πληρώθηκε για την κατάδοση του Ιησού. Το βιβλίο του Ζαχαρία γράφτηκε γύρω στα 520 π.Χ., κι όμως η αμοιβή για την προδοσία του Ιησού προφητεύτηκε ακριβώς.
Η εκπλήρωση της προφητείας αυτής αναφέρεται στο ευαγγέλιο του Ματθαίου: «και (ο Ιούδας) είπε: "Tι θέλετε να μου δώσετε; κι εγώ θα σας τον παραδώσω". Kι εκείνοι του μέτρησαν τριάντα αργύρια».
6. Που θα χρησιμοποιούνταν τα αργύρια της προδοσίας
Προφητεία: «Και είπε Κύριος σ' εμένα: Ρίξτε τα αυτά στον κεραμοποιό, την τιμή με την οποία διατιμήθηκα απ' αυτούς. Και πήρα τα τριάντα αργύρια και τα έριξα αυτά στον οίκο του Κυρίου, στον κεραμοποιό» (Ζαχαρίας 11:13)
Η προφητεία αυτή, ότι τα τριάντα αργύρια «ρίχτηκαν στον κεραμοποιό, στον οίκο του Κυρίου», εκπληρώθηκε με έναν ακόμα εκπληκτικότερο τρόπο! Ο Ιούδας, ήθελε να απαλλαχτεί από τα τριάντα αργύρια, όταν τον έλεγξε η συνείδησή του που πρόδωσε αθώο αίμα. Πήγε πίσω στους αρχιερείς και τους είπε ότι, είχε κάνει λάθος. Εκείνοι του αποκρίθηκαν: «Και τι μας νοιάζει εμάς;» Πάνω στην απελπισία του ο Ιούδας, πέταξε την αμοιβή της προδοσίας στο πάτωμα, μέσα στο ναό και εξαφανίστηκε στο σκοτάδι.
Στην περικοπή Ματθαίος 27:6-7 διαβάζουμε σχετικά με αυτό το περιστατικό: «Oι αρχιερείς, λοιπόν, αφού πήραν τα αργύρια είπαν: Δεν επιτρέπεται να τα βάλουμε αυτά στο ταμείο του Ναού, γιατί είναι αντίτιμο αίματος. Έτσι, πήραν την απόφαση σε σύσκεψη κι αγόρασαν μ' αυτά το χωράφι του κεραμιδά για νεκροταφείο των ξένων».
Καταπληκτικότερη προφητεία, με τέτοια λεπτομέρεια, και τόσο ακριβής εκπλήρωσή της, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.
7. Ο Μεσσίας θα τραυματιζόταν, θα ταλαιπωριόταν και θα δερνόταν
Προφητεία: «Αλλά αυτός τραυματίστηκε για τις δικές μας ανομίες. Την τιμωρία που έφερε τη δική μας ειρήνη, αυτός την υπέστη, και με τις δικές του πληγές εμείς γιατρευτήκαμε» (Ησαΐας 53:4-5)
Η προφητεία αυτή εκπληρώθηκε με τον βάρβαρο βασανισμό του Χριστού πριν και κατά τη σταύρωση Του. Διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη ότι, ο Χριστός, πριν από τη σταύρωση Του, δάρθηκε με 39 ραβδισμούς.
8. Ο Μεσσίας θα πέθαινε με θάνατο σταυρικό
Προφητεία: «Γιατί, σκυλιά με περικύκλωσαν, σύναξη πονηρών ανθρώπων με περιτριγύρισε. Τρύπησαν τα χέρια μου και τα πόδια μου» (Ψαλμός 22:16)
Τόσο η Αγία Γραφή, όσο και η ιστορία μαρτυρούν ότι ο Χριστός πέθανε καρφωμένος στα χέρια και στα πόδια.
9. Στο Μεσσία θα προσφερόταν ξύδι να πιει
Προφητεία: «Κι έδωσαν σ' εμένα χολή για φαγητό και στη δίψα μου με πότισαν ξύδι» (Ψαλμός 69:21)
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός κι ενώ βρισκόταν πάνω στο σταυρό, δίψασε. Φώναξε: «Διψάω»! Στον Ιωάννη 19:29 διαβάζουμε σχετικά: «Εκεί, λοιπόν, υπήρχε ένα δοχείο γεμάτο με ξύδι. Εκείνοι, τότε, αφού γέμισαν ένα σφουγγάρι με ξύδι και το περιτύλιξαν σ' ένα κλαδί από ύσωπο, το έφεραν στο στόμα του Ιησού».
10. Τα ρούχα Του θα τα έβαζαν σε κλήρο
Προφητεία: «Μοιράστηκαν τα ρούχα μου μεταξύ τους, και το ρουχισμό μου τον έβαλαν σε κλήρωση» (Ψαλμός 22:18)
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, οι στρατιώτες μοιράστηκαν τον ρουχισμό Του, βάζοντας τον σε κλήρο». (Μάρκος 15:24).
11. Κανένα από τα οστά Του δεν θα έσπαζε
Προφητεία: «Αυτός προστατεύει όλα τα οστά του. Κανένα απ' αυτά δεν θα συντριφθεί» (Ψαλμός 34:20)
Η προφητεία αυτή εκπληρώθηκε με τον εκπληκτικότερο τρόπο. Μετά που σταυρωνόταν ένα πρόσωπο κι έμενε κρεμασμένο πάνω στο σταυρό όλη τη μέρα, ήταν η συνήθεια των Ρωμαίων να σπάζουν τα σκέλη του. Αυτό έκαναν για να επισπεύσουν το θάνατο ώστε οι στρατιώτες να πάνε γρηγορότερα στον καταυλισμό τους. Ο ξαφνικός και ανυπόφορος πόνος, σόκαρε στις περισσότερες περιπτώσεις τον κατάδικο επισπεύδοντας το θάνατο του. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες έσπασαν τα σκέλη των δύο ληστών που είχαν σταυρώσει μαζί με τον Χριστό. Όταν ήρθαν στον Χριστό απόρησαν που Αυτός είχε ήδη πεθάνει. Αντί λοιπόν να Του σπάσουν τα σκέλη, απλώς έμπηξαν ένα ξίφος στο πλευρό Του, εκπληρώνοντας έτσι μέχρι και την παραμικρότερη λεπτομέρεια την προφητεία ότι, τα σκέλη Του δεν θα σπάζονταν. Αυτή η εκπλήρωση ιστορείται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη 19:33.
12. Ο Μεσσίας θα ενταφιαζόταν με τον πλούσιο
Προφητεία: «Και ο τάφος του ορίστηκε με τους κακούργους. Όμως, στο θάνατο Του στάθηκε με τον πλούσιο, γιατί δεν έκανε ανομία, κι ούτε βρέθηκε δόλος στο στόμα Του» (Ησαΐας 53:9)
Ο Χριστός πέθανε ανάμεσα σε δύο ληστές. Όταν ήρθε η ώρα της ταφής Του, δεν είχαν μέρος γι΄ Αυτόν. Υπήρχε ένας πλούσιος που λεγόταν Ιωσήφ από την Αριμαθαία, που είχε γίνει κρυφός μαθητής του Χριστού. Αυτός που πήγε στον Πιλάτο και του ζήτησε το σώμα του Ιησού για να το θάψει. Ο Πιλάτος, δέχτηκε την αίτηση του και ο Ιωσήφ έθαψε το σώμα του Ιησού στον τάφο που είχε για τον εαυτό του. Εκπληρώθηκε έτσι η προφητεία ότι ο Ιησούς θα θαβόταν με τον πλούσιο.
13. Ο Μεσσίας θ΄ανασταινόταν από τους νεκρούς
Προφητεία: «Γιατί, δε θα εγκαταλείψεις την ψυχή μου στον Άδη, κι ούτε θα αφήσεις τον όσιό σου να φθαρεί» (Ψαλμός 16:10)
Παρόλο που ο τάφος του Χριστού φυλαγόταν από μια στρατιωτική φρουρά, μετά από τρεις μέρες, Αυτός αναστήθηκε. Οι αρχιερείς, πλήρωσαν τους στρατιώτες για να πουν ψέματα, ισχυριζόμενοι ότι, οι μαθητές του Χριστού ήρθαν κι έκλεψαν το σώμα Του τη νύχτα. Τις επόμενες 40 μέρες, ο Χριστός εμφανίστηκε σε πολλούς ανθρώπους σε διαφορετικές περιπτώσεις. Σε μια περίπτωση, πάνω από 500 άνθρωποι Τον είδαν μαζί. Το γεγονός αυτό θα γινόταν δεκτό από οποιοδήποτε δικαστήριο του κόσμου.
Με αυτές τις προφητείες προς το παρόν, μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για τα τεκμήρια τής θεότητάς Του, και ελπίζουμε στο μέλλον να δείξουμε πολύ περισσότερα...
Η Παλαιά Διαθήκη περιέχει εκατοντάδες προφητείες για τον Ιησού Χριστό. Για την ακρίβεια, ΕΙΝΑΙ ολόκληρη μια προφητεία για την έλευση τού Σωτήρα τού κόσμου. Και όπως ο Θεός προφήτευσε σε κάθε λαό, έτσι προφήτευσε κυρίως στους Ισραηλίτες για τον Χριστό, από τους οποίους έμελλε να γεννηθεί.
Υπάρχουν τρανταχτές αποδείξεις ότι ο Ιησούς ήταν Θεός, ο Μεσσίας που προφήτευσαν οι προφήτες εκατοντάδες χρόνια πριν. Τα γεγονότα που προφητεύτηκαν και εκπληρώθηκαν πανηγυρικά με τόση ακρίβεια, δεν μπορούν να εξηγηθούν διαφορετικά, παρά μόνο με την ύπαρξη θείου σχεδίου.
Θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ
Θα προερχόταν από τη φυλή Ιούδα
Θα γεννιόταν από Παρθένο
Θα έκανε τη θριαμβευτική Του είσοδο στην Ιερουσαλήμ καβάλα πάνω σε ένα γαϊδουράκι
Θα προδινόταν για 30 αργύρια
Πού θα χρησιμοποιούνταν τα αργύρια της προδοσίας
Θα τραυματιζόταν, θα ταλαιπωριόταν και θα δερνόταν
Θα πέθαινε με θάνατο σταυρικό
Θα του προσφερόταν να πιει ξύδι
Θα έβαζαν τα ρούχα του σε κλήρο
Κανένα από τα οστά Του δεν θα έσπαζε
Θα ενταφιαζόταν με τον πλούσιο
Θ' ανασταινόταν από τους νεκρούς
1. Ο Μεσσίας θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ
Προφητεία: «Κι εσύ Βηθλεέμ, περιοχή του Ιούδα, δεν είσαι καθόλου ασήμαντη ανάμεσα στις επιφανέστερες πόλεις του Ιούδα, γιατί από σένα θα βγει αρχηγός, που θα καθοδηγήσει το λαό μου, τον Ισραήλ..» (Μιχαίας 5:12)
Η Βηθλεέμ ήταν μια πολύ μικρή πόλη, απείχε κάπου 10 χλμ από την Ιερουσαλήμ. Το πιο αξιοσημείωτο πράγμα είναι ότι η Παρθένος Μαρία, η μητέρα Του και ο Ιωσήφ, ο αρραβωνιαστικός της, ζούσαν στη Ναζαρέτ, κάπου 200 χλμ βόρεια της Βηθλεέμ. Τον καιρό εκείνο, που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα ή τραίνα η απόσταση αυτή ήταν μεγάλο εμπόδιο για την πραγματοποίηση αυτής της προφητείας. Συνέβη, όμως κάτι, ακριβώς την πιο κατάλληλη ώρα. Ο Καίσαρας Αύγουστος, ο άρχοντας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αποφάσισε ότι κάθε υπήκοος της βασιλείας του θα έπρεπε να γυρίσει στον τόπο της γέννησής του και να απογραφεί. Ο Ιωσήφ καταγόταν από τη Βηθλεέμ, γνωστή επίσης και ως Πόλη του Δαβίδ. Ακριβώς τον καιρό του διατάγματος επρόκειτο να γεννήσει η Μαρία το Γιο της. Η Μαρία και ο Ιωσήφ ξεκίνησαν για το πολυήμερο ταξίδι τους προς τη Βηθλεέμ. Μόλις έφτασαν εκεί, ο Ιησούς γεννήθηκε, εκπληρώνοντας κατά τρόπο θαυμαστό την προφητεία.
2. Ο Μεσσίας θα προερχόταν από τη φυλή Ιούδα
Προφητεία: «Δεν θα λείψει το σκήπτρο από τον Ιούδα, ούτε νομοθέτης από ανάμεσά του, μέχρι που θα έρθει ο Σηλώ και σ' Αυτόν θα υπακούνε οι λαοί» (Γένεση 49:10)
Η λέξη Σηλώ, σημαίνει Μεσσίας. Αυτή η προφητεία, ότι ο Μεσσίας θα ερχόταν από τη φυλή του Ιούδα, ήταν τελείως ασυνήθιστη και παράξενη. Το έθνος του Ισραήλ αποτελούνταν από 12 φυλές. Είχε οριστεί ότι, οι ιερείς του Ισραήλ θα προέρχονταν από τη φυλή του Λευί. Κι όμως, ο Ιησούς εκπλήρωσε αυτή τη προφητεία προερχόμενος από τη φυλή του Ιούδα. Και της Μαρίας και του Ιωσήφ η καταγωγή ήταν από τη φυλή του Ιούδα.
3. Ο Μεσσίας θα γεννιόταν από Παρθένο
Προφητεία: "Γι αυτό, ο ίδιος ο Κύριος θα σας δώσει σημάδι. Δείτε, η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει γιο, και θα ονομαστεί Εμμανουήλ" (Ησαΐας 7:14)
Ο Ιωσήφ και η Μαρία, είχαν μνηστευθεί για να παντρευτούν. Πριν όμως, συμβεί κάτι τέτοιο, η Μαρία είχε μια αγγελική επίσκεψη. Ο άγγελος της είπε ότι, θα έμενε έγκυος, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, και θα γεννούσε γιο. Όταν η Μαρία έμεινε έγκυος, ο Ιωσήφ αποφάσισε να την χωρίσει, γιατί νόμισε πως η Μαρία δεν του ήταν πιστή. Τότε παρουσιάστηκε ένας άγγελος και του είπε: «Ιωσήφ, γιε του Δαβίδ, μη διστάσεις να πάρεις μαζί σου τη Μαρία, τη γυναίκα σου, γιατί αυτό που γεννήθηκε μέσα της προέρχεται από το Πνεύμα το Άγιο» (Ματθαίος 1:20).
Αρκετές αγγελικές επισκέψεις και άλλα υπερφυσικά συμβάντα που συσχετίζονταν με τη γέννηση του Ιησού και του Ιωάννη του Βαπτιστή, του Προδρόμου, του Ιησού, μελετώντας τα από κοντά, αποδείχνουν το γεγονός της παρθενικής γέννησης του Χριστού.
4. Ο Μεσσίας θα έκανε τη θριαμβευτική Του είσοδο στην Ιερουσαλήμ καβάλα πάνω σε ένα γαϊδουράκι
Προφητεία: «Έχε χαρά μεγάλη, θυγατέρα Σιών. Να αλαλάζεις θυγατέρα Ιερουσαλήμ. Δες! Ο Βασιλιάς σου έρχεται σε σένα! Αυτός είναι δίκαιος και σώζει. Είναι πράος και κάθεται πάνω σε γαϊδουράκι» (Ζαχαρίας 9:9)
Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού περιγράφεται στο ευαγγέλιο του Ιωάννη 12: 13 - 14. Λέει ότι, ο λαός «πήρε φοινικόκλαδα και βγήκε να τον προϋπαντήσει κραυγάζοντας: Δοξολογείτε: «Ευλογημένος αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου, ο Βασιλιάς του Ισραήλ». Κι ο Ιησούς, αφού βρήκε ένα γαϊδουράκι, κάθισε πάνω σ' αυτό, όπως λέει η Γραφή».
5. Ο Μεσσίας θα προδινόταν για 30 αργύρια
Προφητεία: «Και είπα σ' αυτούς: "Αν συμφωνείτε, δώστε μου αμοιβή. Διαφορετικά αρνηθείτε την. Κι εκείνοι έστησαν την αμοιβή μου: τριάντα αργύρια" » (Ζαχαρίας. 11:12)
Μια από τις εκπληκτικότερες μεσσιανικές προφητείες, είναι το ακριβές ποσό που πληρώθηκε για την κατάδοση του Ιησού. Το βιβλίο του Ζαχαρία γράφτηκε γύρω στα 520 π.Χ., κι όμως η αμοιβή για την προδοσία του Ιησού προφητεύτηκε ακριβώς.
Η εκπλήρωση της προφητείας αυτής αναφέρεται στο ευαγγέλιο του Ματθαίου: «και (ο Ιούδας) είπε: "Tι θέλετε να μου δώσετε; κι εγώ θα σας τον παραδώσω". Kι εκείνοι του μέτρησαν τριάντα αργύρια».
6. Που θα χρησιμοποιούνταν τα αργύρια της προδοσίας
Προφητεία: «Και είπε Κύριος σ' εμένα: Ρίξτε τα αυτά στον κεραμοποιό, την τιμή με την οποία διατιμήθηκα απ' αυτούς. Και πήρα τα τριάντα αργύρια και τα έριξα αυτά στον οίκο του Κυρίου, στον κεραμοποιό» (Ζαχαρίας 11:13)
Η προφητεία αυτή, ότι τα τριάντα αργύρια «ρίχτηκαν στον κεραμοποιό, στον οίκο του Κυρίου», εκπληρώθηκε με έναν ακόμα εκπληκτικότερο τρόπο! Ο Ιούδας, ήθελε να απαλλαχτεί από τα τριάντα αργύρια, όταν τον έλεγξε η συνείδησή του που πρόδωσε αθώο αίμα. Πήγε πίσω στους αρχιερείς και τους είπε ότι, είχε κάνει λάθος. Εκείνοι του αποκρίθηκαν: «Και τι μας νοιάζει εμάς;» Πάνω στην απελπισία του ο Ιούδας, πέταξε την αμοιβή της προδοσίας στο πάτωμα, μέσα στο ναό και εξαφανίστηκε στο σκοτάδι.
Στην περικοπή Ματθαίος 27:6-7 διαβάζουμε σχετικά με αυτό το περιστατικό: «Oι αρχιερείς, λοιπόν, αφού πήραν τα αργύρια είπαν: Δεν επιτρέπεται να τα βάλουμε αυτά στο ταμείο του Ναού, γιατί είναι αντίτιμο αίματος. Έτσι, πήραν την απόφαση σε σύσκεψη κι αγόρασαν μ' αυτά το χωράφι του κεραμιδά για νεκροταφείο των ξένων».
Καταπληκτικότερη προφητεία, με τέτοια λεπτομέρεια, και τόσο ακριβής εκπλήρωσή της, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.
7. Ο Μεσσίας θα τραυματιζόταν, θα ταλαιπωριόταν και θα δερνόταν
Προφητεία: «Αλλά αυτός τραυματίστηκε για τις δικές μας ανομίες. Την τιμωρία που έφερε τη δική μας ειρήνη, αυτός την υπέστη, και με τις δικές του πληγές εμείς γιατρευτήκαμε» (Ησαΐας 53:4-5)
Η προφητεία αυτή εκπληρώθηκε με τον βάρβαρο βασανισμό του Χριστού πριν και κατά τη σταύρωση Του. Διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη ότι, ο Χριστός, πριν από τη σταύρωση Του, δάρθηκε με 39 ραβδισμούς.
8. Ο Μεσσίας θα πέθαινε με θάνατο σταυρικό
Προφητεία: «Γιατί, σκυλιά με περικύκλωσαν, σύναξη πονηρών ανθρώπων με περιτριγύρισε. Τρύπησαν τα χέρια μου και τα πόδια μου» (Ψαλμός 22:16)
Τόσο η Αγία Γραφή, όσο και η ιστορία μαρτυρούν ότι ο Χριστός πέθανε καρφωμένος στα χέρια και στα πόδια.
9. Στο Μεσσία θα προσφερόταν ξύδι να πιει
Προφητεία: «Κι έδωσαν σ' εμένα χολή για φαγητό και στη δίψα μου με πότισαν ξύδι» (Ψαλμός 69:21)
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός κι ενώ βρισκόταν πάνω στο σταυρό, δίψασε. Φώναξε: «Διψάω»! Στον Ιωάννη 19:29 διαβάζουμε σχετικά: «Εκεί, λοιπόν, υπήρχε ένα δοχείο γεμάτο με ξύδι. Εκείνοι, τότε, αφού γέμισαν ένα σφουγγάρι με ξύδι και το περιτύλιξαν σ' ένα κλαδί από ύσωπο, το έφεραν στο στόμα του Ιησού».
10. Τα ρούχα Του θα τα έβαζαν σε κλήρο
Προφητεία: «Μοιράστηκαν τα ρούχα μου μεταξύ τους, και το ρουχισμό μου τον έβαλαν σε κλήρωση» (Ψαλμός 22:18)
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, οι στρατιώτες μοιράστηκαν τον ρουχισμό Του, βάζοντας τον σε κλήρο». (Μάρκος 15:24).
11. Κανένα από τα οστά Του δεν θα έσπαζε
Προφητεία: «Αυτός προστατεύει όλα τα οστά του. Κανένα απ' αυτά δεν θα συντριφθεί» (Ψαλμός 34:20)
Η προφητεία αυτή εκπληρώθηκε με τον εκπληκτικότερο τρόπο. Μετά που σταυρωνόταν ένα πρόσωπο κι έμενε κρεμασμένο πάνω στο σταυρό όλη τη μέρα, ήταν η συνήθεια των Ρωμαίων να σπάζουν τα σκέλη του. Αυτό έκαναν για να επισπεύσουν το θάνατο ώστε οι στρατιώτες να πάνε γρηγορότερα στον καταυλισμό τους. Ο ξαφνικός και ανυπόφορος πόνος, σόκαρε στις περισσότερες περιπτώσεις τον κατάδικο επισπεύδοντας το θάνατο του. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες έσπασαν τα σκέλη των δύο ληστών που είχαν σταυρώσει μαζί με τον Χριστό. Όταν ήρθαν στον Χριστό απόρησαν που Αυτός είχε ήδη πεθάνει. Αντί λοιπόν να Του σπάσουν τα σκέλη, απλώς έμπηξαν ένα ξίφος στο πλευρό Του, εκπληρώνοντας έτσι μέχρι και την παραμικρότερη λεπτομέρεια την προφητεία ότι, τα σκέλη Του δεν θα σπάζονταν. Αυτή η εκπλήρωση ιστορείται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη 19:33.
12. Ο Μεσσίας θα ενταφιαζόταν με τον πλούσιο
Προφητεία: «Και ο τάφος του ορίστηκε με τους κακούργους. Όμως, στο θάνατο Του στάθηκε με τον πλούσιο, γιατί δεν έκανε ανομία, κι ούτε βρέθηκε δόλος στο στόμα Του» (Ησαΐας 53:9)
Ο Χριστός πέθανε ανάμεσα σε δύο ληστές. Όταν ήρθε η ώρα της ταφής Του, δεν είχαν μέρος γι΄ Αυτόν. Υπήρχε ένας πλούσιος που λεγόταν Ιωσήφ από την Αριμαθαία, που είχε γίνει κρυφός μαθητής του Χριστού. Αυτός που πήγε στον Πιλάτο και του ζήτησε το σώμα του Ιησού για να το θάψει. Ο Πιλάτος, δέχτηκε την αίτηση του και ο Ιωσήφ έθαψε το σώμα του Ιησού στον τάφο που είχε για τον εαυτό του. Εκπληρώθηκε έτσι η προφητεία ότι ο Ιησούς θα θαβόταν με τον πλούσιο.
13. Ο Μεσσίας θ΄ανασταινόταν από τους νεκρούς
Προφητεία: «Γιατί, δε θα εγκαταλείψεις την ψυχή μου στον Άδη, κι ούτε θα αφήσεις τον όσιό σου να φθαρεί» (Ψαλμός 16:10)
Παρόλο που ο τάφος του Χριστού φυλαγόταν από μια στρατιωτική φρουρά, μετά από τρεις μέρες, Αυτός αναστήθηκε. Οι αρχιερείς, πλήρωσαν τους στρατιώτες για να πουν ψέματα, ισχυριζόμενοι ότι, οι μαθητές του Χριστού ήρθαν κι έκλεψαν το σώμα Του τη νύχτα. Τις επόμενες 40 μέρες, ο Χριστός εμφανίστηκε σε πολλούς ανθρώπους σε διαφορετικές περιπτώσεις. Σε μια περίπτωση, πάνω από 500 άνθρωποι Τον είδαν μαζί. Το γεγονός αυτό θα γινόταν δεκτό από οποιοδήποτε δικαστήριο του κόσμου.
Με αυτές τις προφητείες προς το παρόν, μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για τα τεκμήρια τής θεότητάς Του, και ελπίζουμε στο μέλλον να δείξουμε πολύ περισσότερα...
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)